فرصتی دوباره برای خندیدن

شکاف لب و شکاف کام

لب‌شکری‌ها هم فرصتی دوباره برای خندیدن دارند. اگر به موقع به یادشان باشیم!

بعضی از خوانندگان، بازیگران و حتی سیاستمدارانی که آنها را در صفحه تلویزیون می‌بینیم و به ظاهر، تفاوتی با دیگران ندارند، زمان تولد با دیگر نوزادان متفاوت بودند که برای والدینشان بسیار نگران‌کننده بوده است. یک شکاف بزرگ روی لب که روی سقف دهان هم ادامه پیدا می‌کرد و حتی زبان کوچکشان ۲ شاخه بوده است، چهره‌ای که در نگاه اول کمی ترسناک به‌نظر می‌رسید ولی این روزها همین کودکان، فرقی با دیگر بزرگسالان هم سن و سالشان ندارند چون شکاف لب و کام‌شان به موقع و طبق یک برنامه‌ریزی درمان شده است آنها می‌توانند مانند دیگران دوچرخه‌سواری کنند، بازی کنند، دوست پیدا کنند، ازدواج کنند و در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنند.

● ردپای وراثت و داروها

شکاف لب و شکاف کام یک ناهنجاری رشدی ـ تکاملی بدن است. یعنی هنگامی که قطعات مختلف لب، صورت و سقف دهان همزمان با رشد جنین در رحم مادر رشد می‌کرده‌اند، به خوبی به هم جوش نخورده و متصل نشده‌ اند. این نقص، مسری نیست و از کسی به کس دیگر منتقل نمی‌شود ولی گاهی اوقات آن را ارثی می‌دانند و در یک خانواده از یک نسل به نسل دیگر منتقل می‌شود و در بعضی دیگر از افراد فامیل هم دیده می‌شود.

پزشکان مصرف برخی از داروها و مواد شیمیایی را هم در دوران بارداری علت این ناهنجاری می‌دانند. این ناهنجاری می‌تواند از یک فرورفتگی تا یک شکاف وسیع متفاوت باشد. نتایج مطالعات جدید سن بالای پدر هنگام صاحب فرزند شدن را در بروز این مشکل دخیل می‌داند.

● دردسرهای لب‌شکری‌ها!

کودکان و نوزادانی که با شکاف کام به دنیا می‌آیند، با خوردن شیر مشکل دارند چون شیر از طریق شکاف سقف دهان وارد بینی می‌شود و به جای آن هوا وارد معده نوزاد می‌شود که دل‌درد را در پی خواهد داشت.

گاهی شیر وارد گوش میانی کودک می‌شود که نتیجه‌اش ناشنوایی است. مشکلات دهانی مانند دندان‌های بدشکل یا افتاده اغلب با شکاف کام رخ می‌دهد. اشکال در تلفظ برخی حروف و تودماغی صحبت کردن، دردسر دیگر لب‌شکری‌هاست.

● یک تیم یار‌یگر

اگر شما نوزادی با شکاف لب و کام دارید، باید از همان نوزادی خودتان را برای یک دوره درمان‌ و جراحی‌های برنامه‌ریزی شده آماده کنید. درمان شکاف لب و کام فقط بر عهده یک پزشک یا دندانپزشک نیست بلکه یک کار تیمی است که در آن متخصص گوش و حلق بینی، جراح پلاستیک، جراح دهان، متخصص ارتودنسی، متخصص ژنتیک، مشاور اجتماعی، روانشناس، آسیب‌شناس گفتاری با شما همراه خواهند بود تا درنهایت فرزندی داشته باشید که هیچ تفاوتی با دیگر همسالانش نداشته باشد و در سنین بالاتر حتی کسی متوجه نشود که با چنین نقصی به دنیا آمده است. این تیم در کنار شما، کودکتان را برای یک زندگی عادی و طبیعی آماده می‌کنند.

● زمانی برای جراحی

درمان شکاف لب و شکاف کام، جراحی و بستن شکاف‌های روی لب و کام (سقف دهان) است. زمان مناسب برای جراحی شکاف لب، حدود ۳ ماهگی است و در طی جراحی این شکاف ترمیم می‌شود. زمان جراحی و ترمیم شکاف کام کمی دیرتر یعنی حدود ۱۲-۶ ماهگی است. در طی این جراحی پزشکان سوراخ بین سقف دهان و بینی را می‌بندند و عضلاتی را که به‌طور عادی کار کام را انجام می‌دهند، مجدداً به هم مرتبط می‌کنند.

فراموش نکنید هرچه شکاف کام دیرتر جراحی و ترمیم شود، مشکلات تکلمی کودک (تو دماغی صحبت کردن) بیشتر خواهد شد. هدف از ترمیم شکاف کام فقط مسدود کردن آن نیست، بلکه برگرداندن تکلم صحیح به کودک است چون بسیاری از صداها با تماس و تکیه زبان به سقف دهان ایجاد می‌شوند و اگر کام سوراخ باشد، کودک نمی‌تواند بسیاری از حروف را به درستی تلفظ کند.

