نویسنده دریانورد

در سال ۱۱۹۸ خورشیدی همزمان با پادشاهی فتحعلی شاه قاجار دومین شاه سلسله قاجاری کاپیتان بروس فرمانده ناوگان انگلیسی در خلیج فارس و حسنعلی میرزا فرمانروا و والی فارس, قراردادی امضا کردند که به موجب آن اداره امور خلیج فارس تا زمانی که ایران توان حفظ امنیت در این مناطق را ندارد, برعهده انگلیسی ها باشد

در سال ۱۱۹۸ خورشیدی همزمان با پادشاهی فتحعلی شاه قاجار (دومین شاه سلسله قاجاری)کاپیتان بروس فرمانده ناوگان انگلیسی در خلیج فارس و حسنعلی میرزا فرمانروا و والی فارس، قراردادی امضا کردند که به موجب آن اداره امور خلیج فارس تا زمانی که ایران توان حفظ امنیت در این مناطق را ندارد، برعهده انگلیسی‌ها باشد! در همان سال انگلیسی‌ها ناوگانی شامل شش کشتی جنگی و سه هزار ملوان به فرماندهی سرویلیام گرانت کایر از بمبئی عازم خلیج فارس شد و همه شیخ‌نشین‌های سواحل جنوبی خلیج فارس را یکی پس از دیگری تصرف کردند و در طول این مدت بحرین و عمان تحت تصرف انگلیسی‌ها قرار گرفت.در همین سال که جنوب ایران درگیر تجاوز انگلیسی‌ها بود؛ رمان‌نویس و نویسنده داستان‌های کوتاه آمریکایی چشم به جهان گشود. نویسنده‌ای که در زمان حیاتش علاقه بسیاری به دریانوردی و نگارش رمان‌هایی درباره دریا داشت و توانست با خلق رمان«موبی‌دیک» وی را به یکی از برترین نویسندگان ادبیات آمریکا و جهان معرفی نماید.

● از فروشندگی تا کارگری

«هرمان ملویل»Herman Melville))در اول آگوست سال ۱۸۱۹ (۱۰ مرداد سال ۱۱۹۸) در خانواده‌ای نسبتا مرفه و روشنفکر در شهر نیویورک به دنیا آمد. ملویل اصالتا انگلیسی –اسکاتلندی و آلمانی بود. او در یازده سالگی به همراه خانواده‌اش به شهر کوچک «آلبانی» (در ایالت نیویورک) نقل مکان کرد.هرمان ده سال اول زندگی را تقریبا در رفاه و نیکبختی به سر برد و زندگی آرام و خوشی را با هفت خواهر و برادر دیگر خود گذراند و متوجه گذشت زمان نبود تا اینکه ناگهان تغییر بزرگی در زندگی آرام و آسوده آنها رخ داد. پدر هرمان، «آلان ملویل»به سوی ورشکستگی رفت و دیگر نتوانست در مقابل این ورشکستگی که کلیه زندگیش را به باد داد قد راست نماید و از ناراحتی و ناکامی ‌فراوان دو سال بعد از این شکست، زمانی که هرمان دوازده سال داشت، از فرط فرسودگی و ناراحتی رخت از جهان بربست و خانواده‌اش را در تنهایی و تنگدستی گذاشت پس از درگذشت «آلان ملویل»، همسر و هشت فرزند او مدت مدیدی در تنگدستی و بینوایی مفرط به سر بردند. هرمان بعد از مرگ پدر ناچار شد تا به کارهای مختلفی مشغول شود؛ از فروشندگی گرفته تا کارگری در مزرعه و حتی با وجود تحصیلات ناچیزش معلمی.

● ملوان نوجوان

ملویل در هجده سالگی ملوان شد و به همراه یک کشتی تجاری راهی بندر «لیورپول»در انگلیس شد. جنایت‌هایی که در کشتی و محلات ساحلی لیورپول دید تصورات رمانتیک او را از دریانوردی نابود کرد، اما چهار سال بعد به‌دلیل نیافتن شغلی مناسب تر ناگزیر مجدد دریانورد شد. هرمان این‌بار کشتی «صید نهنگ آکاشنت» را همراهی می‌کرد، اما شرایط زندگی در کشتی آن‌قدر غیرقابل تحمل بود که به همراه یکی از دوستان خود در جزایر «مارکوئیز» فرار کرد و یک ماه در کنار قبیله آدم‌خوارتیپس (Typees) زندگی کرد، دورانی که بعدها از آن به‌عنوان تجربه‌ای لذت بخش یاد می‌کرد و اولین کتابش را به نام «تیپس» منتشر کرد. ملویل جزایر مارکوئیز را به‌همراه یک کشتی صیادی استرالیایی ترک کرد، اما زندگی پرحادثه‌اش آبستن مصیبت‌های دیگری نیز بود. او با شرکت در یک شورش روانه زندان شد و البته بعد از مدت کوتاهی از زندان هم فرار کرد و به جزیره ایمکو در نزدیکی تاهیتی(یکی از جزایر مهم اقیانوس آرام)گریخته و در میان بومیان آن سرزمین متواری گشت. مردمی‌که آنها را خیلی بیشتر از هموطنانش دوست می‌داشت.

