نگرانی ها در مورد امواج پارازیت و شواهد علمی آن

به دنبال اعلام نظر برخی از کارشناسان در بعضی از خبرگزاری ها مبنی بر تاثیر سوء پارازیت های ماهواره ای بر سلامت انسان, حساسیت بسیار زیادی نزد افکار عمومی نسبت به افزایش ارسال پارازیت های ماهواره ای ایجاد شده است

به دنبال اعلام نظر برخی از کارشناسان در بعضی از خبرگزاری‌ها مبنی بر تاثیر سوء پارازیت‌های ماهواره‌ای بر سلامت انسان، حساسیت بسیار زیادی نزد افکار عمومی نسبت به افزایش ارسال پارازیت‌های ماهواره‌ای ایجاد شده است. به دنبال این نگرانی‌ها محمدرضا رضایی کوچی، مخبر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس براساس نظر کارشناسی معاونت سلامت وزارت بهداشت اعلام کرد پارازیت‌های ماهواره‌ای تاثیری بر سلامت انسان‌ها ندارد...

امواج الکترومغناطیس که در انواع وسایل الکتریکی از آنها استفاده می‌شود دارای طیف وسیعی است. برای سهولت این امواج را به سه دسته تقسیم کرده‌اند:

۱) قسمت پایین طیف،

۲) قسمت بالای طیف که این امواج دارای پرتوهای یونیزان است و در وسایلی مانند ماکروویو کاربرد دارد. این امواج تحت عنوان امواج ماکروویو نیز معروف هستند.

۳) امواج وسط طیف که بین این دو قرار دارد و تحت عنوان رادیاسیون رادیوفرکوئنسی معروف است و از این امواج در رادیو و تلویزیون استفاده می‌شود. به طور کلی دکل‌های تولیدکننده امواج الکترومغناطیس برای تولید صدا و تصویر امواجی با دو طیف فرکانسی متفاوت تولید می‌کنند. این فرکانس‌ها عبارت‌اند از ۹۰ تا ۱۰۸ مگاهرتز و ۱۷۰ تا ۲۲۰ مگاهرتز. به منظور تولید پارازیت‌های تلویزیونی که تحت عنوان امواج

Transit interference معروف است نیاز است که با یک منبع امواجی با همین فرکانس به آنتن‌های تلویزیونی ارسال شود. برای تولید چنین امواجی اگر بخواهند از امواجی با قدرت و فرکانس امواج تلویزیونی استفاده کنند باید منبع تولید در فاصله‌ای بسیار نزدیک قرار گیرد. این فاصله حدود ۳ تا ۱۰ متر از آنتن‌های تلویزیونی تخمین زده شده است. با توجه به اینکه انجام چنین اقدامی امکان‌پذیر نیست، بنابراین اگر منبع تولید امواج در منطقه‌ای دورتر کارگذاری شود مجبور هستند از امواج ماکروویو که انرژی بسیار بالایی دارد برای تولید پارازیت استفاده کنند.

طبق مطالعات انجام شده از لحاظ میزان‌ آسیب امواج باز هم به سه دسته تقسیم می‌شوند: امواجی که در قسمت پایین طیف قرار دارند تقریبا اثر مضری روی بدن انسان‌ها ندارند؛ امواج قسمت بالای طیف یا ماکروویو ممکن است باعث آسیب به باندهای شیمیایی در سلول‌های بدن شوند و بیشترین احتمال آسیب به بافت‌های بدن مربوط به این امواج است. امواجی که در طیف متوسط قرار دارد نیز معمولا آسیب چندان زیادی به بدن وارد نمی‌کنند، اما خطر آن از امواج طیف پایین بیشتر است. بعضی از تغییرات سلولی که در اثر این امواج می‌توانند ایجاد شوند عبارت‌اند از:

۱) امواج با طول متوسط می‌تواند باعث بروز بعضی از فعل و انفعالات شیمیایی در غشای سلولی شود؛

۲) کاهش نفوذپذیری غشای سلولی و در نتیجه کاهش ارتباط بین سلو‌ل‌ها،

۳) افزایش رادیکال‌های آزاد در سلول‌ها و در نتیجه بروز آسیب سلولی در آنها؛

۴) بعد از دریافت این امواج تقسیم میتوز باعث به وجود آوردن سلول‌هایی با DNA تضعیف‌شده می‌شود که این سلول‌ها به امواج با فرکانس بسیار پایین هم حساس بوده و آسیب می‌بینند؛

