چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
موزه ارتباطات از ساختمان كلاه فرنگی تا بنای رادیو
بحث ارتباطات از گذشته‌های دور یكی از مقوله‌های قابل اهمیت در میان جوامع انسانی بوده است.آثار و بقایای بسیاری از تجهیزات و امكانات ساخت بشر در جهت حفظ ارتباطات میان فردی و گروهی تا به این زمان بر جای مانده است كه بررسی و بازدید از آنها و چرخ زدن در میان اختراعاتی كه در دل موزه‌ها جای گرفته‌اند خالی از لطف نیست ومی تواند مار ا در شناخت و ایجاد تعامل با گذشتگان كمك كند.این گزارش بخشی از حوزه های ارتباطی گذشتگان ایران را معرفی می كند.
● چاپارخانه میبد یزد (۱۲۲۴ هجری شمسی)
چاپارها كار رساندن و انتقال نامه‌ها و اوامر حكومتی را از نقاط دور به نقاط دیگر كشور بر عهده داشتند. كاركردی كه بعدها به ادارات پست محول شد، چاپارخانه‌ها كه اكثرا در دوره قاجار ساخته شدند دارای عملكردی منظم و مرتب بودند بطوری كه مسافران ترجیح می‌دادند به جای استفاده از كاروانسراها از اتاق‌های تمیزتر چاپارخانه‌ها استفاده كنند. این نوع بناها به علت نوع مصالح به كار رفته در آنها كه خشت و گل بوده اكثرا تخریب شده و تقریبا تعداد اندكی از آنها باقی مانده است بطوری كه در استان یزد با وجود سوابق تاریخی و راه‌های قدیم كاروان‌رو و پستی فقط تعداد محدودی شناسایی شده‌اند. از جمله چاپارخانه‌های باقیمانده از دوران رواج سیستم چاپاری كه خوشبختانه مرمت و بازسازی نیز گردیده چاپارخانه میبد است. این بنای خشتی در غرب كاروانسرای صفوی بعد از یك تپه طبیعی رسی به فاصله ۲۰ متری از چاپارخانه میبد از دسته بناهایی است كه در عصر قاجار و احتمالا دوره صدارت امیركبیر (۱۲۶۸ ـ ۱۲۶۵ ه.ق) جهت امور پستی در دوره تجدید سیستم چاپاری و امروزی شدن آن در مجموعه‌یی از بناهای تاریخی شامل كاروانسرای عهد صفویه آب‌انبار با تاریخ (۱۰۷۰ه.ق)، یخچال، قنات و... در كنار شاهراه باستانی ری كرمان احداث شده است.
● اداره پست و تلگراف رشت (۱۳۰۷ ه.ش)
بنای پست و تلگراف رشت از ابنیه قدیمی میدان شهرداری محسوب میشود. این بنا در ضلع شمالی میدان شهرداری و در مجاورت عمارت شهرداری استانداری كتابخانه ملی و هتل ایران واقع شده است. این میدان به عنوان هسته مركزی شهر با سایر نقاط شهر مرتبط میشود. این مجموعه تاریخی در سال ۱۳۵۶ در فهرست آؤار ملی ایران به ؤبت رسیده و هر پنج بنای مهم آن متعلق به دوره پهلوی اول است. بنای چهار طبقه پست و تلگراف در شمال میدان واقع شده، این میدان با ابنیه تاریخی آن را، می‌توان با ابنیه قدیمی منطقه باغ ملی تهران یا بناهای تخریب شده میدان توپخانه سابق تهران مقایسه كرد و سیر تحول سبك معماری رضاشاهی را در هر سه منطقه بررسی و ارزیابی كرد. ساخت بنای اداره در سال ۱۳۱۰ شروع و دو سال بعد به اتمام رسیده است. این بنا به شكل گونیا و مساحت آن ۱۹۳۰ متر مربع است. طبقه همكف و اول به شكل گونیا و طبقه دوم بر روی ورودی و قسمت شرقی ساختمان و طبقه سوم كه به صورت كلاه‌فرنگی است فقط بر روی ورودی قرار گرفته است. بنای ساختمان كه دارای ۲۰ متر ارتفاع و سقف چوبی و پوشش شیروانی است در تاریخ ۲۸/۱۲/۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
● اداره پست چابهار (۱۲۴۸ه.ش ۱۸۶۹ م)
بنای اداره پست چابهار دارای قدمت ۱۳۶ ساله كتیبه‌دار است. بالای ورودی اصلی این كتیبه تاریخ‌دار، به شكل AD۱۸۶۹ نقش بسته كه تاریخ احداث بنا را بطور مشخا نشان میدهد. با توجه به تاریخ حك شده بر روی سفالهای بام احتمالا ساخت بنا در تاریخ ۱۸۶۵ میلادی شروع و سال ۱۸۶۹ میلادی به پایان رسیده و بعد از ۴۵ سال توسط انگلیسی‌ها به اداره پست تبدیل شده است.
