شرایط عشق خالص

خداوند در قرآن بیان می دارد ما جعل الله لرجل من قلبین فی جوفه خدا در درون هیچ مردی دو قلب ننهاده است احزاب آیه ۴

● قلب واحد معبود واحد

خداوند در قرآن بیان می دارد: ما جعل الله لرجل من قلبین فی جوفه؛ خدا در درون هیچ مردی دو قلب ننهاده است (احزاب آیه ۴)

حال که انسان یک قلب دارد نمی تواند جز یک معبود و معشوق بیش تر داشته باشد. از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: القلب حرم الله فلاتسکن حرم الله غیرالله؛ قلب حرم خداوند است و درحرم او غیر او را ساکن مکن. (بحارالانوار، علامه مجلسی، ج ۷۰، ص ۲۵)

اگر خدای هستی که همه چیز و همه کس را آفریده و بهتر از هرکسی، پروردگاری می کند و اگر این خدا، یکتا و یگانه است و انسان نیز تنها یک قلب دارد که بتواند درآن کسی را دوست بدارد و منزل دهد، پس چگونه است که به خود جرات می دهد که کس دیگری را ساکن این خانه کند و یا بدتر از آن، خدا را جا ندهد و هر کس و ناکسی را به درون آورد و سکونت دهد؟

از امیرمؤمنان (ع) روایت شده که راه رسیدن به کشف الغطاء و منزلت انسان کامل آن است که جلوی درخانه دل نشسته و اجازه ندهیم هرکسی وارد این خانه شود.

این درحالی است که ما تنها مدعیان عشق و دیوانگی هستیم و نه تنها در یکتاپرستی و یگانه خواهی به دروغ رفته ایم بلکه دوگانه و یا چندگانه پرستانیم که خود را به نیرنگ فریفته ایم.

دل درگرو عشق دیگری داریم و مدعی عشق و جنون هستیم و چون زلیخا لاف «قد شغف حبا» بر می داریم. داستان ما حکایت آن گنجشکی است که عشق همسر می خواهد درحالی که دل درگرو عشق دیگری دارد.

● لزوم عشق خالص

درروایت آمده است که روزی حضرت سلیمان (ع) گنجشک نری را دید که به گنجشک ماده می گوید: چرا خود را از من باز می داری و بی اعتنایی می کنی، درحالی که من اگر بخواهم تاج و تخت سلیمان را به نوکم گرفته و در دریا اندازم. (ان سلیمان علیه السلام رای عصفورا یقول لعصفوره: لم تمنعین نفسک منی؟ ولو شئت اخذت قبه سلیمان بمنقاری فالقیتها فی البحر)

حضرت سلیمان(ع) تبسم کرد وهر دو را خواست و به گنجشک نر گفت: آیا می توانی چنین کاری بکنی؟

گنجشک نر گفت: خیر ای پیامبر خدا؛ ولی خوب است که مرد از قدرت خودش درنزد همسرش تعریف کند و کاری کند که در نزد همسرش بزرگ و با اقتدار جلوه کند. از این رو من این جمله را گفتم. و البته عاشق نسبت به آن چه می گوید سرزنش نمی شود.

سپس حضرت سلیمان (ع) روبه گنجشک ماده کرد و گفت: چرا از او کناره می گیری درحالی که تو را دوست می دارد؟

گنجشک ماده گفت: او مرا دوست نمی دارد بلکه تنها ادعای عشق و دوستی می کند؛ زیرا با وجود من یکی دیگر را دوست می دارد. (فقالت: یا نبی الله انه لیس محبا ولکنه مدع لانه یحب معی غیری.)

حضرت سلیمان(ع) با شنیدن این کلام از گنجشک ماده متاثر شد؛ زیرا دانست که عشق و محبت می بایست خالص باشد و دیگری برندارد. (بحارالانوار، علامه مجلسی، ج ۱۴، ص۹۵).

● راه رسیدن به آرامش خدایی

انسان عاشق خداوند یکتا، می بایست این گونه باشد وتنها با خدا مونس باشد وعشق خود را به او تقدیم دارد و در این خانه دل، تنها آن یکتا و یگانه را سکونت دهد. اگر این گونه عمل کند به آرامش و سکونتی دست می یابد که به هیچ چیز دیگر آن را عوض نمی کند.