۵) وقتی سلو‌ل‌ها دچار آپوپتوز می‌شوند میکرونوکلئوس‌های حاصل از DNA متلاشی‌شده آسیب‌دیده در مایعات بین‌سلولی قرار می‌گیرند و احتمال تکثیر آنها وجود دارد. این مکانیسم، مهم‌ترین علت ایجاد سرطان است؛

۶)آسیب به پروتئین‌های سلولی و قطع ارتباط سلو‌ل‌ها؛

۷) این مکانیسم‌ها می‌تواند توجیه‌کننده انواع مشکلات ایجاد شده توسط امواج الکترومغناطیس باشد. از جمله می‌توان به خواب‌آلودگی و سردرد تا ایجاد بروز سرطان اشاره کرد. در حال حاضر بحث در ایجاد آثار ناخوشایند بر سر امواج ماکروویو نیست، بلکه دانشمندان شواهدی به دست آوردند که حتی امواج با فرکانس پایین و یا متوسط هم می‌تواند در ایجاد آسیب نقش داشته باشند. البته هنوز مطالعات ضد و نقیضی در این زمینه وجود دارد. تقریبا از سال ۱۹۷۲ پژوهشگران درصدد پیدا کردن آسیب‌هایی هستند که ناشی از استفاده از دستگاه‌های الکتریکی روزمره است. در ادامه مطلب به چند مطالعه که تنها در سال ۲۰۰۹ در مورد اثرات زیان‌آور امواج الکترومغناطیس بحث کرده‌اند اشاره می‌کنیم.

▪ روی‌کودهاری (Roychoudhury) در مطالعه‌ای که روی خرگوش‌ها داشته است نشان داد که امواج الکترومغناطیس با فرکانس ۵۰ مگاهرتز می‌تواند در ۵۴ درصد از موارد باعث کاهش حرکت اسپرماتوزآ و در نتیجه ایجاد نازایی در خرگوش‌های نر شود.

▪ آتای و همکاران‌اش نشان دادند افرادی که تلفن‌های همراه حمل می‌کنند که امواجی معادل ۹۰۰ تا ۱۸۰۰ مگاهرتز ساطع می‌کند، دارای تراکم استخوان کمتری در بال‌ایلیاک جیبی که تلفن را در آن می‌گذارند، هستند، اگر چه این اختلاف با گروه کنترل از لحاظ آماری معنی‌دار نبود، اما این مطالعه حاکی از آن است که امواجی با این فرکانس می‌توانند بر سلامت استخوانی فرد تاثیر بگذارند.

▪ آنسلمو و همکاران‌اش روی میزان تاثیر امواجی با فرکانس ۶۰ مگاهرتز به مدت دو ساعت در روز روی سیستم متابولیکی و هورمونی بدن تحقیق کردند. این پژوهشگران ادعا کردند که موش‌های بارداری که در معرض امواج الکترومغناطیس ۶۰ مگاهرتزی قرار می‌گیرند دارای سطح پایین‌تری از هورمون T۴ و T۳ در بدن خود هستند. این مساله اگر در انسان‌ها هم اتفاق افتد می‌تواند اثرات ناخوشایندی روی جنین ایجاد کند.

▪ باس و همکاران‌اش نشان دادند که امواج الکترومغناطیس ۹۰۰ مگاهرتز می‌تواند باعث از دست رفتن سلول‌های پیرامیدال هیپوکامپ در جنین موش‌ها شود. اگر چه مطالعات ذکر شده در سال ۲۰۰۹ اکثرا در حیوانات انجام شده، اما در سال‌های گذشته پژوهشگران مطالعاتی در این زمینه در نمونه‌های انسانی انجام داده‌اند. این مطالعات حاکی از آن است که به عنوان مثال در سال ۲۰۰۷ پژوهشگران ادعا کردند که امواج الکترومغناطیس می‌توانند باعث تحریک پرولیفراسیون سلولی و بروز سرطان شوند. این مطالعات از سال ۱۹۷۲ در جریان است و مطالعات ضدونقیضی در این مورد وجود دارند.

منابع در دفتر نشریه موجود است.

دکتر سحر میرپور