ممکن است کودک شما برای اصلاح کامل ناهنجاری‌اش به چندین عمل جراحی نیازمند باشد. معمولاً چند هفته پس از جراحی بیمار به وسیله جراح ویزیت می‌شود تا از ترمیم مناسب ناحیه جراحی اطمینان پیدا کند. پس از این اتفاقات بیمار هر ۶ ماه یکبار تا سن ۵ سالگی پیگیری می‌کند تا پیشرفت گفتاری را بررسی کنند.

بعد از ۵ سالگی بیشتر بیماران با فواصل سالانه پیگیری می‌شوند چون در حال رشد و تکامل هستند. زمانی که کودکان دارای شکاف لب و کام بزرگ‌تر شده و به سنین نوجوانی می‌رسند، تمایل دارند اثر زخم جراحی روی صورتشان کمتر معلوم باشد و فک‌هایشان بر هم منطبق شود یا بینی‌شان راست شود. برای اصلاح این ناهنجاری‌ها هم جراحی‌های ترمیمی و زیبایی انجام می‌گیرد.

● سیم‌کشی برای دندان‌ها

بیشتر کودکانی که با شکاف لب و کام به‌دنیا می‌آیند، نیاز به ارتودنسی و یا سیم‌کشی دارند. این ارتودنسی هنگامی انجام می‌شود که دندان‌های دائمی‌شان رشد کند. شکاف کام و لب، باعث می‌شود دندان‌ها کمی نامرتب برویند که با ارتودنسی این نقایص درمان می‌شود. گاهی لازم است درمان‌های ارتودنسی برای اصلاح فک کودک و تحریک رشد آن انجام شود. زمان مناسب برای ارتودنسی این کودکان ۱۰ـ۸ سالگی است. اغلب رشد فک بالا در این کودکان عقب می‌افتد که با درمان‌های به‌موقع ارتودنسی قابل پیشگیری است.

● گفتاردرمانی و شنوایی‌سنجی

پس از جراحی لب و کام کودکان باید مرتبا آزمایش‌های شنوایی را انجام دهند تا مشکلات شنوایی که بر اثر جمع‌شدن مایع در گوش به‌وجود می‌آید، بررسی شود. در گوش‌های برخی کودکان، لوله‌های خاصی گذاشته می‌شود. کودک شما هنگام شروع حرف‌زدن نیاز به گفتاردرمانی دارد. نزدیک به ۲۰درصد از کودکان دارای شکاف کام نیاز به عمل جراحی دیگری روی کامشان دارند تا گفتارشان بهبود پیدا کند.

● زندگی با نوزاد لب‌شکری

به دور از احساس گناه: اولین نکته‌ای که شما به‌عنوان والدین یک نوزاد لب‌شکری باید به یاد داشته باشید آن است که هیچ‌گاه خودتان را سرزنش نکنید و تصور نکنید گناه یا اشتباهی در زندگی مرتکب شده‌اید که این تاوان آن گناه است. متاسفانه چنین باورهای غلطی در برخی از جوامع سنتی در کشورمان وجود دارد.

تغذیه بهتر نوزادان: برای اینکه نوزادتان راحت‌تر بتواند شیر بخورد، از این تکنیک‌ها استفاده کنید:

۱) استفاده از سرشیشه‌های با شیار متقاطع

۲) مکیدن سرشیشه نرم برای کمک به جریان شیر

۳) استفاده از شیردوش برای شیردادن به کمک شیشه

۴) پلاک‌های مسدودکننده کام = دندانپزشک می‌تواند برای کودک شما پلاک‌های ویژه‌ای بسازد که شکاف کام را می‌پوشاند و اجازه نمی‌دهد هنگام شیرخوردن، غذا وارد بینی نوزادتان شود.

۵۰ نوزادتان را هنگام شیردادن به‌صورت ایستاده نگه‌دارید. جاذبه زمین به مایع کمک می‌کند از طریق مری وارد معده شود.

● این همه امیدواری!

اگر دوست دارید کودک شما در آینده هیچ تفاوتی با دیگر همسالانش احساس نکند، نقش حمایتی خودتان را از او پررنگ‌تر کنید. نتایج یک مطالعه روی بیمارانی که ۴۰ سال یا بیشتر سن داشته و قبلا دچار این نقایص بوده‌اند، نشان می‌دهد افرادی که با مشکل خود سازگاری خوبی پیدا کرده‌اند، در گذشته شدیدا از طرف خانواده حمایت می‌شدند و احساس می‌کردند که مکانی مطمئن و راحت برای صحبت‌کردن در مورد موقعیت‌شان و گرفتن پاسخ سوالاتشان نسبت به مشکل‌شان هستند.

بنابراین مهم‌ترین اقدام درمانی که می‌توانید برای فرزندتان انجام دهید، ساختن محیطی مناسب برای رشد او است.

کودکان دارای شکاف لب و کام، کودکان استثنایی نیستند. مطالعات نشان می‌دهد که کودکان دارای شکاف لب و کام، از نظر رشد روانی مانند کودکان طبیعی هستند ولی نسبت به کودکان دیگر دارای مشکلات روانشناختی بیشتری نسبت به همسالان خود که در این موقعیت قرار نگرفته‌اند، هستند که با حمایت‌های خانواده قابل حل است.

دندانپزشک