بلاتکلیفی پانزده ساله ویترین ICT کشور

رویکردی بر برگزاری سالانه نمایشگاه الکامپ و تلکام

یکی از اصلی ترین رویدادهایی که حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور هر ساله شاهد آن است، برگزاری دو نمایشگاه الکامپ و تلکام است. به همین منظور از سی ام آبان تا سوم آذر سال جاری دهمین نمایشگاه بین المللی صنایع مخابرات و اطلاع رسانی (تلکام) و از سوم تا هفتم آذرماه پانزدهمین نمایشگاه بین المللی الکترونیک، کامپیوتر و تجارت الکترونیکی (الکامپ) توسط شرکت سهامی نمایشگاه های ج.ا.ا در محل دایمی نمایشگاه های تهران برگزار می شود.

خدمات قابل ارائه در نمایشگاه الکامپ امسال دارای ۱۱ گروه بندی است که برخی از آنها شامل ارائه و پشتیبانی سخت افزاری Mainframe، تولید و ارائه قطعات و ملزومات، تولید و پشتیبانی نرم افزارهای سفارش مشتری، ارائه و پشتیبانی بسته های نرم افزاری و CD اطلاعات تولید داخل، خدمات شبکه های اطلاع رسانی Providers و شبکه داده هاست.

نمایشگاه های الکامپ و تلکام در حقیقت ویترین دستاوردهای ICT کشور محسوب می شود و گستردگی ابعاد آن به اندازه ای است که از نظر وسعت، رتبه نخست و از نظر میزان مخاطب دومین نمایشگاه بین المللی کشور محسوب می شود.

اما با وجود نقشی که این نمایشگاه می تواند در پیشبرد و توسعه صنعت ICT در ایران و معرفی آن به جهان داشته باشد، هر ساله شاهد بروز چالش ها و منازعاتی هستیم که در آستانه برگزاری این نمایشگاه کلید می خورد و پس از اکران آن نیز تا مدت ها ادامه می یابد. نگارنده چهار سال متوالی است که هم زمان با برگزاری این دو نمایشگاه، وظیفه وقایع نگاری و مرور وضعیت آن را به عهده دارد و از قضا هر سال نیز شاهد بگومگوهای تکراری در این جریان است. در این زمینه طی سال های اخیر اختلاف نظرها پیرامون این که چه کسی باید متولی برگزاری نمایشگاه الکامپ باشد، به حدی بالا گرفته که بر اثر تحریم برخی مدعیان، این نمایشگاه در معرض تهدیدات جدی است. البته دامنه این تناقضات صرفا به الکامپ محدود نمی شود و تلکام نیز به شکل دیگری از ابهامات موجود در این حوزه رنج می برد. در گزارشی که در پی می آید، به ارزیابی جغرافیا و چگونگی استراتژی الکامپ و تلکام در تقویم نمایشگاهی کشور و هم چنین در حوزه ICT می پردازیم.

● پانزده سال سرگردانی تقویمی

بیش از یک دهه از برگزاری نمایشگاه بین المللی الکترونیک، کامپیوتر و تجارت الکترونیکی می گذرد، و الکامپ در آذرماه سال جاری پانزدهین دوره برپایی خود را تجربه می کند.

با توجه به این که انجام امری مانند «نمایشگاه داری» به شدت متاثر از کسب تجربه است، به نظر می رسد استخراج زمان دقیق و مناسب به منظور برگزاری نمایشگاه الکامپ، حداقل دستاوردی است که تکرار پانزده ساله یک رویداد می تواند داشته باشد. اما در حال حاضر شاهدیم علی رغم گذشت عمر قابل توجهی از نمایشگاه الکامپ، ویترین ICT کشور دچار سرگردانی عجیبی در تقویم نمایشگاهی است.

مرور تقویم برگزاری نمایشگاه الکامپ طی چهار سال اخیر و حتی سال های پیش از آن نشان می دهد که این نمایشگاه در هر دوره دارای بازه زمانی متفاوت از دوره های پیش بوده و این جریان اصولا باعث سردرگمی شرکت های مایل به حضور در الکامپ و به خصوص متقاضیان خارجی شده است. در این زمینه می توان به تاریخ برگزاری الکامپ دوازدهم یعنی ۲۷ تیرماه، الکامپ سیزدهم ششم آبان ماه، الکامپ چهاردهم دوم آذر و الکامپ پانزدهم سوم آذر ماه اشاره کرد که دلالت بر آشفتگی زمان برگزاری الکامپ دارد.

