صدای رسای روزنامه ثریا

چندسال بعد از انتشار روزنامه « حكمت » ـ نخستین روزنامه فارسی زبان در مصر ـ روزنامه دیگری به زبان فارسی در قاهره متولد شد كه «ثریا» نام داشت مدیر و بنیانگذار این روزنامه «میرزاعلی محمدخان كاشانی » بود هم او بعدها روزنامه دیگری به نام «پرورش» منتشر كرد

چندسال بعد از انتشار روزنامه « حكمت » ـ نخستین روزنامه فارسی زبان در مصر ـ روزنامه دیگری به زبان فارسی در قاهره متولد شد كه «ثریا» نام داشت . مدیر و بنیانگذار این روزنامه «میرزاعلی محمدخان كاشانی » بود. هم او بعدها روزنامه دیگری به نام «پرورش» منتشر كرد، واین نشریه به دلیل صراحت لهجه و صداقت و بی باكی مدیرش چنان در دل مردم جا باز كرد و چنان اشتهاری یافت كه به زودی نام «میرزاعلی محمدخان كاشانی» هم شد پرورش.

نخستین شماره « ثریا» تاریخ روز شنبه ۱۴ جمادی الآخر ۱۳۱۶ هـ.ق را بر جبین خود دارد. در زیر عنوان روزنامه نوشته شده است:«این روزنامه از هرگونه وقایع پولیتیكی و سیاسی و علوم وفنون و صنایع و ادبیات و تجارت وغیره بحث می كند، و نیز مقالاتی كه نافع به حال دولت وملت باشد به كمال نمونیت طبع ونشر می نماید…»

میرزا علی محمدخان كاشانی در نخستین شماره ثریا در سبب انتشار این روزنامه می نویسد:این بنده علی محمدكاشانی هنگام توقف و تحصیل در اسلامبول گاه گاه كه با دوستان وطن پرست ملاقات كرده صحبت از دولت خواهی و ملت پرستی به میان می آمد جمعی كه مدتی در بلدان خارجه، مانده و معنی حب الوطن من الایمان دانسته و لذت ثمره تمدن وتربیت را چشیده [بودند]

می گفتند: « امروز موافق شرع انوراطهر و مصالح جمهور ملك و كشور بر هر فردی از افرادملت واجب وفریضه است كه خدمت وطن را اهم عبادات والزم طاعات داند… و از دست هركس هرچه برآید در خدمت كوتاهی نكند.

دستت نمی رسد كه بچینی گلی ز شاخ

باری به پای گلبن ایشان گیاه باش

امروز برای تنبیه وآگاه نمودن ابنای وطن كه غالب [شان] روش اجانب ندانند و از سیاست مغربیان ، كه ظاهری چون چهره خوبان آراسته و باطنی چون دل دوزخیان كاسته دارند، بی خبر و از مكر وكیدشان غافل اند، هیچ بهتر از نصیحت و ذكر نیست… امروز برای ما ایرانیان كه طالب خدمت وطن هستیم، به شرط قدرت قلم وقوت قدم ، خدمتی بهتر از نشر روزنامه نیست و [عده ای] همواره مشوق این بنده بی بضاعت بودند كه دراین كار قدمی پیش گذارد و با قلم شكسته و نطق بسته به انتشار روزنامه پردازد…»

●به تاریخ ۲۰محرم الحرام۱۳۱۸ (هـ.ق) ـ علی محمد كاشانی

این آقا سید فرج الله، تاجر كاشانی مقیم مصر، گویا شریك علی محمد كاشانی و سرمایه گذار در روزنامه ثریا بوده و معلوم نیست میان آن دو چه گذشته كه از یكدیگر جدا شده اند. به هر حال علی محمد كاشانی كلیه امتیازات ثریا را به شریكش واگذاشت وخود با دلی غمگین با ثریا وداع گفت. اما این جدایی بی سر و صدا نبود. ظاهراً آقا سید فرج الله مردی تند خو بوده و از روزنامه نگاری نیز مایه ای نداشته است، چنانكه بعد از جدایی علی محمد كاشانی، در روزنامه ثریا ـ كه حالا ظاهراً به تنهایی اداره می كرد ـ در مقاله ای به شریك سابق خود و بنیانگذار واقعی ثریا اسایه ادب كرد و پاسخ جانانه ای هم از میرزا علی محمد كاشانی دریافت نمود. ماجرای این مناقشه قلمی و مشاجره مطبوعاتی را در شرح احوال روزنامه «پرورش» خواهیم گفت. فعلاً تنها بدین نكته اشاره ای كنیم كه روزنامه پرنفوذ و پرطرفدار ثریا بعد از جدایی میرزا علی محمدكاشانی از آن، دیگر آن ثریای سابق نبود و در نظر مردم از اعتبار افتاد و مردم زحمتكش وستمدیده ایران و روشنفكران زمان به روزنامه جدیدی روی آوردند كه باز هم میرزاعلی محمد كاشانی آن را تأسیس كرده بوده و در مصر چاپ می شد. نام این روزنامه «پرورش» بود.

---