پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
سیگارهای طعم دار خطرناک ترند
سالانه ۶۰ هزار ایرانی به علت مصرف انواع دخانیات جان خودشان را از دست می‌دهند و اگرچه این روزها با تشدید تبلیغات منفی علیه سیگار، تبلیغات مستقیم برای تشویق به مصرف دخانیات کمتر شده اما شرکت‌های بزرگ دخانیات برای فروش محصولات خود، تدابیر دیگری اندیشیده‌اند و به ضدتبلیغات روی آورده‌اند. این شرکت‌ها که همیشه دنبال نوآوری و ایجاد تنوع در بازارهای تولید و فروش‌خود هستند، با این تغییرات آگاهانه در نوع محصولات‌شان، هیچ هدفی جز فروش بیشتر و افزایش تعداد مصرف‌کنندگان خود ندارند. یکی از این ترفندها، تبلیغ سیگارهای طعم‌دار و کم‌ضرر است. در این باره با دکتر محمدرضا فیاض نوری، روان‌پزشک و درمانگر مرکز مطالعات ملی اعتیاد، به گفتگو نشسته‌ایم....
▪ سیگارهای طعم‌دار با چه طعم‌هایی در بازار موجودند؟
ـ در حال حاضر، سیگار طعم‌دار معطر با طعم سیب ترش، نعناع، شکلات، هندوانه، گیلاس سیاه و چند طعم دیگر در بازار موجودند و از آنجا که شعار تولیدکنندگان این نوع سیگارها کم ضرر بودن آنهاست، جوانان زیادی را به مصرف این محصولات ترغیب میکنند. حتی بسیاری از خانم‌ها به دنبال خرید این سیگارها می‌روند، چرا که طعم نسبتا مطبوعی دارند.
▪ واقعا این سیگارها کم‌ضررترند؟
ـ نه! این یک ترفند تبلیغاتی است که بسیار هم خوب عمل کرده و بسیاری از نوجوانان و جوانان تنها به همین دلیل به سراغ سیگارهای طعم‌دار می روند. البته سیگارهای نعناعی بسیار پرطرف‌دارتر از سایر سیگارهای طعم‌دار هستند و اکثرا از سوی کمپانی‌های آمریکایی به بازار عرضه می‌شوند و از اواسط دهه هشتاد میلادی با افزایش فروش و مصرف همراه بوده‌اند.
در سیگارهای طعم‌دار از نعناع یا میوه استفاده می‌شود که ظاهرا تاثیر خنک‌کنندگی دارند ولی در حقیقت اعتیاد بیشتری می‌آورند. از طرفی، اسانس نعناع علاوه بر اینکه در خود توتون سیگار استفاده می‌شود، حتی برای افزایش تاثیر، روی کاغذ و فیلتر سیگار نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و صرفا جنبه روانی دارد زیرا این نکته را به مصرف‌کننده القا میکند که وجود اسانس نعناع یا سیب یا قهوه از ضرر سیگار می‌کاهد.
▪ یعنی شرکت‌های دخانی صرفا به دلیل فروش بیشتر از این مواد استفاده میکنند؟
ـ بله و متاسفانه این نوع سیگارها حتی توسط سازمان های رسمی مانند سازمان غذا و دارو (FDA) بدون هیچ مشکلی تایید شده‌اند. برای‌تان مثالی می‌زنم. نعناع همواره به عنوان یک دارو برای کاهش درد، رفع التهاب و بی‌حس‌کنندگی نقاطی در بدن، در اکثر پمادهای موضعی ضد درد و ضدخارش استفاده می‌شود و استفاده از همین خاصیت منتول توتون سیگار موجب می‌شود که فرد هنگام کشیدن سیگار، ظاهرا احساس مطبوع‌تری داشته باشد و از علایم التهابی، سوزانندگی و بوی نامطبوع سیگار در امان بماند. در حقیقت باید گفت فرد سیگاری، دود حاوی ۴ هزار نوع ماده سمی و کشنده را با ظاهری آراسته و خنک به بدن خود وارد می کند. در عین حال، این احساس مطبوع به خصوص در دفعات اول مصرف، موجب دوام بیشتر در مصرف سیگار و اعتیاد شدیدتر و طولانی‌تری در فرد سیگاری می‌شود.