بر اساس این گزارش، هر چند پیش از این دبیرخانه شورای عالی فناوری اطلاعات به منظور تثبیت زمان برگزاری الکامپ در تقویم نمایشگاهی دست به اقداماتی نظیر تشکیل «کمیته راهبردی الکامپ» زد و طی آن بنا به دلایلی چون معتدل بودن آب و هوا، بازگشایی مراکز آموزشی و پشت سرگذاشتن ماه مبارک رمضان، دهه اول آبان هر سال را زمان رسمی برپایی نمایشگاه صنعت ICT کشور معرفی کرد. اما این مصوبه به دلیل فقدان ضمانت اجرایی، هیچ گاه اجرا نشد و حاصل آن تلاطم هر چه بیشتر الکامپ در تقویم نمایشگاهی بود.

آنچه که مسلم است در نظر گرفتن یک زمان مشخص به منظور برپایی الکامپ و ثبت آن در تقویم رسمی کشور کوچکترین توقعی است که دست اندرکاران حوزه ICT و نیز افکار عمومی از شرکت سهامی نمایشگاه ها به عنوان اصلی ترین متولی برگزاری این نمایشگاه دارند. این در حالی است که در کنار نمایشگاه الکامپ، نمایشگاه تلکام هر ساله به طور مشخص با اختلاف زمانی یکی دو روزه برگزار می شود و با وجود این که تجربه برگزاری تلکام، پنج سال کمتر از الکامپ است اما دارای ثبات تقویمی است.

● دیوار کشی میان الکامپ و تلکام

تصورش اندکی سخت است که پس از گذشت پانزده سال، هنوز مسوولان افق روشنی از این که دو نمایشگاه الکامپ و تلکام، هم زمان یا مستقل و جدا از یکدیگر برگزار شوند، ندارند. اما واقعیت این است که پس از گذشت این همه مدت، هنوز تکلیف استقلال و یا ادغام نمایشگاه های الکامپ و تلکام معلوم نیست.

به عبارت دیگر تا سه سال پیش، یعنی سال ۸۵، نمایشگاه های الکامپ و تلکام به صورت کاملا مستقل از یکدیگر برگزار می شدند. به طوری که تابستان میزبان برگزاری الکامپ و پاییز زمان برگزاری تلکام بود. اما پس از برگزاری دوازدهمین دوره الکامپ و هفتین دوره تلکام، مسوولان تشخیص دادند که با توجه به این که بیش از ۵۰ درصد بازدیدکنندگان این دو نمایشگاه مشترک اند و برگزاری دو نمایشگاه مجزا، مستلزم مراسمی چون افتتاحیه و اختتامیه جداگانه است و این مراسم نیز در نوع خود هزینه بر است، بنابراین بهتر است که نمایشگاه های الکامپ و تلکام با یکدیگر ادغام و در یک زمان و مکان برگزار شوند. به موجب این اقدام الکامپ سیزدهم و تلکام هشتم در سال ۸۶ و هم چنین الکامپ چهاردهم و تلکام نهم در سال ۸۷ هم زمان برگزار شدند که البته این امر رضایت غرفه داران و بازدیدکنندگان را در بر داشت.

اما در سال ۸۸ شاهد این هستیم که بار دیگر چگونگی برگزاری این دو نمایشگاه دستخوش تحول شده است. بر اساس تغییرات جدید، در سال جاری تلکام دهم از ۳۰ آبان تا ۳ آذر و الکامپ پانزدهم از ۳ تا ۷ آذر برگزارشد. این جریان باعث شده که شکاف قابل توجهی میان ویترین صنعت ICT کشور ایجاد شود و علاوه بر هدر رفتن هزینه شرکت ها و بازدیدکنندگان، اتلاف وقت و افزایش مصرف سوخت را نیز در بر داشته باشد.

هر چند از عمر رشد و توسعه فناوری اطلاعات در ایران و سایر کشورهای جهان، زمان بسیاری نمی گذرد، اما امروزه فناوری اطلاعات و مخابرات با یکدیگر عجین شده اند و تفکیک این دو از یکدیگر امری غیرممکن است. از این رو برگزاری جداگانه دو نمایشگاه الکامپ و تلکام از یکدیگر جز سرگردانی بازدیدکنندگان و تحمیل هزینه های مضاعف برشرکت ها حاصلی در بر نخواهد داشت؛ زیرا این اقدام در بسیاری موارد، شرکت ها را مجبور می کند که از میان دو نمایشگاه الکامپ و تلکام یکی را برای حضور انتخاب کنند و این تصمیم گیری بسیار دشوار است.

از سوی دیگر، بازدیدکنندگان نیز مجبورند حداقل دو بار مسیر رفت و برگشت نمایشگاه بین المللی تهران را طی کنند که با توجه به بحرانی بودن وضعیت ترافیک موجب افزایش مصرف سوخت و آلودگی هوا می شود. تبعات جداسازی الکامپ و تلکام به اینجا ختم نمی شود. این اقدام از همه بیشتر سرگردانی شرکت ها و بازدیدکنندگان شهرستانی و احیانا خارجی را در بردارد که ناگزیرند به منظور بهره برداری بهتر از نمایشگاه، مدت زمان بیشتری را در تهران اقامت کنند که البته مستلزم به جان خریدن دردسرهایی است.

● یک الکامپ با چهار مدعی

این موضوع که گفته می شود نمایشگاه الکامپ یکی از جنجال برانگیزترین رویدادهای جاری در حوزه ICT است، چندان دور از ذهن نیست.

صرف نظر از تمام مشکلاتی که نمایشگاه مذکور هر ساله با آن روبه روست، یک معضل اصلی و قدیمی نیز در رزمایش توانمندی های حوزه ICT کشور وجود دارد و آن وجود بیش از چهار مدعی جدی برای برگزاری این نمایشگاه است.

شاید اندکی عجیب به نظر برسد، اما واقعیت این است که ۱۵ سال تمام از برگزاری الکامپ می گذرد، اما تنها چهار الی پنج دوره این نمایشگاه روی آرامش به خود دیده و سایر دوره های آن شاهد سنگ اندازی های طرفین در دو بخش خصوصی و دولتی بوده است.

بر اساس این گزارش، در طول سال بیش از ۴۰ نمایشگاه در تهران برگزار می شود که حوزه های مختلفی چون باغبانی، برق، نفت، غذای حلال، در و پنجره، سنگ های تزیینی، مواد شوینده و غیره را شامل می شود. در این میان تمام نمایشگاه های یاد شده به غیر از نمایشگاه بین المللی الکترونیک، کامپیوتر و تجارت الکترونیکی توسط اصناف مرتبط با موضوع نمایشگاه و یا روابط عمومی های مربوطه برگزار می شود. ریشه این تفاوت به وجود مدعی های چهارگانه ای بازمی گردد که به آنها اشاره شد.

هم اکنون شش دوره متوالیِ نمایشگاه الکامپ از جمله الکامپ پانزدهم توسط شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی ج.ه.ا که بخشی از وزارت بازرگانی است، برگزار می شود. در حالی که سازمان نظام صنفی رایانه ای، اتحادیه رایانه، داده ورزی و ماشین های اداری و سندیکای تولیدکنندگان فناوری اطلاعات، هر یک به تنهایی مدعی هستند استحقاق برگزاری الکامپ را دارند و می بایست برپایی نمایشگاه صنعت ICT کشور به آنها واگذار شود.

در واقع قدیمی ترین مدعی برگزاری الکامپ سازمان نظام صنفی رایانه ای است. این سازمان مدعی است که تنها تشکل رسمی و قانونی صنف فناوری اطلاعات است که می تواند مجوز برگزاری نمایشگاه را به دست بگیرد. سازمان نظام صنفی در زمان ریاست امیر حسین سعیدی و نیز شرکت سهامی نمایشگاه ها در هنگام مدیر عاملی قوام شهیدی عرصه خط و نشان های طرفین به سوی یکدیگر بود که همگی به این که چه کسی لکامپ را برگزار کند، ختم می شد و نتیجه آن نیز تحریم الکامپ یازدهم و دوزادهم توسط شرکت های عضو سازمان نظام صنفی و عدم حضور آنها بود. پس از روی کارآمدن مدیران جدید در دو بخش خصوصی و دولتی، تصور بر این بود که طرفین به تفاهمی کلی بر سر برگزاری نمایشگاه دست یابند، اما متاسفانه چنین نشد و حاصل آن چالش هایی بود که در الکامپ پانزدهم نیز شاهد آن هستیم.