در روایت است که امیرمومنان علی (ع) فرمود: من آنس بالله استوحش من الناس؛ هر کسی با خدا مونس شود از مردم می رمد. (غررالحکم ص ۶۳۵)

اگر دل آدمی متوجه خدا شد و دیگری را پذیرا نشد آن زمان است که دل به یاد خداوند آرام می گیرد و زندگی بر او آسان می شود. (طه آیه ۱۲۴ و نیز رعد آیه ۲۸)

بسیاری از مردم خود را گرفتار بدبختی ها و سختی ها و تنگدستی ها می بینند، و آرزو دارند دمی دل هایشان آرامش یابد و برای به دست آوردن آن به هر چیزی چنگ می زنند، درحالی که خداوند در آیه ۱۲۴سوره طه می فرماید که اینان سوراخ دعا را گم کرده اند و به جای آن که همه چیز را در یاد خدا و ذکر او بجویند به جای دیگر می روند و خود را به سختی می افکنند.

در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: ان الله عز و جل یقول: من شغل بذکری عن مسالتی اعطیته افضل ما اعطی من سالنی؛ خداوند می فرماید هرکس خود را به ذکر من مشغول دارد و خواسته خود را به ذکر من فراموش کند، به او چیزی بهتر از آن چه درخواست کننده می خواهد می بخشم.(اصول کافی، کلینی، ج۲، ص ۵۰۱)

بنابر این اگر حتی نیاز و حاجتی داریم به جای گفتن آن، اگر خود را تنها به عشق او متوجه سازیم می توانیم امیدوار باشیم که بهتر ازآن خواسته ای که در دل داریم به دست آوریم.

● حضرت مریم و روزی آسمانی

در داستان حضرت مریم که قرآن گزارش می کند آمده است که آن حضرت (س) همواره در محراب عبادت بود و تمام شبانه روز خویش را وقف خدا نموده بود و از روزی آسمانی می خورد. از این رو حضرت زکریا (ع) از وی می پرسد که این خوراک و طعام از کجا آمده است؟ آن حضرت (س) پاسخ می دهد که این ها همه روزی پروردگارم است که بی واسطه برای او فراهم می آورد.

پس پروردگارش آن دختر را به نیکی از او بپذیرفت و به وجهی پسندیده پرورشش داد و زکریا را به سرپرستی او گماشت و هر وقت که زکریا به محراب نزد او می رفت، پیش او خوردنی می یافت می گفت: ای مریم، اینها برای تو از کجا می رسد؟ مریم می گفت: ازجانب خدا، زیرا او هرکس را که بخواهد بی حساب روزی می دهد» ( آل عمران آیه ۳۷)

اما هنگامی که حضرت مریم (س) فرزندش را به دنیا آورد خداوند به وی فرمان داد تا برای کسب روزی خویش حرکت کرده و درخت خرما را تکان دهد تا از آن درخت خشک، خرمای تازه بر زمین ریزد. «نخل را بجنبان تا خرمای تازه چیده برایت فرو ریزد.»(مریم آیه ۲۵)

در تفسیر آمده است که حضرت مریم (س) پس از آن که این خطاب آمد که برخیز و درخت را بجنبان تا خرمای تازه بر تو فرو ریزد. به خداوند عرضه داشت:بار خدایا پیش از این خودت روزی مرا در محراب حاضر می کردی. حالا چرا می گویی درخت را تکان بدهم و روزی بخورم؟

خطاب آمد:پیش از این تمام افکارت متوجه ما بود از این رو تمامی خواسته ها و نیازهایت را برآورده می ساختیم ولی اکنون گوشه ای از دلت متوجه فرزندت شده است. از این رو به همان اندازه که دلت از ما جدا شده گفتیم تا برای روزی خود درخت را تکان دهی تا خرمای تازه بر تو فرو ریزد و از آن بخوری. (تفسیر اثنی عشر، ج ۸، ص ۱۶۹)

بنابر این هرچه انسان خالص تر باشد و ذکر و یاد خداوند، تنها ذکر و یاد او گردد، بهره بیش تر می برد و هرچه دورتر شود، از بهره اش نیزکاسته می شود.

انسان می بایست نسبت به خداوند عاشق پیشه ای مجنون باشد و کسی دیگر را نبیند و یاد نکند تا یکتاپرست واقعی شمرده شود.

ای یکدله و صد دله، دل یک دله کن

مهر دگران را زدل خود یله کن.

احسان رضایی