▪ پس می‌توان گفت که مصرف سیگارهای طعم‌دار اعتیادآورتر است؟
ـ مطبوعیت ظاهری دود این نوع سیگارها و خاصیت بی‌حس‌کنندگی و ضدالتهابی آنها موجب تسهیل و ترغیب در مصرف بیشتر آنها می‌شود و تحقیقات اخیر نیز نشان می‌دهد که نعناع، گیرنده‌های سرمای موجود در حلق و بینی و مجاری تنفسی را تحریک میکند و موجب ایجاد وقفه در تنفس می‌شود و در واقع همان حالتی است که هر کدام از ما ممکن است در هوای سرد تجربه کرده باشیم. این توقف موقتی و کوتاه‌مدت در نفس کشیدن هم موجب می‌شود تا دود حاصل از سیگار مدت بیشتری در ریه‌ها و مجاری تنفسی باقی بماند و مواد تشکیل‌دهنده دود سیگار از جمله نیکوتین فرصت بیشتری برای جذب پیدا میکنند و همین موضوع اعتیاد بیشتر و وابستگی شدیدتر به نیکوتین را به همراه دارد. حتی بسیاری از محققان روی تاثیر نعناع در جلوگیری از سوخت‌و‌ساز مواد سرطان‌زای موجود در سیگار بحث میکنند و بر این باورند که همین خاصیت اثرات سرطان‌زایی سیگارهای طعم‌دار را تا ۳۰۰ درصد بالا می‌برد. البته بعضی تحقیقات مشکوک عوارض این نوع سیگارها را مشابه سیگارهای معمولی می‌دانند اما مسلما بخار داغ نعنای سوخته شده در دراز مدت نمی‌تواند بر مجاری تنفسی و حلق و بینی و مری فرد مصرف‌کننده بی‌تاثیر باشد.
▪ گروهی از تولیدکنندگان سیگارهای نعناعی معتقدند این نوع سیگارها خاصیت ضدنفخ یا درمان سرماخوردگی و چیزهایی از این قبیل دارد. شما این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ـ رواج برخی باورهای غلط در مورد این نوع سیگارها مانند ضدنفخ، درمان سرماخوردگی، تمدد اعصاب و ... که شاید زمینه‌ساز مصرف بیشتر این نوع سیگارها باشد، همگی حساب‌شده و هدف‌دار هستند؛ به طوری که ظاهر فانتزی و سفید رنگ سیگار، در جعبه‌ای با رنگ سبز و قهوه ای و زرد به همراه طعمی از نعناع و خنکی، سیب، شکلات، قهوه و ... از این قاتلان کوچک، نمایی ساخته است که افراد ابتدا به صورت یک تفنن (و نه مصرف سیگار) آن را شروع کرده و به تدریج به آن عادت میکنند. به عبارت دیگر، شرکت‌های دخانی با رواج این باورهای غلط خواسته‌اند که این سیگارها را از ماهیت واقعی خود، یعنی یکی از انواع کشنده دخانیات دور کنند، طوری که مصرف آن را توسط نوجوانان کم سن و سال نیز شاهد بوده‌ایم.
▪ آیا روش ترک سیگارهای طعم‌دار با سایر سیگارها متفاوت است؟
ـ با توجه به اینکه مصرف‌کنندگان این سیگار (به ویژه سیگارهای نعناعی)، اعتیاد بیشتر و عمیق‌تری به نیکوتین دارند، بعضی کارشناسان تغییر سیگار منتول‌دار به سیگار معمولی و سپس ترک کامل دخانیات را عنوان میکنند ولی از آنجا که جایگزینی دخانیات با هم در زمان ترک توصیه نمی‌شود، بهترین پیشنهاد (در کنار رفتار درمانی و کمک به تغییر نگرش از آگاهی به باور) درمان جایگزینی نیکوتین است که به صورت آدامس، چسب و اسپری موجود است و باید تحت‌نظر پزشک مصرف شود.
