IT یعنی فناوری اطلاعات

روز دوازدهم تیرماه ۱۳۸۴ برای جامعه فناوری اطلاعات ایران یک نقطه عطف تاریخی به شمار می آید. تاسیس سازمان نظام‌صنفی رایانه‌ای کشور که امروز در آستانه دومین سالگرد تولد خود …

روز دوازدهم تیرماه ۱۳۸۴ برای جامعه فناوری اطلاعات ایران یک نقطه عطف تاریخی به شمار می آید. تاسیس سازمان نظام‌صنفی رایانه‌ای کشور که امروز در آستانه دومین سالگرد تولد خود قرار دارد با هدف حمایت از پدیدآورندگان نرم افزار و همچنین نظم بخشی و ساماندهی به فعالیت‌های تجاری رایانه‌ای صورت گرفت و هم اکنون که حدود ۷۰۰ روز از حیات این سازمان می گذرد، نقد و بررسی عملکرد آن می‌تواند نقش موثر و سازنده‌ای در تحقق اهداف اولیه شکل گیری آن و بهبود شرایط صنف داشته باشد.

اما نقد این سازمان و نحوه عملکرد مدیران نوک هرم آن بدون لحاظ کردن شرایط اقتصادی و سیاسی کشور و پیچیدگی روابط دولت با بخش خصوصی، نه تنها ممکن نیست بلکه می تواند باعث ایجاد نوعی توهم در قضاوت باشد. سازمان نظام‌صنفی رایانه‌ای، در شرایطی با حکم رئیس جمهور وقت تشکیل شد که اجرای برنامه‌های توسعه فناوری اطلاعات در دولت خاتمی، فضای مساعد رشد و پویایی را پیش روی مدیران آن گشوده بود.

همراهی دولتمردان با روند توسعه IT در ایران که بیشتر موهون تلاش‌ها و چانه‌زنی‌های نصرالله جهانگرد و برنامه معروف تکفای او بود، سازمان نوپای نظام‌صنفی رایانه‌ای را در مسیری قرار می‌داد که بدون تردید، ادامه آن به تحولات شگرفی در حوزه فناوری اطلاعات کشور ختم می‌شد. اما از جایی که می‌گویند: «همیشه در روی یک پاشنه نمی‌چرخد» پس از استقرار مردان دولت نهم و جا به جایی قدرت از کسی که به او مرد اول IT ایرانی می‌گفتند به عبدالمجید ریاضی، آسمان IT ایرانی به تیرگی گرایید.

اولین تحفه مردان دولت نهم، الزام دستگاه‌های دولتی به هماهنگی با وزارت ICT برای خرید تجهیزات رایانه‌ای بود که البته آخرین نمونه کم لطفی‌های دولت جدید به IT نبود. استمرار شرایط تازه باعث شد تا وضعیت و نحوه فعالیت سازمان نظام‌صنفی رایانه‌ای نسبت به آنچه که در دولت هشتم در جریان بود، تغییرات زیادی را تجربه کند.

از این رو، شاید چندان هم بیراه نباشد که عملکرد دوساله این سازمان را با لحاظ کردن شرایط موجود نقد کنیم و در عین حال از آنچه که در پشت پرده IT ایرانی در جریان بوده و هست غافل نمانیم. آنچه مسلم است سازمان نظام‌صنفی رایانه‌ای به رغم تمام توانمندی‌ها و قابلیت‌های نهفته و بارز خود می‌توانست عملکردهای بسیار مطلوب‌تر از این داشته باشد.

با این حال نمی‌توان گفت ضعف عملکرد و یا انحراف‌های احتمالی از مسیر اصلی در روند فعالیت‌های سازمان صرفا ناشی از عملکرد سوء مدیران آن است، چرا که در پشت صحنه تمام فعالیت‌های این سازمان غیردولتی، ده‌ها و صدها مانع کوچک و بزرگ ناپیدا وجود دارد.

با این وجود، به نظر می‌رسد مدیران سازمان نظام‌صنفی رایانه‌ای در پاره‌ای موارد، از امکان و توان کافی برای تحقق اهداف شکل گیری سازمان برخوردار بوده‌اند. ولی درگیری‌های پی‌در پی درون صنفی و چالش‌های بیرونی آن باعث شده‌اند تا عملکرد مطلوبی از خود نشان ندهد.

یکی از این موارد که به نظر می رسد اشاره به آن ضروری است و از جایگاه بسیار و حیاتی در کارکرد صنفی سازمان برخوردار است شفاف‌سازی بازار ICT کشور و گردآوری آمار و اطلاعات تجاری این صنف است.

تردیدی نیست که مدیریت فعالیت‌های بازار فناوری که تغییرات لحظه به لحظه‌ای را تجربه می کند، بدون در اختیار داشتن اطلاعات و آمار به‌روز و واقعی کاری بسیار مشکل و خطرپذیر است. با این حال، سازمان نظام‌صنفی رایانه‌ای ظرف بیش از هفتصد روز فعالیت خود، هرگز به گردآوری و تولید آمار تجاری بازار فناوری ایران نپرداخت و این عنصر فوق‌العاده حیاتی برای بازار IT کشور را به دست فراموشی سپرد.

واقعیت این است که صنف IT ایرانی به دلایل متعددی که تمام اهالی صنف به آنها واقفند، در شرایطی بسیار نامساعد و پرخطر فعالیت می‌کنند و به ویژه ظرف یک‌سال گذشته با ریزش زیادی همراه بوده است. در حالی که فقط اگر اطلاعات و آمار دقیق و به روز شده‌ای از میزان عرضه و تقاضا در بازار وجود داشت، به طور قطع تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های مدیران بخش خصوصی فناوری اطلاعات تا حد زیادی مبتنی بر واقعیت بود و مسلما میزان شکست‌های اقتصادی شرکت‌ها و بنگاه‌های تجاری فعال در این حوزه نیز تا این اندازه نگران کننده نمی‌باشد.

اگر چه در این مورد به خصوص هم می‌توان ردپای سیاست‌های دولت را مشاهده کرد و پاسخ احتمالی مدیران سازمان را به این پرسش پیش بینی کرد. شرکت‌های خصوصی از بیم سازمان مالیاتی و رقبای دولتی و نیمه دولتی خود هیچ تمایلی به شفافیت ندارند و در نتیجه دسترسی به آمار و اطلاعات واقعی محال است! با این حال این را نباید فراموش کنیم که IT یعنی فناوری اطلاعات.

کوروش شمس