۱۹ مرداد سال ۱۳۱۳ ـ تاسیس خبرگزاری پارس در ۱۳۱۳ - نگاهی به تکامل آن و کار تاسیس خبرگزاری در ایران

خبرگزاری پارس ۱۹ مرداد سال ۱۳۱۳ (سال ۱۹۳۴ و در آن زمان مصادف با دهم اوت ) آغاز بکار کرد تا تصمیمات دولت ، مذاکرات و مصوبات مجلس ، فعالیتهای سازمانهای دولتی و غیر دولتی و افراد را …

خبرگزاری پارس ۱۹ مرداد سال ۱۳۱۳ (سال ۱۹۳۴ و در آن زمان مصادف با دهم اوت ) آغاز بکار کرد تا تصمیمات دولت ، مذاکرات و مصوبات مجلس ، فعالیتهای سازمانهای دولتی و غیر دولتی و افراد را به ایرانیان و سایر ملل گزارش کند و اخبار « مطلق ، موثق و مهم» سایر ملل را برای استفاده ایرانیان به رسانه های کشور برساند.

رضا شاه پس از دیدار از ترکیه و مشاهده طرز کار خبرگزاری آناتولی در صدد تاسیس یک خبرگزاری مشابه در ایران برآمده بود و آژانس پارس ( خبرگزاری پارس ) که امروز ۷۰ ساله می شود پا به عرصه وجود گذارد.

پیشرفت و تکمیل کار این خبرگزاری ملی از زمانی سرعت گرفت که نصرت الله معینیان ، روزنامه نگار اصفهانی، مدیریت سازمان انتشارات و رادیو کشور را از ۲۱ تیرماه سال ۱۳۳۵ برعهده گرفت . وی که قبلا سردبیر چند روزنامه بود کار تهیه و تنظیم اخبار رادیو را مستقیما برعهده خبرگزاری پارس قرار داد و ناصر شیرزاد ( فعلا مدیر یک خانه کتاب فارسی و کتابهای دارای مطالب مربوط به ایران و ایرانی در حاشیه شهر واشنگتن ) را به سمت مدیر عامل این خبر گزاری منصوب کرد و خبر گزاری دارای یک سازمان حرفه ای و شرح وظایف و سردبیران جداگانه برای اخبار داخله و خارجه و سروسهای رادیویی ، بعدا( از سال ۱۳۳۷) تلویزیونی ، مطبوعاتی و سرویس عکس و فیلم شد و به تاسیس دفاتر تهیه و ارسال خبر در کشورهای دیگر پرداخت و سپس ارسال خبر به زبان انگلیسی را بر وظایف خود افزود و... و با این هدف که اخبار ملل دیگر را از دست اول بگیرد ، یک دستگاه مونیتورینگ وسیع دایر کرد که اخبار رادیوهای سایر کشورها را به زبان اصلی ضبط و ترجمه، و پس از تنظیم در اختیار سردبیران مربوط برای بهره برداری قرار می داد تا کمتر متکی به آژانسهای اصطلاحا بین المللی باشند که مشترک( آبونه ) همه آنها از جمله تاس بود.

در دوران طولانی مدیریت و وزارت معینیان که در شایستگی ، وطندوستی و پاکدامنی او تردید نیست،انتخاب کارکنان تحریری خبرگزاری بر این پایه بود که بهترین و بی نظرترین ( غیر فعال در احزاب و بازیهای سیاسی روز) روزنامه نگاران وطن که وفاداریشان به ژورنالیسم به ثبوت رسیده باشد جذب خبرگزاری شوند و در اجرای این منظور شورای وزیران استخدام کادر تحریری خبرگزاری را از ممنوعیت قانونی کار کردن در دو موسسه معاف کرده بود. با وجود این، خبرگزاری ( با احتساب تفاوت ارزش پولی ریال ) با کمتر از یکصدم بودجه امروز دو برابر وظایف فعلی را که به« ایرنا » تغییر نام داده است انجام می داد ، زیرا که تنظیم اخبار رادیو و تلویزیون و گزارش های رادیویی ( صوتی ) و نوشتن تفسیر و تهیه رپورتاژ و نیز بولتن های ویژه را هم برعهده داشت. در تهیه و تنظیم اخبار، رعایت موازنه و تعادل بر قرار بود. بررسی پرونده های استخدامی آن زمان کارکنان تحریری خبرگزاری( موجود دربایگانی وزارت ارشاد) نشان می دهد که افراد با ۵ دقیقه تاخیر ورود و یا از قلم افتادگی یک « واو » در جمله و یا کوتاهی در بکار بردن واژه های فارسی به جای لغات بیگانه، اخراج شده بودند. تا اواخر دهه ۱۳۴۰ کارکنان خبرگزاری دستمزدی ( نوعی روزمزد ــ جلسه ای ـ دریافت مزد در پایان هر جلسه کار ) بودند تا در کارخود و امر حضور و غیاب نهایت دقت را بعمل آورند.