در ادامه این منازعات سندیکای تولیدکنندگان شرکت فناوری اطلاعات قرار دارد که به قول خودشان به منظور از میدان به در کردن سایر رقبا، موفق شدند در الکامپ سیزدهم لابی هایی با شرکت سهامی نمایشگاه بزنند، اما علی رغم تمام تلاش هایی که کردند هیچ گاه از آنها به عنوان مجری برگزاری نمایشگاه یاد نشد.

اما در این میان اتحادیه ماشین های اداری و داده ورزی نیز وجود دارد که معتقد است با در دست داشتن قلب ICT کشور در بخش بازار استحقاق برگزاری نمایشگاه الکامپ را دارد. اتحادیه رایانه گرچه سعی می کند به طور لفظی خود را با سایر رقبایش درگیرنکند، اما شواهد حاکی از این است که تصمیم گیرانش همواره از طریق فراهم کردن زمینه های اجباری عضویت در اتحادیه، تلاش بسیاری برای حاکمیت بر سه مرکز تجاری پایتخت، ایران و رضا می کنند و مایلند با ساختن صنفی یکپارچه مشتمل بر مردان بازار ICT نقش پررنگ تری را در این عرصه ایفا کنند. اما به نظر می رسد، متقاعد کردن سه مرکز بزرگ عرضه و فروش محصولات سخت افزاری و نرم افزاری در تهران برای عضویت در اتحادیه کار چندان ساده ای نیست.

در این میان آن که از آب گل آلود الکامپ ماهی می گیرد، شرکت سهامی نمایشگاه هاست که پنج سال است به بهانه هایی چون احتمال بروز تفرقه در بخش خصوصی و عدم توافق صنف IT در زمینه الکامپ، این نمایشگاه را برگزار می کند و به یکه تازی هر چه بیشتر در اموری که مربوط به بخش خصوصی است می پردازد.

اما در حالی که هر سال بحران برگزاری الکامپ میان مدعیان این امر جدی تر می شود، نمایشگاه تلکام شاهد آرامش تامل برانگیزی در زمینه برگزاری است. نمایشگاه تلکام ۱۰ دوره است که توسط یک شرکت خصوصی با نام «پالارسامانه» برگزار می شود که حتی نام آن به ندرت در میان شرکت های فعال بخش خصوصی مخابرات دیده می شود. پالارسامانه در حالی هر ساله بی هیچ چک و چانه ای انحصار برگزاری نمایشگاه مخابرات کشور را به عهده دارد که بابت برگزاری نمایشگاه الکامپ کشمکش ریشه داری برپاست.

گرچه هنوز به درستی مشخص نیست که پالارسامانه بر چه اساسی برگزاری نمایشگاه تلکام را به عهده دارد، اما کارشناسان معتقدند تعریف ساز و کار مشخص، نظیر مناقصه می تواند راهکار اصلی به منظور پایان جنگ بخش خصوصی در برگزاری نمایشگاه الکامپ باشد. زیرا به هر ترتیب تحریم الکامپ راه مناسبی برای اثبات حقانیت نیست و در صورت عدم اتخاذ راهکار اصولی شرکت سهامی نمایشگاه ها همچنان به روال خود ادامه خواهد داد و این بین بخش خصوصی است که به دلیل اختلافات داخلی از تصدی امور مربوط به خودشان محروم می ماند.

● مناقشه اصناف بر سر تعرفه های ارزی

یکی از اصلی ترین ایرادات وارده که هر ساله از جانب شرکت ها متوجه الکامپ است و باعث ایجاد دغدغه هایی در زمینه استقبال آنها از الکامپ می شود، تعرفه های این نمایشگاه است.

