اختلال حافظه؛ چرا و به چه علت؟

تا به حال راجع به علل اختلال حافظه و شناخت در سالمندی بسیار صحبت کرده‌ایم و گفتیم همه آن علت‌ها غیرقابل برگشت‌اند مانند زوال عقل، سکته مغزی، آلزایمر و فراموشی‌های خوش‌خیم …

تا به حال راجع به علل اختلال حافظه و شناخت در سالمندی بسیار صحبت کرده‌ایم و گفتیم همه آن علت‌ها غیرقابل برگشت‌اند مانند زوال عقل، سکته مغزی، آلزایمر و فراموشی‌های خوش‌خیم پیری.

اما عللی هم وجود دارند که به اختلال حافظه‌ای برگشت‌پذیر منجر می‌شوند. فقط کافی است که این علت‌ها را بشناسید و با برطرف کردن آنها، مشکل حافظه‌تان را درمان کنید. با این موارد آشنا شوید:

۱) سمی بودن داروها: بعضی داروها هستند که در توانمندی شناختی و حافظه شما اختلال ایجاد می‌کنند. فهرست بلند بالایی از داروها هستند که موجب افزایش گیجی و کاهش سطح هوشیاری فرد سالمند می‌شوند. این داروها شامل داروهای آرام‌بخش و اعتیادآور، برخی داروهای ضدفشارخون، داروهای ضداسید معده مانند سایمتدین و رانیتیدین، داروهای ضدپارکینسون و داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین هستند.

۲) کم‌کاری یا پرکاری غده تیرویید

۳) فقر ویتامین B۱۲ و اسیدفولیک: مهم‌ترین عارضه در اثر این کمبود ویتامینی، کم‌خونی مگالوبلاستیک است که کم‌خونی ساده‌ای نیست و به کاهش کلیه سلول‌های خونی منجر می‌شود و حتی علامت‌هایی چون سوءجذب و اسهال و در خانم‌ها پاپ اسمیرهای غیرطبیعی (تست سرطان زنانه‌شان به‌طور غیرواقعی مثبت می‌شود) که موجب نگرانی پزشک و بیمار می‌شود، در جریان این بیماری دیده می‌شود. کمبود ویتامین B۱۲ با اختلالات عصبی نیز همراه است. اختلال در گام برداشتن، اختلال حس تعادل، از دست دادن کنترل اسفنکتر مثانه و روده (بی‌اختیاری ادرار و مدفوع)، ناتوانی جنسی و زوال عقل از علایم عمده عصبی در این کمبود هستند. از جمله علت‌های کمبود ویتامین B۱۲ اینهاست:

۱) کسانی که سال‌هاست رژیم سخت گیاه‌خواری دارند و از مصرف تمام محصول‌های پروتئین حیوانی پرهیز کرده‌اند.

۲) کسانی که دچار سوءجذب B۱۲ هستند و به بیماری شایع کم‌خونی سالمندی به نام آنمی پرنیسیوز دچارند (سلول‌های جدار معده از بین می‌روند و تولید اسید معده و فاکتورهای داخلی که در جذب ویتامین B۱۲ کمک می‌کنند مختل می‌شوند).

۳) نارسایی لوزالمعده و مشکلات انتهایی روده باریک مانند سل روده، لنفوم. آنچه موجب کمبود اسیدفولیک در بدن شما می‌شود همان کم‌خونی که اشاره کردم به نام مگالوبلاستیک که با علامت افسردگی نیز همراه می‌شود. به یاد داشته باشید ذخیره فولات در بدن کم است و اگر شما سبزی‌ها و میوه‌های تازه و پروتئین‌ حیوانی مصرف نکنید، دچار کمبود اسیدفولیک می‌شوید.

۴) اگر شما رژیم عمده غذایی برنج دارید و با سبزی‌ها و حبوبات و گردو و فندق رابطه خوبی ندارید، مواظب کمبود تیامین یا ویتامین B۱ نیز باشید. چای و قهوه فراوان و آسیاب کردن دانه‌های برنج باعث نابود شدن تیامین می‌شود. تحریک‌پذیری عصبی و بی‌اشتهایی و درنهایت بیماری بری‌بری به علت کمبود تیامین رخ می‌دهد.

دکتر احمد علی‌اکبری کامرانی

فوق‌تخصص طب سالمندی

عضو هیات علمی دانشگاه توانبخشی