عشق با لبان عباس عطش می‌گیرد

بی‌تردید نقش شاعران جوان در جریان‌سازی خلاق و تزریق حیاتی دوباره به شعر امروز ایران در سال‌های اخیر انکارناپذیر بوده است تا آنجا که بسیاری از پیشکسوتان و بزرگان هم لب به تحسین …

بی‌تردید نقش شاعران جوان در جریان‌سازی خلاق و تزریق حیاتی دوباره به شعر امروز ایران در سال‌های اخیر انکارناپذیر بوده است تا آنجا که بسیاری از پیشکسوتان و بزرگان هم لب به تحسین و تمجید از آن گشودند.

این اتفاق بویژه در حوزه شعر آیینی و جریان ادبیات متعهد ملموس‌تر بود و ظهور و رویش شاعران جوان روحی تازه به رگ‌های شعر متعهد دمید.

شاعران جوان با هوشمندی، خلاقیت و خوانش و مطالعه آثار آیینی که در گذشته سروده شده بود حتی توانستند از کتاب و کاغذ فراتر بروند و بسیاری از آثارشان در مجالس سوگواری و مناسبت‌های مذهبی هم نفوذ کرد به گونه‌ای که مثلا بسیاری از مداحان و ذاکران اهل بیت در میان متونی که می‌خواندند سهم عمده‌ای را اختصاص به شعر شاعران جوان دادند.

شخصیت‌شناسی عاشورا

در رویداد بی‌نظیر عاشورا، چهره‌های مثبت و منفی فراوانی وجود دارند که مردم ما از بسیاری از آنها شناخت اندکی دارند و آنها را حداکثر در حد نام و القاب می‌شناسند، اما این‌که آنها در پشت این صحنه که و چه کاره بوده‌اند، چه ویژگی‌های روحی و شخصیتی داشته‌اند، چه علل و عوامل، شرایط و زمینه‌ها و روحیات و رفتاری موجب شده است که برخی از آنها به توفیق یاری حضرت سیدالشهدا(ع) نائل و مستحق سلام ابدی گردند و برخی دیگر در مقابل آن حضرت قرار گیرند و استحقاق لعن ابدی پیدا کنند، برای بسیاری از مردم مبهم است که قطعا شعر امروز و خاصه جوان‌ها می‌توانند در بیان آن نقش داشته باشند:

آنجا که علی اصغر شش ماهه شهید است

شاعر یله کن قافیه درد و غم‌ات را (علیرضا بدیع)

فلسفه نهضت حسینی

حضرت سیدالشهدا(ع) در بسیاری از فرموده‌های خود به موضوع امر به معروف و نهی از منکر و دفاع از حق و رسوایی باطل به عنوان فلسفه قیام کربلا اشاره و تاکید کرده‌اند که روح نهضت ایشان اصلاح امت پیامبر(ص)، مقابله با همه مظاهر فساد و تباهی و ترویج اعمال معروف و پسندیده است.

با توجه به نیاز همیشگی جامعه اسلامی شاعران می‌توانند به تبیین و تشریح این حکمت و فلسفه و انطباق آن با نیازها و شرایط امروز جامعه بپردازند:

آیا زمان آن نرسیده‌ست در جهان

نفرین شوند باز هم این قوم عادها؟ (مریم سقلاطونی)

فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس

در قرون اخیر کشور اسلامی و شیعی ایران بارها مورد تاخت و تاز بیگانگان قرار گرفته و گاه تا حد سقوط کامل نیز پیش رفته است، که آخرین آنها تجاوز رژیم بعث عراق با پشتیبانی همه دولت‌های استکباری بوده است، اما روح حسینی و توسل به بزرگمرد آزاده جهان و قیام او و جهادش در راه خدا در ۸ سال دفاع مقدس پیوندی عجیب و شگفت ایجاد کرد که در بسیاری از آثار شاعران جوان به آن اشاره شده است. شعاری که از دامان حسین(ع) «هیهات منا الذله» ریشه گرفت و به فرهنگ «مقاومت و ایثار تا مرز شهادت» رسید:

با نام مستعار خرمشهر زاده شدم

با عطر خمپاره و

امن یجیب

عاشق شدم

آنقدر که نفهمیدم

فرات بودی یا کارون

هرچند فرقی نداشت

همیشه عشق با لبان عباس عطش می‌گیرد... (سینا علی‌محمدی)

قیام عاشورا و نهضت جهانی مهدوی

در بسیاری از دعاها و زیارت‌ها از امام مهدی(عج) به عنوان «منتقم خون شهید کربلا» یاد شده است؛ این موضوع ارتباط عمیقی میان نهضت حسینی و نهضت مهدوی برقرار کرده است که مورد توجه شاعران جوان هم قرار گرفته است:

حتما سر از تن جدا خونخواه دارد

دل‌ها اگر ماه محرم بیقرارند

بوی مسیحی با نسیمی خواهد آمد

هر صبح این گل‌های مریم بیقرارند

موعود ما با هر نفس همسایه ماست

معشوق و عاشق، گاه با هم بیقرارند... (سیروس عبدی)

یا:

کی می‌شود که طالب خونت فرا رسد؟

نام تو تا همیشه بماند به یادها؟ (مریم سقلاطونی)

زنان عاشورایی

در حماسه عاشورا و قبل و بعد از آن زنان متعددی نقش‌آفرینی کردند و صحنه‌های عشق، ایثار، فداکاری، جانبازی، پایداری و بردباری را رقم زدند، پرداختن به زندگی این شیرزنان و حکایت عشق پر شور و همراه با معرفت آنان قطعا برای همه افراد جامعه ما بویژه دختران و زنان، درس‌آموز و عبرت‌آفرین است و در شعر امروز ایران و بویژه سال‌های اخیر نمودی جدی و پررنگ دارد. از شعر معروف قادر طهماسبی بگیریم که گفت:

سر نی در نینوا می‌ماند اگر زینب نبود

کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود

تا آثار شاعران جوان که سرودند:

مضمون غم و کتاب دردی عمه

یک کوفه زن و هزار مردی عمه (آرش پورعلیزاده)

البته رویکردهای دیگری هم وجود دارد که در آثار شاعران به شیوه مستقیم یا غیرمستقیم مورد اشاره قرار گرفته است ولی از رویکرد حسی قوی شعرهای شاعران جوان هم نمی‌توان به سادگی گذشت چراکه به هر حال نوع آگاهی خبری ما از تاریخ و روایات دینی بیش از آن که مبتنی بر شعور و فلسفه باشد بر حس و عاطفه استوار بوده است و ناگزیر این شور قوی در سطرها و کلمات شاعران هم تجلی یافته است که این نکته نیز در زمان و جای خود نیاز به آسیب‌شناسی دارد هرچند همان طور که در ابتدای این یادداشت اشاره شد خوشبختانه نسل جوان شاعران و حتی مداحان در حوزه مطالعات دینی آگاهی مناسبی دارند و حتی بسیاری از طلاب جوان به واسطه ذوق و قریحه شاعری به این حوزه ورود داشته‌اند که همین پشتوانه دینی قوی هنگامی که در کنار جوشش کلمات قرار می‌گیرد به آفرینش آثاری درخور می‌انجامد.

بامداد محمدی‌