پرهیز از منت‌گذاری

‏یکی از ویژگی‌های مهم و برجسته مدیران از نگاه اسلام، خدمتگزاری بدون منت‌گذاری است. منت‌گذاری یعنی اظهار و ادعای نعمت بخشی، یعنی بازگو کردن احسان و نیکی ای که انجام شده.

‏یکی از ویژگی‌های مهم و برجسته مدیران از نگاه اسلام، خدمتگزاری بدون منت‌گذاری است. منت‌گذاری یعنی اظهار و ادعای نعمت بخشی، یعنی بازگو کردن احسان و نیکی ای که انجام شده. خداوند متعال در قرآن کریم، اهل ایمان را از منت‌گذاری بر حذر داشته، می‌فرماید: یا ایها الذین آمنوا لاتبطلوا صدقاتکم بالمنّ و الاذی کالذی ینفق ماله رئاء الناس و لایومن بالله و الیوم الاخر؛ای کسانی که ایمان آورده اید، صدقه‌های خود را با منّت و آزار باطل نکنید، همانند کسی که مالش را برای نشان دادن به مردم انفاق می‌کند و به خدا و روز رستاخیز ایمان ندارد(بقره/۲۶۴). در روایات نیز، منّت‌گذاری به شدت تقبیح شده است.

از امیرالمومنین(ع) روایت شده: یا اهل المعروف و الاحسان لاتمنوا باحسانکم فان الاحسان و المعروف یبطله قبح الامتنان؛ ‏ای نیکوکاران و احسان کنندگان، به سبب احسانی که کرده‌اید منّت نگذارید، زیرا منّت گذاردن احسان و نیکی شما را از بین می‌برد(غررالحکم)، نیز فرمودند: هیچ بدی زشت تر از منّت گذاردن نیست(همان). ‏در بیان دیگری فرمودند: کمال و تمامیت نیکوکاری به این است که در آن منّت نباشد(همان). در تربیت توحیدی و فرهنگ ناب اهل بیت(ع) نه تنها منّت‌گذاری امری مذموم و قبیح است، بلکه به محسنان و منعمان سفارش شده تا سائلان و نیازمندان را باب رحمت الهی بر خود بدانند و از این منظر آنان را ذیحق و ولی نعمت خود بشمارند و خود را مرهون لطف آنان بدانند، زیرا آنان با مراجعه به این افراد سبب شده‌اند تا بر احسان و نیکی و مانند آن توفیق یابند.

شرع مقدس اسلام تاکید فراوانی نسبت به احسان و نیکی به دیگران نموده است و این عمل آثار بسیار زیادی در جامعه باقی می‌گذارد. قویترین عامل برای جذب به سوی هر مکتب و آیین، همانا احسان به انسانهاست به حدی که گفته شده است: الانسان عبید الاحسان، اما احسان و نیکوکاری آن زمان دارای اثرات مثبت است که منتی را در پی نداشته باشد. به رخ کشیدن عملی که انجام شده و احسانی که از ما به فردی رسیده و یا خدمتی که در حق کسی صورت گرفته، موجب تحقیر آن فرد و خجل و شرمنده شدن او می‌شود و از این رهگذر، او را آزرده خاطر می‌سازد و موجب اذیت روحی‌اش می‌شود. نتیجه عمل خیر و خدمت و احسان ما، با این عمل ناپسند (منت‌گذاری) از بین می‌رود و نه تنها به آن پاداشی داده نمی شود، بلکه چون موجب اذیت فرد شده ایم، گرفتار معصیت نیز شده ایم؛ همچنانکه امیرالمومنین(ع) می‌فرمایند: گناه صدقه دادن منت‌گذار، بر پاداش او می‌چربد(غررالحکم).