در دوران پس از انقلاب ، دکتر فریدون وردی نژاد در طول یک دهه مدیریت خود بر این سازمان، برای تکامل و تجهیز خبر گزاری ملی تلاش فراوان و خستگی ناپذیر بکار برد از جمله دایر کردن یک دانشکده خبر برای تامین کادر حرفه ای ، تاسیس سه روزنامه به زبانهای فارسی ، انگلیسی و عربی با این هدف که به سه قوه حکومتی به یک چشم نگاه کنند، بی طرفی را رعایت و تنها درخدمت ایران ،منافع ایرانیان و نظام باشند و به آموزش عمومی جامعه و اطلاع رسانی متعادل و جامع کمک کنند . بر این تلاشها باید انتشار چند نشریه دیگر از جمله نشریه ای برای نابینایان با حروف برجسته ویژه و یک سازمان نشر کتاب را باید افزود . اینترنتی شدن خبرگزاری و انتشار اخبار و مطالب به چند زبان دیگر نیز از زمان دکتر وردی نژاد که تعصب خاص در سرعت و دقت اخبار و تنظیم حرفه ای آنها داشت صورت گرفت . وی همه تلاش خود را بکار می برد تا خبرگزاری در خدمت کشور باشد ؛ نه یک یا دو جناح، و آن طور که شنیده شد، بر سر همین فکر این مقام را از دست داد. وی در اندیشه تاسیس یک رادیو ـ تلویزیون خبری اینترنتی هم بود و عقیده داشت که مطالب اینترنتی خبرگزاری به زبان عربی و روسی اگر جامع و و سیع باشد می تواند دهها میلیون خواننده را به خود جلب و از این راه، ایجاد تحول کند.

تا سال ۱۳۵۰ خورشیدی ، خبرگزاری پارس آژانس خبری منحصر به فرد ایران بود که اواخر این سال غلامحسین صالحیار( متوفی) روزنامه نگار بنام کشور یک خبرگزاری برای سازمان رادیو ــ تلویزیون به وجود آورد که تحت نام واحد مرکزی خبر به کار ادامه می دهد.

باید دانست که عباس مسعودی ( بعدا سناتور تهران ) موسس روزنامه اطلاعات، کار خود را در سال ۱۳۰۴ با ایجاد یک دفتر خبر رسانی یکنفره به نام مرکزاطلاعات آغاز کرده بود که از سال۱۳۷۹ ، بدون توجه به محدود بودن مشتری، کار تاسیس خبرگزاری ها ی غیر دولتی در ایران از سر گرفته شده و در حال گسترش است و ظرف دو ـ سه سال اخیر به دلیل وجود اینترنت و تسهیل این کار از این لحاظ، بیش از ده خبرگزاری در ایران آغاز بکار کرده است که طبق اظهار یک مقام وزارت ارشاد ، از میان آنها تنها هفت خبرگزاری دارای پروانه هستند . از آنجا که خبرگزاری یک رسانه عمومی نیست که مستقیما مطالب گرفته شده را به مردم برساند، و یک دستگاه کمکی برای رسانه های همگانی بشمار می رود معلوم نیست که خبرگزاری های غیر دولتی موجود( بدون دریافت کمک مالی! که کار روزنامه نگاری اصیل نیست ) بتوانند درآمد کافی از محل فروش خبر داشته باشند، مخصوصا که محصول کار آنها مشابه یگدیگر، و در تهیه خبر عمدتا متکی به سازمانها و مقامات دولتی و ترجمه از آژانسها و منابع خارجی موجود در اینترنت هستند که می دانیم مطالب تبلیغی خاصی با هدفهای ویژه در اینترنت قرار می گیرد و رسانه های سایر ملل، به استثنای ایران ، همه مطالب نسخه چاپی خود را در اینترنت قرار نمی دهند.

سالهاست که روزنامه ها در همه کشورها می کوشند به محصول کار خبرنگاران خود و مطالب اختصاصی متکی باشند، زیرا استفاده از گزارشهای خبرگزاری ها باعث مشابهت جراید می شود و خواننده در انتخاب روزنامه برای خرید، ارزانترین آنها را برمی گزیند که لطمه ای است به کل ژورنالیسم یک کشور.