● آغاز نویسندگی

ملویل نوشتن را در «بوستن» و براساس تجربیات دوران دریانوردی خود آغاز کرد. چهار کتاب اولش، «تیپس که به دوران اقامت در کنار آدمخواران می‌پرداخت»،« اُمو که زندگی او در تاهیتی را وصف می‌کرد»، «آخور سرخ که سفر او به لیورپول را شرح می‌داد» و « ژاکت سفید که سفر دریایی‌اش به همراه ناو جنگی ایالات متحده به آمریکارا بازگو می‌کند» بیشتر به خاطره ‌نگاری نزدیک بودند تا رمان. تحول هرمان ملویل از یک قصه‌پرداز و ناقل حوادث به یک نویسنده مو شکاف و متفکر در اثر بعدی به نام «موبی دیک» یا «نهنگ سفید» که عموما آن را به منزله شاهکار نو تلقی می‌کنند، هویداست.

● موبی دیک یا نهنگ سفید

«موبی‌دیک»(Moby Dick) یا «نهنگ سفید»(سال ۱۸۵۱ میلادی)یکی از مهم‌ترین کتاب‌های ادبیات رمانتیک است.نویسنده به همراهی تمامی‌خدمه کشتی «پکود» که پایگاهش بندر ننتاکت است، به تعقیب والی می‌پردازد که معمولی نیست، ملوانانی که امکان داشته‌اند این وال را در سفرهای پیشین ببینند آن را «موبی دیک» می‌نامند و یکی از ویژگی‌های عجیب آن سفید بودنش است.نویسنده مرحله به مرحله ما را تا مبارزه نهایی و بی‌امانی هدایت می‌کند که ناخدا اچب و خدمه کشتی در برابر موبی دیک بدان دست ‌می‌زنند و در میان هیاهوی رعد و دریای زنجیر گسیخته به فاجعه می‌انجامد.علاوه بر این در این کتاب فرصت می‌یابیم با شکل‌های مختلف صید وال و عملیات پیچیده‌ای که چنین صیدی با تمام خطرها و تمام نیرنگ‌ها بدان نیاز دارد آشنا و روبه‌و شویم. لکن هنگامی‌که کتاب «موبی دیک» یا «نهنگ سفید» انتشار یافت اهل ذوق و خوانندگان کتاب‌هایش بی درنگ دریافتند که با یک کتاب عادی درباره شغل خطرناک شکار نهنگ در وسط دریا تفاوت فراوان دارد. ملویل با انتشار این اثر، درسن سی و یک سالگی یعنی در حدود چهل سال قبل از مرگش به مقام نویسنده‌ای ارجمند و زبر دست ارتقا یافت. هرمان در هفتاد و دو سالگی یعنی در ۲۸ سپتامبر سال ۱۸۹۱ هنگامی‌که دیده از جهان فرو بست همه او را به نام یک نویسنده بزرگ و مرموز می‌شناختند. «هرمان ملویل» بیشتر از لحاظ قدرت نویسندگی و نیروی تخیل و صراحت فکر توانست به مقام بزرگی در میان نویسندگان بزرگ آمریکا و جهان احراز گردد. در یکصدمین سالگرد در گذشت «هرمان ملویل»، انجمن ادبی و فرهنگی «هرمان ملویل» در نیویورک، خیابانی را که ملویل بین سال‌های ۱۸۶۳ تا ۱۸۹۱ در آن زندگی می‌کرد؛ به نام او نهادند. رمان «موبی دیک» یا نهنگ سفید توسط نوشین ابراهیمی‌ (نشر افق) و پرویز داریوش (نشر امیرکبیر) به فارسی برگردانده شده است.

مصطفی بیان