وقتی کلیه ساز سنگ‌ می‌زند

سنگ کلیه یکی از تابلوهای بالینی شایع در پزشکی است. آب حاوی املاح فراوان، زمینه ژنتیک و کمی مصرف آب، عوامل بروز سنگ کلیه محسوب می‌شود.

سنگ کلیه یکی از تابلوهای بالینی شایع در پزشکی است. آب حاوی املاح فراوان، زمینه ژنتیک و کمی مصرف آب، عوامل بروز سنگ کلیه محسوب می‌شود.

سنگ کلیه از طریق مجرایی به نام حالب به مثانه رسیده و از مجرای ادراری دفع می شود. این ذات سنگ نیست که درد و علائم می دهد، بلکه حرکت سنگ، گیرافتادن آن و تجمع ادرار در پشت آن ایجاد علائم می کند.

کلیه سنگ ساز عموما هر سه سال یک بار به تولید سنگ در بیشتر بیماران منجر می شود؛ البته کلیه هایی هستند که هر ساله یا به فواصلی بیشتر تولید سنگ می کنند.

حرکت سنگ باعث بروز درد در پهلو می شود. درد ممکن است به کشاله ران یا ناحیه تناسلی سرایت کند.

گاهی بیماران با درد سر دل مراجعه می کنند. این بیماران با تشخیص درد معده و احتمال التهاب معده درمان می شوند تا زمانی که آزمایش، سنگ را تائید کند.

یکی از یافته هایی که بیمار را به وحشت می اندازد، تغییر رنگ ادرار به رنگ قرمز است. البته تغییر رنگ از زرد پر رنگ تا قرمز متغیر است و همه بیماران ادرار خونی ندارند؛ البته با وجودی که ادرار به رنگ خون نیست، بیشتر در آزمایش دقیق، ادرار خون را می توان دید.

علائم تحریکی ادراری مانند سوزش، تکرر ادرار و تعجیل برای رفتن به دستشویی در سنگ هایی رخ می دهد که در بخش انتهایی حالب بروز می کند. بسیاری از بیماران تصور می کنند دچار عفونت ادراری شده اند، اما وجود خون فراوان و عفونت در آزمایش ادرار نشانه ای بر دفع سنگ است.

در بیمارانی که سابقه دفع سنگ دارند خود به راحتی تشخیص می دهند که دوباره دچار سنگ سازی شده اند. در این بیماران حتی نیاز به دادن آزمایش و سونوگرافی نیست، اما در بیمارانی که برای اولین بار دچار سنگ سازی شده اند، لازم است با انجام آزمایش ادرار و سی تی اسکن از کلیه و مجاری ادرار وجود سنگ تائید می شود.

چه زمانی سنگ کلیه اورژانسی است؟

اگر درد بیمار با مسکن های معمول مثل هیوسین، شیاف ایندومتاسین و دیکلوفناک کنترل نشد، باید بیمار به بیمارستان انتقال داده شود. اگر درد با هیچ مسکن بیمارستانی و سرپایی کنترل نشود، نیاز به خارج کردن سنگ با روش های جراحی است.

اگر سنگ گیر کرده و اجازه تخلیه ادرار را ندهد، به کلیه آسیب می رساند در این شرایط توصیه به درآوردن سنگ می شود.

اگر همزمان با سنگ، عفونت وجود داشته باشد کلیه در معرض فشار ناشی از انسداد سنگ از یک طرف و عفونت از طرف دیگر قرار دارد و ممکن است آسیب جدی به کلیه وارد شود. در این شرایط بیمار را بستری کرده و مراقبت دقیق به همراه آنتی بیوتیک های تزریقی برای بیمار تجویز می شود.

سنگ کلیه، بیماری خوش خیم؛ اما بسیار آزاردهنده ای است که لازم است پس از درمان و دفع سنگ بررسی از نظر نوع سنگ به عمل آید. در کودکان حتی دفع یک سنگ لزوم بررسی علت را می طلبد؛ اما درباره بزرگسالان سنگ سازی بارها مورد بررسی قرار می گیرد.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس