افق وب در سال آینده

چه اتفاقاتی در سال جدید میلادی به وقوع خواهد پیوست

فرآیند تحول وب خیلی پیچیده و آشفته است. امروزه ما تقریبا هرکاری را می‌توانیم در وب انجام دهیم؛ عملیات بانکی، فعالیت‌های اجتماعی، پردازش متن، برنامه‌ریزی برای سفر، آموزش، خرید و... (وب درحال رسیدن به حوزه‌های جدید است و از هدفی که صرفا برای آن به‌وجود آمد ،فاصله گرفته‌ است) به‌عبارت دیگر، وب درحال تکامل است.

با این اوصاف وب توسط افراد زیادی به‌وجود آمد (مهندسان موتورهای جستجو که فناوری‌های جدید را ایجاد کردند، توسعه‌دهندگان وب که آن فناوری‌هــا را به دنیای آنلاین آوردند و اعضای گروه‌های استاندارد که مشکلات سازگاری را برطرف کردند). این همه ترسیم آینده وب بسیار مشکل خواهد بود، چرا که سال جدید، بی‌نظمی‌های جدیدی را برای وب به‌همراه خواهد داشت. در اینجا به اتفاقاتی می‌پردازیم که در سال ۲۰۱۳ رخ خواهد داد.

● سیستم‌عامل فایرفاکس جوانه می‌زند

موزیلا سال ۲۰۱۲ برخی پیشرفت‌های اولیه سیستم‌عامل فایرفاکس را اعلام کرد (اگرچه ارائه آن سال گذشته میلادی آن‌گونه که برنامه‌ریزی شده بود صورت نگرفت و شکست خورد). انتظار می‌رود این سیستم‌عامل تحت مرورگر که نرم‌افزارهای مبتنی بر وب را اجرا کرده و برای تلفن‌های هوشمند مناسب است، اوایل سال ۲۰۱۳ منتشر شود.

فایرفاکس از iOS و ویندوز RT محروم است و به ندرت در اندروید استفاده می‌شود. بدون حضور در بازار موبایل، موزیلا نمی‌تواند از مرورگر خود برای رسیدن به اهدافش در «دستیابی به اینترنت باز» بهره ببرد. سیستم‌عامل فایرفاکس که برای تلفن‌های هوشمند به‌وجود آمده و برنامه‌های کاربردی تحت مرورگــر را اجرا می‌کند، پاسخ موزیلا به این کمبود است. با ورود آن، موزیلا امیدوار است توجه کاربران بیشتری را به خود جلب کند.

پیش‌بینی موزیلا این است که سال ۲۰۱۳، وب به‌عنوان یک پلتفرم قابل رشد موبایل و یک گزینه برای انجام تمام فعالیت‌های شخصی ظهور کند. فایرفاکس و سیستم‌عامل فایرفاکس، آشکارا بخش‌های کلیدی تلاش موزیلا برای رسیدن به این هدف را تشکیل می‌دهد.

تا زمانی که تلفن‌های نسبتا ارزان‌قیمت اندروید، بین مردم به‌فروش می‌رسد و همچنین آیفون‌ به گسترش خود ادامه می‌دهد، سیستم‌عامل فایرفاکس برای فروش راه سختی در پیش خواهد داشت. البته موزیــــلا برای چشیدن طعم پیروزی نیازی ندارد که ۴۰ درصد سهم بازار را در اختیار داشته باشد؛ فقط باید آنقدر مطرح شود که برنامه‌نویسان وب به خودشان اجازه ندهند سایت‌های موبایل را تنها برای سازگاری با محصولات خاص طراحی کنند.

● اختلافات در استانداردهای وب باقی خواهد ماند

افرادی که امید دارند روزی شکاف بین متولیان استانداردهای وب از بین برود، سال جدید میلادی نیز باید کماکان منتظر بمانند. کنسرسیوم وب جهان‌گستر (World Wide Web Consortium) که از ابتدای به‌وجود آمدن وب، نقش حیاتی در اصلاح استانداردهای آن ایفا کرده است، در دهه گذشته استانداردی تحت عنوان XHTML منتشر کرد که با HTML سازگار نبود. سازندگان مرورگرها تقریبا به‌طور کامل از XHTML صرف‌نظر کرده و گروهی به‌نام WHATWG تشکیل داده و در آن به گسترش HTML پرداختند. این اختلاف همچنان پابرجاست و در آینده‌ای نزدیک نیز از بین نمی‌رود.

کنسرسیوم W۳C به HTML و استانداردهای وب مرتبط با آن مانند CSS که در فرمت‌بندی وب دخیل بوده، علاقه‌مند است و حتی با وجود افزایش تلاش‌هایش در زمینه پایان استانداردسازی HTML۵ تا سال ۲۰۱۴، باز هم WHATWG به فعالیت خود ادامه می‌دهد و به‌سمت مدل «سند زنده» حرکت می‌کند تا به‌طور دائم HTML را به‌روزرسانی ‌کند.

این کنسرسیوم تلاش می‌کند فرآیند استانداردسازی وب را سرعت بخشد و با انجام کارهای مختلف، همچنان مرتبط با زمینه اصلی خود باقی بماند؛ ولی حتی با آمدن نیروهای جدید، هنوز هم وضع خود را در قبال HTMLتغییر نداده است. درواقع به‌نظر می‌رسد این اختلاف در برخی جهات بسیار عمیق‌تر از آن چیزی است که به‌نظر می‌رسد. استانداردهای وب به تکامل خود ادامه می‌دهند، ولی حداقل درباره خود HTML به‌نظر می‌رسد هیچ‌یک از طرفین نمی‌خواهند قبول کنند دیگری نیز فرآیند مناسبی را دنبال می‌کند.