مطابق قوانین و مقررات الکامپ پانزدهم، هزینه غرفه برای نمایش کالاهایی که در داخل کشور و مناطق آزاد تولید و با برند خارجی تبلیغ می شوند، ۷۰ درصد ریالی و ۳۰ ارزی محاسبه می شود. اما هزینه الکامپ برای کالاهایی که با مارک خارجی و با سرمایه گذاری مشترک شرکت های خارجی و ایرانی تولید می شوند، با مجوز وزارت اقتصاد به صورت ریالی محاسبه می شوند. در واقع منتقدان تعرفه های الکامپ چه در دوره پانزدهم و چه در دوره های قبلی بر این باورند که با توجه به رکود اقتصادی حاکم بر صنعت ICT و نیز به دلیل فقدان تولیدکننده داخلی به مفهوم واقعی در کشور، اخذ ۳۰ درصدی هزینه غرفه به صورت ارزی منصفانه نیست و بهتر است این تعرفه به صورت ۱۰ درصد ارزی و ۹۰ درصد ریالی محاسبه شود. اما در مقابل منتقدان تعرفه الکامپ، برخی از فعالان از جمله رئیس اتحادیه داده ورزی قرار دارند که با گران بودن تعرفه الکامپ موافق نیستند. موافقان عادلانه بودن تعرفه الکامپ معتقدند که گرچه تعرفه ارزی نمایشگاه محل چانه زنی دارد، اما بیش از هشت سال است که تعرفه های نمایشگاه ثابت مانده و علی رغم تورم در بسیاری حوزه ها، افزایش نیافته است. از سوی دیگر گفته می شود پرداخت این میزان تعرفه برای صنف IT در مقایسه با سایر صنوف چندان دشوار نیست.

گفتنی است قیمت هر مترمربع غرفه سرپوشیده با تجهیزات در الکامپ پانزدهم ۶۵۵۰۰۰ ریال و قیمت هر مترمربع غرفه بدون تجهیزات ۵۵۵۰۰۰ ریال است.

● سنگینی بار کلمات بر دوش نمایشگاه ICT

میزان توفیق یک نمایشگاه به عوامل متعددی بستگی دارد که یکی از آنها عنوان نمایشگاه است. به طوری که برگزیدن نامی متناسب با موضوع نمایشگاه می تواند شانس موفقیت و جذب بازدیدکنندگانش را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

در حال حاضر از نمایشگاه بین المللی الکترونیک، کامپیوتر و تجارت الکترونیکی با نام الکامپ و از نمایشگاه بین المللی صنایع مخابرات و اطلاع رسانی با عنوان تلکام یاد می شود. همچون بسیاری ازانتقاداتی که به نمایشگاه ICT کشور وارد می شود، نام این رویداد نیز مخالفت هایی را در بر دارد.

آگاهان حوزه ICT بر این باورند که در حال حاضر تجارت الکترونیکی(E-Commerce) حتی در بانک ها و موسسات اعتباری کشور نیز به مفهوم واقعی فراگیر نشده و در نمایشگاه الکامپ نیز بازتاب جالبی ندارد. بنابراین قرار گرفتن تجارت الکترونیکی در کنار نام الکترونیک و کامپیوتر در نمایشگاه صرفا ژست نمایشگاهی ایجاد می کند و باعث توقع بازدیدکنندگان از این نمایشگاه می شود. در حالی که غالبا تجارت الکترونیکی در الکامپ، مخاطبان خود را دست خالی به خانه بازمی گرداند.

البته در خصوص نمایشگاه تلکام نیز اوضاع بهتر از این نیست. زیرا نام نمایشگاه تلکام نیز با موضوع اطلاع رسانی همراه است که طی ده دوره تجربه برگزاری این نمایشگاه قضیه اطلاع رسانی تاکنون مورد عنایت برگزارکنندگان قرار نگرفته است. ضمن این که با برگزاری تقریبا هم زمان دو نمایشگاه الکامپ و تلکام یادآوری چندمین دوره برگزاری آنها به صورت منفک چندان ضروری به نظر نمی رسد و صرفا منجر به بروز نوعی سردرگمی برای بازدیدکنندگان می شود.

