بیش‌فعال شب‌های ریگزار

باربد صفایی مهرو، عکاس، در یک شب تاریک اواخر تابستان در ریگزار های مرزی در منطقه جنگی چنانه در غرب شهر شوش ذل زدن گکوی انگشت شانه‌ای دوریا به دوربین را ثبت کرده است.

باربد صفایی مهرو، عکاس، در یک شب تاریک اواخر تابستان در ریگزار های مرزی در منطقه جنگی چنانه در غرب شهر شوش ذل زدن گکوی انگشت شانه‌ای دوریا به دوربین را ثبت کرده است.

این گونه شب فعال، بزرگ ترین گکوی انگشت کوتاهی است که در صحرا و حفره های شنی زیست می کند. چشمان نسبتا درشت این جانور با قابلیت فوق العاده تشخیص رنگ در شب حدودا ۳۵۰ مرتبه از چشمان انسان که در شرایط مشابه فقط رنگ سیاه و سفید را تشخیص می دهد، حساس تر است. گکوها در شبکیه خود تراکم قابل توجهی از یاخته های مخروطی با ابعاد بزرگ را دارند که به آنها اجازه می دهد، طول موج های نوری خاص را تشخیص دهند. عمق میدان دید به حدی خارق العاده است که آنها می توانند همزمان حداقل روی دو محدوده ای که در جلو یا عقب تصویر اصلی دیده می شود، تمرکز کنند.

قابلیت اصلاح تصاویر غیرشفاف از دیگر ویژگی های منحصربه فردی است که این چشمان بی همتا را جذاب تر کرده است. انگشتان پهن و صاف این جانور با نقش ها و الگوهای خاص خود، تماس پوست را با سطح ناپایدار و سست زیرین به حداکثر می رساند.

این گونه در روز به دلیل افزایش درجه حرارت و فرار از دست شکارچیانی همچون مارها در حفره های شنی که خود یا همنوعانش حفر کرده اند ، پناه می گیرد و گاهی اوقات ورودی را با دم نیرومندش خراب می کند تا در امان باشد. گکوها همانند سایر مهره داران استراحت می کنند، اما استراحت آنها کاملا با پرندگان و پستانداران متفاوت است. درواقع ششمین مرحله از خواب یا همان نقطه اوج رویاها که در آن بدن می خوابد، اما مغز هوشیار است، درباره گکوها مصداق ندارد. تغییرات درجه حرارت، گردش فصل و البته نور ماه بر میزان فعالیت این گونه تاثیر مستقیم دارد.

این گونه را می توان در کشورهای خاورمیانه اعم از شبه جزیره عربستان، ایران، عراق، امارات، عمان و اردن مشاهده کرد که در ایران در ریگزارهای استان های خوزستان، بوشهر و هرمزگان زندگی می کند.

گکوی انگشت شانه ای دوریا در شب شکار خود اعم از حشرات و بندپایان را تعقیب یا با استراتژی کمین غافلگیر می کند.

با وجود این که مشاهده این گونه در نواحی خشک بیابانی و تپه های شنی با پوشش گیاهی کم معمول است، اما زیستگاهش بشدت مورد تعرض واقع شده است. مالچ پاشی به منظور مهار بیابان زایی و پایمال شدن زیستگاه های ماسه ای توسط چهارپایان اهلی و ماشین ها از جمله تهدیدهای جدی و خانمان برانداز این گونه هستند.

فرناز حیدری