● تصاویر با رزولوشن بالا در وب

صفحه‌های نمایش اپل، رتینا (Retina)که به‌عنوان صفحه‌های با رزولوشن بالا در آی‌فون‌ها، آیپد و مک‌بوک‌ استفاده می‌شود، سطح جدیدی از وضوح، روشنی و تازگی در تصاویر و متون مطرح کرد.

تولیدکنندگان نرم‌افزار بتدریج برنامه‌هایشان را با آیکون‌های جدید، عناصر گرافیکی زیباتر و قابلیت‌هایی که از برتری‌های صفحه‌های نمایش بهره می‌برند، به‌روزرسانی می‌کنند.

ولی رتینا در وب موضوع متفاوتی است. اول از همه این‌که هیچ‌کس صفحاتی را که به آرامی بارگذاری می‌شود نمی‌خواهد، در حالی که پیکسل‌های تصویرسازی رتینا، چهار برابر بیشتر از تصویرسازی‌های معمولی است. بدتر از آن، این‌که بیشتر بخش‌های وب به‌سمت دستگاه‌های متحرک در حال حرکت است؛ دستگاه‌هایی که مدیریت زمان و تصاویر بزرگ در آنها سخت‌تر و میزان استفاده از اطلاعات ارزشمندتر است. شما نیز نمی‌خواهید کاربران موبایل نسخه‌های مختلفی از یک تصویر را دریافت کنند در حالی که اصلا به آن احتیاجی ندارند.

درست است که دستگاه‌های متحرک نسبت به رایانه‌های شخصی در فاصله کمتری از چشم نگه داشته می‌شوند، ولی از صفحه‌های کوچک‌تر و با تراکم بالاتری از پیکسل‌ها استفاده می‌کنند. این به معنای آن است که پیش‌فرض‌های قدیمی درباره این‌که یک تصویر گرافیکی چه میزان پیکسل باید داشته باشد، دیگر معتبر نیست. فناوری‌ای که این مشکل را برطرف می‌کند «تصاویر واکنش‌دهنده» (responsive images) نام دارد ولی مشکل به‌وجود آمده این است که هر یک از طرف‌های دخیل در استاندارد برای خود یک رویکرد دارد؛ یکی «صفت»(​srcset (srcset attribute نام دارد و دیــــــــگری با نام «عنصر عکس» (picture element) شناخته می‌شود.

تولیدکنندگان مرورگرها و توسعه‌دهندگان وب به‌سمت تولید گرافیک‌ها و ویدئوهای با رزولوشن بالا برای دستگاه‌های با قابلیت رتینا حرکت می‌کنند؛ بنابراین بدون توجه به اتفاقاتی که در گروه‌های استاندارد می‌افتد، مساله تصاویر واکنش‌دهنده رفع خواهد شد. علاوه بر اینها، استفاده از صفحه‌های نمایش با رزولوشن بالا روزبه‌روز درحال گسترش است، دستگاه‌های متحرک اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند و دیگر هیچ‌کس نمی‌خواهد به تصاویر شطرنجی با کیفیت پایین نگاه کند.

● افزایش حجم وب

خبر خوب این است که وب روزبه‌روز پیچیده‌تر، قدرتمندتر و مفیدتر می‌شود و خبر بد این‌که برای دریافت آن امکانات باید هزینه‌ای پرداخت شود. متاسفانه برای افرادی که از پهنای باند کم استفاده می‌کنند یا در مناطق روستایی ساکن هستند، افزایــش پیچیدگی وب به معنی افزایش حجم صفحات وب و صرف زمان بیشتر برای جستجوی آنها خواهد بود.

یک مثل قدیمی در صنعت رایانه وجود دارد: نیروی مازادی که به‌وسیله تراشه‌های جدیدتر تولید می‌شود، در همان لحظه به‌وسیله قابلیت‌های جدید نرم‌افزارها صرف می‌شود، بنابراین افزایش سرعت رایانه‌ها محسوس نیست. یک نتیجه‌گیری از آن در دنیای وب وجود دارد: هرچه پهنای باند وسیع‌ و سریع‌تر می‌شود، صفحه‌های وب ظرفیت اضافی شبکه را بیشتر به خود جذب می‌کند.

آرشیو HTTP حالات وب را درخود نگه می‌دارد و چگونگی افزایش حجم آنها را در صدها هزار نمونه صفحه وب نشان می‌دهد؛ طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲، اندازه میانگین صفحات وب از ۷۲۶ کیلوبایت به ۱۲۸۶ کیلوبایت رسید. البته اخبار خوبی نیز وجود دارد؛ گوگل یک تیم کامل برای سریع‌تر کردن وب دارد که فناوری‌های جدید مانند SPDY را که برای افزایش سرعت سرورها و مرورگرها به‌کار می‌رود، معرفی می‌کند. تولیدکنندگان مرورگرها، نسخه‌های جدید خود را مکرر آزمایش می‌کنند تا هر مساله‌ای را که موجب کاهش سرعت شود، برطرف کنند. استانداردهای جدید، به توسعه‌دهندگان وب امکان می‌دهد زمان دقیق بارگذاری صفحه‌هایشان را محاسبه کنند.

محمدحسین کردونی

منبع: cnet