ركورد مصرف آب شكست

اینكه دود مصرف بالای آب شهرنشینان به چشم كشاورزان حاشیه نشین برود اصلا زیبا نیست, اما واقعیتی است كه در هنگام كمبود آب شرب در تهران اتفاق می افتد و گریزی هم نیست

شاید در حالت عادی، افزایش ۱۲ درصدی مصرف آب شهروندان تهرانی در هفته ای كه گذشت نسبت به مدت مشابه در سال گذشته واقعه عجیبی نباشد، اما وقتی شرایط آب و هوایی این روزهای تهران را با گرمای كشنده همین ایام در سال ۸۳ مقایسه كنیم، درمی یابیم كه این افزایش مصرف نه تنها عادی نیست، بلكه بسیار نگران كننده و غیر معمول است.سیر صعودی آمار مصرف آب شهروندان تهرانی از نخستین روزهای پایان تعطیلات نوروزی تا به امروز حكایت از رویه ای دارد كه احتمالا به كمبود آب در بسیاری از مناطق تهران منجر می شود. افزایش میزان مصرف از ۱۶ میلیون و ۸۴۳ هزار و ۹۲۲ متر مكعب در دوره زمانی ۱۵/۱/۸۴ تا ۲۱/۱/۸۴ به ۱۸ میلیون و ۳۵۸ هزار و ۸۹۲ متر مكعب در فاصله ۵/۲/۸۴ لغایت ۱۱/۲/۸۴، اگر به همین منوال ادامه پیدا كند قطعا از مرز ۱۲ درصد رشد مصرف نیز خواهد گذشت. این در حالی است كه به گفته معاونت بهره برداری شركت آب و فاضلاب تهران، رشد مصرف آب پایتخت سالانه تنها ۳ درصد است. قاسمی این میزان را برای شرایط «ترسالی» عنوان می كند به شرطی كه مردم نیز رفتار عادی خود را دنبال كنند. اما این رفتار عادی به چه معناست؟

مصرف بهینه

برآوردها نشان می دهد كه نیاز آب شهر تهران در ساعت پیك مصرف ۴۵ متر مكعب در ثانیه است، در حالی كه تامین آب پایتخت در شبكه در حال حاضر ۳۵ متر مكعب در ثانیه است و ۱۰ متر مكعب باقی مانده باید از طریق مانور و بالانس در شبكه تامین شود.

حال اگر قرار باشد شهروندان نسبت به مصرف بهینه آب توجه نكنند و از رفتار عادی كه به ادعای واحد ارتباطات مردمی شركت آب و فاضلاب، همان صرفه جویی و مصرف درست معنا می دهد فاصله بگیرند، دیگر مشخص نیست كه بتوان از طریق مانور و بالانس در شبكه به جبران كمبود آب پرداخت.از سوی دیگر نباید از مجموع تلفات آب هدررفته در شبكه نیز غافل شد. معاونت بهره برداری شركت آب و فاضلاب تهران با اشاره به اینكه سیستم طراحی شبكه آب تهران یكی از بهترین شبكه ها در میان پایتخت كشورهای جهان است، می گوید: «در حال حاضر مجموع تلفات آب فیزیكی و غیر فیزیكی شبكه آب تهران و آبهای به حساب نیامده ۲۹ درصد بوده و ۱۲ درصد پرت آب نیز از نشت و هدرروی آب در لوله هاست.»

تامین مهمتر از توزیع

تصور اینكه دود مصرف بالای شهرنشینان به چشم كشاورزان حاشیه نشین برود، اصلا تصور زیبایی نیست، اما واقعیتی است كه در هنگام كمبود آب شرب در شهری به عظمت تهران اتفاق می افتد و گریزی هم از آن نیست. مدیرعامل آب منطقه ای تهران ضمن تایید این مطلب می گوید: «به هر حال اگر مصرف آب شرب از حد طبیعی بالاتر برود، چاره ای جز كم كردن سهم آب كشاورزی نیست و این رویه موجب كاهش كشت و كمبود محصول در بلندمدت می شود.»مهندس تقی زاده روند فعلی مصرف را هشداردهنده عنوان می كند و می گوید: «برای خود ما هم این سوال پیش آمده كه چطور مصرف آب به یكباره حدود ۱۰ درصد افزایش پیدا كرده و این موضوع در حال بررسی است.»اما آیا برداشت از آب كشاورزی جوابگوی كمبود آب شرب شهر خواهد بود؟ تقی زاده پاسخ این سوال را با افسوس می دهد: «نه آب كشاورزی قادر به جبران افزایش مصرف آب تا این حد است و نه شبكه توان مانور و بالانس میزان كمبود را دارد و این بدین معناست كه در صورت پایدار بودن سیر صعودی مصرف، چاره ای جز قطع آب و جیره بندی آن وجود ندارد، مگر اینكه مردم و سازمان های دولتی درست مصرف كنند و بهینه.»

شاید ارقام اشتباه باشد

وضعیت قرمز آب تهران قبل از آنكه شهروندان را به هراس بیندازد، مسئولان را به تكاپو انداخته است. اگر یادتان باشد مهندس قاسم زاده از بررسی موضوع افزایش شدید مصرف آب در سطح مدیریت كلان خبر داده بود. مدیرعامل آب منطقه ای تهران با اشاره به اینكه رقم صحیح افزایش مصرف نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷/۹ درصد است نه ۱۲ درصد، می گوید: «در مورد علل رشد مصرف ۴ فرضیه وجود دارد؛ اول اینكه احتمال دارد میزان خروجی شهروندان تهرانی در ۱۵ روز تعطیلات نوروزی امسال نسبت به سال گذشته كمتر بوده یا ورودی مسافران نسبت به پارسال از رشد بیشتری برخوردار بوده كه همین می تواند عاملی برای افزایش نشان دادن مصرف آب تهران باشد.»قاسمی عامل دوم را احتمال اندازه گیری اشتباه میزان مصرف عنوان می كند: «اگر اینگونه باشد، اندازه گیری پایان اردیبهشت این را نشان خواهد داد.»وی از كاهش ۷۰ درصدی بارندگی در فروردین ماه امسال نسبت به سال قبل و گرمای بی سابقه این ایام در مقایسه با فروردین ماه ۸۳ به عنوان عامل دیگری برای افزایش مصرف نام می برد و می افزاید: «در فرضیه چهارم، احتمال این است كه طرح تثبیت قیمت ها باعث بالا رفتن مصرف آب در سال جدید شده باشد. یعنی ثابت ماندن تعرفه آب، افزایش مصرف و استفاده بی اندازه شهروندان را به دنبال داشته باشد.»

به هر حال به نظر می رسد غیر از فرضیه دوم كه اندازه گیری اشتباه را دلیل افزایش ناگهانی مصرف آب عنوان می كند، هر كدام از عوامل یاد شده كه دلیل واقعی این اتفاق باشد در اصل قضیه خللی وارد نمی كند و هیچ چیز جز مصرف درست و بهینه نمی تواند شرایط را به حالت عادی برگرداند. اما اگر اشتباه در اندازه گیری موجب ارائه آمار غلط از سوی شركت آب وفاضلاب استان تهران شده باشد، باید به حسن مصرف شهروندان تهرانی بالید كه قدردان آب، این نعمت الهی هستند.