این بنا در ابتدا پادگان نظامی بوده كه توسط انگلیسی‌ها ساخته شده و این نوع عملكرد با توجه به سیاست استعماری انگلیس جهت حفظ تسلط بر منطقه مخصوصا هندوستان و موقعیت جغرافیایی چابهار دور از واقعیت نیست. دلیل دیگر بر نظامی بودن بنا و محوطه آن، متعلقات و ملحقات بنای اصلی است كه احتمالا محل استقرار نیروهای نظامی، انبار مهمات و... می‌تواند باشد. ساختمان اصلی كه در آینده نزدیك به موزه پستی و مخابراتی تبدیل خواهد شد ۶۵۰ متر مربع زیربنا دارد و در نمای اصلی آن هفت قوس یا طاق‌نما به چشم می‌خورد كه در میان آن ورودی اصلی یا سایبانی قرار گرفته كه از آن سایبان فقط پایه‌هایش باقی مانده است. عمارت اداره پست چابهار در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
● خانه مجتهدی‌ها در تبریز (دوره قاجاریه)
خانه مجتهدی‌های تبریز از ابنیه مسكونی دوره قاجار به شمار می‌آید و در آینده‌یی نزدیك بعد از مرمت به عنوان موزه پست تبریز معرفی خواهد شد. خانه مجتهدی‌های تبریز طبق آثار به دست آمده شامل مصالح معماری از قبیل آجر رنگی و تزیینی كه در دوران قاجار به كار می‌رفته و نقاشی‌های به دست آمده در اتاق‌های اصلی نشانه‌هایی از دوران اواخر صفوی و اوایل قاجاریه دارد كه نمونه‌های آن در چند بنای تاریخی دیگر در تبریز و اصفهان مشاهده شده. در اصفهان اكثر خانه‌های دوران صفویه دارای چنین تزییناتی بود. متراژ كلی بنا حدود ۲ هزار متر مربع و مساحت بنای اصلی ۱۲۰۰ متر است. این خانه شامل دو بخش اندرونی و بیرونی میشود كه در بخش بیرونی زیرزمین و طبقه همكف قرار دارد و بخش اندرونی شامل زیرزمین، طبقه همكف و طبقه اول سه طبقه است. این دو بخش با دالانی به طول ۲۵ متر به هم متصل شده‌اند. عناصر معماری آن در طبقه زیرین سنگ و آجر و همكف خشت و آجر و در طبقه اول چوب و خشت است. بنای مجتهدی‌های تبریز در سال ۱۳۸۱ به فهرست آثار ملی ایران پیوست.
● بنای بی‌سیم قصر (كلاه فرنگی)
نیاز به تشكیلات بی‌سیم در دوره پهلوی اول باعث شد به دستور رضاشاه وزارت جنگ به این مهم بپردازد. به دنبال آن در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی ساختمان بی‌سیم قصر به اتمام رسید و در اواخر همان سال دكل ۱۲۰ متری آن برافراشته شد همچنین برای تهیه كادر فنی آن سال بعد مدرسه بی‌سیم تاسیس و در سال ۱۳۰۶ عمارت بی‌سیم رسما با حضور مقامات لشگری و كشوری افتتاح شد. بدین منظور یك تمبر یادبود نیز در سال ۱۳۳۶ به مناسبت سی‌امین سال تاسیس این بنا چاپ و توزیع شد. ساخت ساختمان رادیو ایران نیز در سال ۱۳۱۷ هجری شمسی آغاز و دو سال بعد افتتاح شد.
این بنا كه اولین فرستنده رادیویی كشور است در محوطه‌یی حدود ۲۱ هكتار قرار گرفته و مساحت بنا ۱۴۵۰ متر مربع است.
● باغ منشی باشی (ساختمان میهمان‌سرای شیراز دوره قاجاریه)
باغ منشی‌باشی و ساختمان قدیمی آن در ضلع جنوبی خیابان فردوسی واقع بوده و قسمت عمده اراضی باغ منشی‌باشی از آنجا شده و عمارت زیبای قدیمی آن تا این زمان باقی مانده كه در یك محوطه كوچك مشجر محصور است. این ساختمان در سال ۱۳۵۴ به ثبت میراث فرهنگی رسیده و قدمت آن به دوره قاجاریه باز می‌گردد.كل زیربنای ساختمان هزار متر و در چهار طبقه است كه در محوطه‌یی ۱۲۶۷ متری قرار گرفته است. محوطه آن توسط شركت مخابرات ایران خریداری و برای میهمان‌سرا و پاركینگ اختصاص یافته است.
● خانه مستوفی الممالك (۱۲۷۰ هجری شمسی)
با توجه به اینكه عمارت مستوفی‌الممالك در گروه بناهای قدیمی پستی و تلگرافی جای نمی‌گیرد اما به جهت اینكه منزل مسكونی یكی از وزرای پست و تلگراف یعنی میرزاحسن‌خان مستوفی‌الممالك بوده و در حال حاضر در مالكیت شركت پست است به عنوان بنایی مرتبط معرفی شده. ناصرالدین‌شاه قاجار در دوره سلطنت نسبتا طولانی و آرام خود همواره حامی ساخت بناهای مختلف بود كه خانه مستوفی الممالك یكی از این بناها به شمار می‌رود. این عمارت مسكونی در جنوب غربی چهارراه گلوبندك قرار گرفته و متعلق به یكی از اصیل‌ترین رجال دوره قاجار و پهلوی اول میرزاحسن‌خان مستوفی‌الممالك فرزند میرزا یوسف مستوفی‌الممالك است. لازم به ذكر است مناطقی چون حسن‌آباد و یوسف‌آباد به جهت آبادانی توسط این پدر و پسر از نام آن دو بر گرفته شده است. این ساختمان با قدمت ۱۱۴ ساله كه اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار ساخته شده در بالای آستان ورودی دارای كتیبه تاریخی ۱۳۱۱ ه.ق است كه احتمالا به وسیله محمدتقی‌خان معمار دربار ناصری ساخته شده است. بنا دارای ۷۵/۴۷۷ متر مربع مساحت و سبكی نوین در اقتباس از معماری اروپایی است. این خانه دارای ستون و سرستون‌های گچبری، زیرزمین با حوض و آب‌نما است. این بنا در سال ۱۳۵۶ به فهرست آثار ملی پیوست و از آن تاریخ نیز چندین بار مرمت شده است.
فاطمه آقاقلی‌زاده
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست