چهارشنبه, ۱۳ تیر, ۱۴۰۳ / 3 July, 2024
حکایت جلال الدین پسر خوارزمشاه
![حکایت جلال الدین پسر خوارزمشاه](/web/imgs/16/45/xo3c21.jpeg)
«سلطان به گیلان رفت، از آنجا باستندار که در نواحی مازندران به صعوبت و کثرت موصوف است، به در شد و از آنجا به کنار بحر قلزم آمد و بر در دیهی از ضیاع آن مقام، مقام کرد. به مسجد حاضر می شد و پنج نماز، جماعت می گزارد و جهت وی قرآن می خواندند و او می گریست و نذرها می کرد و با خداوند سبحانه تعالی عهدها تقدیم می داشت که اگر سلامت یابد عدل کند و از اتباع نفس و میل هوا مجتنب و محترز باشد.
تا ناگاه تاتار آن دیه را کبس کرد و رکن الدین کبود جامه که سلطان عم او را نصرهٔ الدین و پسر عم او کیخسرو را به قتل آورده و آن مملکت را گرفته بود، با این لشکر با هم بود، چه به خدمت تاتار رفته بود و ولایت عم، که از مازندران کبود جامه گویند، گرفته، علی الغفله چون بردیه هجوم کردند سلطان در کشتی نشست، کشتی را تیرباران کردند و جمعی در آب رفتند تا مگر سلطان را توانند بازگردانیدن، حق تعالی ایشان را غرق کرد و کشتی رهید و از بسیاران که در آن کشتی بودند شنیدم که گفتند: «ما کشتی می راندیم و سلطان خود رنجور عظیم بود و ذات الجنب بر وی مستولی شده بود.
همی گریست و می گفت: «از چندین زمین های اقالیم که ملک خود گرفتم، امروز دو گز زمین یافت نخواهد شدن که در آنجا گوری بکاوند و این بدن بلادیده را دفن کنند. پس معلوم شد که دنیادار ساکنان دنیا نیست و اعتماد بر آن جز نتیجه جهل و اغترار نه! کهنه رباطی ست، بر دو طرف او دو در نصب کرده اند، چون از یکی درآیند از آن دیگر به در آمدن ضروری بود.» گفتند: «آنگه که به جزیره رسید شادی تمام بدو راه یافت، تنها و بیچاره و آواره آنجا مانده بود، خیمگکی مختصر جهت وی زده بودند./.»
//.فی الجمله در این هنگام که آخر عمر بود، حال سلطان بدین مرتبه رسید که شنیدی.// و چون انفاس معدود بر سلطان آخر آمد و هنگام رحلت از این جهان رسید سهم الحشم شمس الدین محمود، پسر بلاغ چاوش و مقرب الدین، مهتر مهتران که مقدم فراشان بود، مباشرت غسل او کردند و چادری که او را در آن به گور نهند دست نداد، شمس الدین محمود مذکور کفن او را به ضرورت از پیراهن ساخت و در این جزیره دفن کردند و این در سنه سبع عشر و ستمائه بود.
به گمانم هر پارسی زبانی از خواندن این سطور به وجد آید مگر آنکه پارسی نداند که ما را با او و او را با ما کاری نیست!
این روایت [روایت مرگ سلطان محمد خوارزمشاه که به ضرورت در اینجا کوتاه شده و تنها به «آنات» متن، رجوع شده] بی تردید، با بهترین متون داستانی مدرن قابل برابری ست بی آنکه نگارنده [یا بهتر بگوییم «مترجم» چرا که از قدیم الایام، مترجمان، مؤلفانی بی نام بوده اند در این ملک!] مدعای داستان نویسی یا به شیوه قدیم، حکایت گویی، حکایت سازی، حکایت گردانی داشته باشد.
متن حاضر، بی تردید [به رغم آنکه متن عربی را نخوانده ام!] بخش اعظم عظمت خود را مدیون مترجم «بی نام» است چرا که روایت و «زبان»، چنان در هم گره خورده اند که غیرقابل تفکیک اند و اگر در متن عربی هم، این روایت دارای چنین عظمتی باشد به یقین در پارسی، آن عظمت «بازآفریده» شده و این بازآفرینی، محصول کار مترجم است که در کار خود «اهل هنر» بوده نه «هنرنما» و جوفروش! هم متون دیگری را در این قرن یا قرون پیش از آن می توان سراغ کرد که از بزرگان اند اما ترجمان پارسی این متون، تنها به درک مطلب [آن هم نه به تمامی] می انجامد نه به لذت هنری از متن.
شاید نتوان به شکل حاضر، «سیرت جلال الدین./.» را یک رمان کامل نامید اما اگر، اندکی پیراسته شود و فصل ها پس و پیش شوند و مقادیری از اضافات، که مخل کار داستان نویسی مدرن اند و بیشتر خوشایند مذاق ادبایند، حذف شوند، ما با رمانی قابل ارائه در جامعه امروزی مواجه خواهیم بود و این کار، مخل «امانت» نیست چرا که متن اصلی، راه خود را خواهد رفت و متن از نو روایت شده، راه خود را؛ و این، در ممالک دیگر نیز شایع و مرسوم است و نسل نو و منتقدان نو، از آن استقبال می کنند.
یزدان سلحشور
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
ویزای تضمینی ایتالیا کانادا
فروش انواع ژنراتور دیزلی با ضمانت نامه معتبر
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات مسعود پزشکیان سعید جلیلی انتخابات ریاست جمهوری 1403 انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم ایران جلیلی مناظره مناظره انتخاباتی دولت انتخابات ریاست جمهوری
هواشناسی تهران تب دنگی قتل سلامت پلیس وزارت بهداشت حوادث قوه قضاییه شهرداری تهران آموزش و پرورش خانواده
قیمت دلار قیمت طلا مسکن خودرو بازار خودرو قیمت سکه دولت سیزدهم قیمت خودرو بورس بازار سرمایه دلار حقوق بازنشستگان
تلویزیون سینما تئاتر تخت جمشید علیرضا قربانی کنسرت سینمای ایران سارا بهرامی رسانه ملی ماه محرم دفاع مقدس کتاب
ماهواره فناوری دانش بنیان کنکور ۱۴۰۳ وزیر علوم
رژیم صهیونیستی روسیه ترکیه غزه آمریکا جنگ غزه اسرائیل فلسطین دونالد ترامپ فرانسه جو بایدن چین
استقلال پرسپولیس فوتبال یورو 2024 سپاهان باشگاه پرسپولیس کریستیانو رونالدو باشگاه استقلال لیگ برتر ایران جام ملت های اروپا لیگ برتر نقل و انتقالات
هوش مصنوعی نمایشگاه الکامپ هواپیما اینستاگرام سامسونگ ایرانسل عیسی زارع پور اپل چشم فناوری اطلاعات
پارکینسون قهوه سرطان اضطراب کاهش وزن هندوانه افسردگی دیابت بارندگی مو