فلسفه موجب مذمت نیست

باید توجه داشت كه اختلاف نظر فیلسوفان بیش از آنكه ناقض فلسفه باشد، دلالت بر تحقق آن دارد. به علاوه در خصوص اختلاف‌های فلاسفه بیش از حد مبالغه شده است.
و علتش هم این است كه معمولا …

باید توجه داشت كه اختلاف نظر فیلسوفان بیش از آنكه ناقض فلسفه باشد، دلالت بر تحقق آن دارد. به علاوه در خصوص اختلاف‌های فلاسفه بیش از حد مبالغه شده است.

و علتش هم این است كه معمولا بحث‌ها و مناقشات روی نكاتی تمركز می‌یابد كه مورد اختلاف است و این امر، اختلاف‌ها را بزرگ‌تر از آنچه هست، نشان می‌دهد و اگر از موضوعات مورد توافق فلاسفه، فهرستی تهیه شود، احتمالا فهرست بلندبالایی خواهد شد.

قطع نظر از این مطلب در حوزه‌های هنر، دین، اخلاق، سیاست و اقتصاد هم اختلاف نظر وجود دارد ولی هیچ‌كس وجود این اختلاف‌ها را دلیل بر بی‌اهمیتی موضوعاتشان ندانسته، مطالعه آنها را منع نمی‌كند، بلكه حتی حاكی از اهمیت آنها می‌داند. با این توصیف چرا فلسفه مستوجب مذمت باشد؟! شاید گفته شود كه این مطلب تنها بر شمردن معضلات سایر معارف است نه ذكر مزیت فلسفه و در واقع پاسخی نقصی است نه حلی.

به عنوان پاسخ حلی شاید بتوان گفت كه وجود اتفاق نظر بیشتر میان دانشمندان علوم طبیعی به این دلیل است كه موضوعات مورد تحقیق آنها ملموس و قابل اندازه‌گیری است ولی سر و كار فلسفه با اموری است كه ملموس و قابل اندازه‌گیری با متر، ترازو و نظایر آن نیست و لذا نباید همانند ارقام حساب منتظر پاسخ‌های ساده و بسیطی بود و از اینجاست كه اختلاف بر می‌خیزد و توقعی جز این نمی‌توان داشت.

برخی معتقدند كه فلسفه، علمی مستقل و دارای موضوع خاص و مجزایی نیست بلكه وظیفه‌اش صرفا هماهنگ‌كردن سایر رشته‌های دانش، جهت مرتبط ساختن علوم در یك كل واحد است، همانند نسبت حكومت مركزی با ادارات تابعه‌اش، جز اینكه فلسفه قدرت خاصی ندارد. لازمه چنین نظری این است كه موضوعات فلسفه همان موضوعات علوم باشند، حال آنكه می‌بینیم موضوعات مورد بحث در فلسفه ماهیتا فلسفی هستند به‌گونه‌ای كه نه علم واحد و نه كل واحدی از علوم توان پاسخگویی به آنها را دارد.