● وجود شش نمایشگاه موازی ICT

یکی از اصلی ترین معضلاتی که حوزه ICT با آن رو به روست، موازی کاری های بسیاری است که در سطوح کلان این حوزه نظیر طرح های ملی، مصوبات اجرایی، ایجاد نهادهای مشابه و غیره مشاهده می شود. اما به نظر می رسد دامنه این موازی کاری گسترش و به مسایل نمایشگاهی این حوزه نیز تعمیم یافته است. بر اساس این گزارش، به غیر از دو نمایشگاه الکامپ و تلکام که هر ساله برگزار می شود، چهار نمایشگاه دیگر نیز با موضوعات مشابه در سراسر کشور برگزار می شوند که ضمن داشتن هم پوشانی با نمایشگاه های الکامپ و تلکام، موجب اتلاف هزینه های برگزارکنندگان نمایشگاه و نیز غرفه داران می شود. برپایی شش نمایشگاه موازی در حوزه ICT در حالی صورت می گیرد که در کشوری چون ژاپن هم که مهد صادرات فناوری به جهان است شش نمایشگاه ICT در طول سال برپا نمی شود. در زمینه نمایشگاه های موازی با الکامپ و تلکام می توان به اله سیت مشهد اشاره کرد. اله سیت توسط سازمان آمار، اطلاعات و خدمات کامپیوتری شهرداری مشهد برگزار می شود با عنوان نمایشگاه فناوری اطلاعات، نرم افزار و شهر الکترونیکی از آن یاد می شود. نمایشگاه دیگری که موازی با الکامپ برگزار می شود، نمایشگاه اتوکام است. متولی برگزاری این نمایشگاه سازمان نظام صنفی رایانه ای است که محلی برای تمرکز بخش خصوصی محسوب می شود.

اتوکام که مخفف نمایشگاه کامپیوتر و اتوماسیون اداری است، با هدف معرفی محصولات نرم افزاری توسط افراد حقیقی و با امکان برگزاری سمینارهای معرفی نرم افزار در محل دائمی نمایشگاه های شهر اصفهان برگزار می شود.

اما قائله برگزاری نمایشگاه های موازی به این جا ختم نمی شود. نمایشگاه بین المللی فناوری اطلاعات و ارتباطات کیش که عنوان (ITEX) را به همراه دارد، دارای تشابهات بسیاری با الکامپ و تلکام است. در این زمینه ITEX جزیره کیش دارای موضوعاتی نظیر ارتباطات، دولت الکترونیکی، لیزینگ و سرمایه گذاری کامپیوتر، ربوکاپ، دستاوردهای رایانه ای، وبلاگ و غیره است. در خاتمه جشنواره رسانه های دیجیتال وجود دارد که هر ساله بدون هدف مشخصی توسط مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال متعلق به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در مصلای تهران برگزار می شود. این نمایشگاه که هدف فراهم آوردن بستر معرفی آثار، محصولات پدیدآورندگان و ارائه دهندگان خدمات رسانه های دیجیتال و بسته های نرم افزاری چند رسانه ای در کشور را پی گیری می کند، چهار سال است که با اختصاص یارانه به بازدیدکنندگانش سعی در جذب مخاطب دارد، اما مشاهدات نشان می دهد چندان با موفقیت روبه رو نبوده است. شش نمایشگاه موازی ICT در کشور با موضوعات کاملا مشابه (تاکید می شود کاملا مشابه) در حالی برگزار می شود که موجب سردرگمی هر چه بیشتر شرکت های خارجی و همچنین بازدیدکنندگان خارج از کشور شده است.

هر چند ارزیابی چالش ها و تناقضات موجود و همچنین ارائه راهکارهای کاربردی پیرامون اصلاح برگزاری یکی از مهم ترین رویدادهای صنعت ICT به انتشار یک گزارش ختم نمی شود، اما بدیهی است برگزاری نمایشگاهی شکوهمند و متناسب با توانایی های کشور در این حوزه نیازمند عزم و اراده جدی طرفین این جریان، یعنی بخش دولتی و فعالان خصوصی شامل اتحادیه و اصناف است.

در واقع پانزدهمین نمایشگاه الکامپ و دهمین نمایشگاه تلکام در حالی برگزار می شود که نمایشگاه جیتکس با موضوعات مشابه هر ساله در امارات متحده عربی برپاست و ضمن برخورداری از استقبال و رونق قابل توجه، ارز بسیاری را از راه ورود بازدیدکنندگان روانه جیب دولت این کشور می کند. به عبارت دیگر رویای تبدیل ایران به هاب فناوری اطلاعات در منطقه محقق نخواهد شد، مگر این که نقشه راهی متناسب با امکانات موجود و با بهره گرفتن از تجربه ها و پندهای دوره های قبلی تدوین شود. از این رو با توجه به توانایی هایی که پیش از این در حوزه ICT در کشور مشاهده شده، بدون شک برگزاری نمایشگاهی آبرومند چندان دشوار به نظر نمی رسد، اتفاقی که ۱۵ سال متوالی است علاقه مندان و دلسوزان این حوزه داغ آن را بر سینه دارند.

نویسنده: معصومه بخشی پور