در جستجوی ردپای کاغذی از «ادوین هابل»

اتهام تقلب علمی به مشهورترین اخترشناس آمریکایی

تاریخدانی آماتور به تازگی ادعا کرده یکی از مشهورترین اخترشناسان آمریکایی بخاطر برجسته‌تر نشان دادن مطالعات خود، طی یک تقلب، نتیجه مطالعات یکی از اصلی‌ترین رقبایش را از ترجمه مقاله‌ای حذف کرده است!

بحث و جدل در میان مورخان و اخترشناسان در پی ادعاهای گیج‌کننده و جدیدی که علیه اخترشناس افسانه‌ای آمریکایی، «ادوین هابل» مطرح شده، فردی که تلسکوپ فضایی «هابل» به احترام وی نامگذاری شده، آغاز شده است. بر اساس این ادعاها «هابل» بصورت عمدی مطالعات یکی از اصلی‌ترین رقبای خود را برای پیش بردن و برتر شدن مطالعات خود سانسور کرده است. مورخان حرفه‌ای برای اثبات این ادعا درخواست مدارک معتبرتری کرده‌اند، اما طرفداران این ادعا در حال فشار وارد آوردن به «ناسا» هستند تا نام دانشمندی که مطالعاتش بواسطه اقدام هابل نادیده گرفته شده را بر روی یکی از ماموریت‌های فضایی خود قرار دهد.

● «ادوین هابل»، «ژرژ لومتر» و انتقال به سرخ

«هابل» کشف بزرگی را در پرونده فعالیت‌هایش به ثبت رسانده که توانست مسیر علم مدرن نجوم را هموار سازد. وی در سال۱۹۲۹م، مقاله‌ای را منتشر کرد که در آن به ارتباط میان کهکشان‌های دور از زمین و شتاب آنها تاکید شده بود. این ارتباط که بعدها به قانون «هابل» شهرت پیدا کرد نشان می‌داد هرچه فاصله یک کهکشان از زمین بیشتر باشد، نور تابیده شده از آن بیشتر بسوی پایان سرخ رنگ طیف نوری تمایل پیدا می‌کند. این انتقال به سرخی نشان می‌دهد کهکشان‌ها در حال دور شدن از زمین هستند و بعدها اخترشناسان از این قانون دریافتند که جهان در حال گسترش یافتن است.اما «هابل» اولین فردی نبود که به این ارتباط توجه کرده بود. اخترشناسی بلژیکی به نام «ژرژ لومتر» در سال۱۹۲۷م، مقاله‌ای را به زبان فرانسوی منتشر کرد که در آن تشریحی نظری درباره ارتباطی مشابه با آنچه «هابل» دو سال بعد منتشر کرد، بیان شده بود. «لومتر» همچنین در مقاله خود از اطلاعات دیگر محققان نیز استفاده کرده بود تا بتواند ثابتی که امروز با نام «ثابت هابل» شناخته می‌شود و توسعه جهان تابع آن بشمار می‌رود را ارائه کند.

با توجه به این مقاله است که «رابرت اسمیت»، مورخ علمی دانشگاه «آلبرتا» معتقد است؛ «لومتر» برای در اختیار داشتن افتخار چنین کشفی شایسته‌تر از «هابل» بوده است. مورخان از مطالعات «لومتر» آگاهی دارند اما اکنون این ادعا که «هابل» بصورت عمد اقدام به بد جلوه دادن مشارکت «لومتر» در جهان مطالعات انگلیسی زبان‌ها کرده، زمزمه‌های فراوانی را ایجاد کرده است. «سیدنی ون دن برگ»، اخترشناس کانادایی مقاله‌ای را بر روی اینترنت قرار داد که در آن به حذف شدن عمدی بخش‌هایی از مقاله ترجمه شده مقاله «لومتر» در سال۱۹۳۱م، اشاره شده بود، بخش‌هایی که به ارتباطی که بعدها به «قانون هابل» مشهور شده بود، اشاره داشت. همچنین در این نسخه معادله «لومتر» برای ارائه «ثابت هابل» نیز حذف شده بود. بررسی مقاله «ون دن برگ» در وبسایت «فوربس» توجه بسیاری از اخترشناسان را به خود جلب کرد.

● سانسور کردن از نوع کیهانی

در همین راستا؛ «ون دن برگ» در گفتگو با «نیچر» اطمینان می‌دهد که این سانسور و حذف از روی عمد و توسط فردی انجام شده که قصد داشته از پیشی گرفتن مطالعات «لومتر» از تحقیقات «هابل» جلوگیری کند. به گفته وی جدا کردن قسمتی از میانه یک معادله فیزیکی به طور قطع کاری عمدی است. از آنجایی که هویت مترجم این مقاله ناشناخته است، «ون دن برگ» هیچ ذهنیتی از فردی که اینکار را انجام داده ندارد. اما «دیوید بلاک» ریاضیدان دانشگاه «ویتواترزرند» در ژوهانسبورگ در مقاله‌ای که در روز۲۰ ماه ژوئن۲۰۱۱م، منتشر کرده می‌گوید: «هابل در این سانسور علمی دست داشته است.» به گفته وی «هابل» در آن زمان بسیار اصرار داشته که کشف گسترش جهان باید به نام رصدخانه «ماونت ویلسون» در کالیفرنیا، جایی‌که وی رصدهای خود را انجام می‌داد، به ثبت برسد. به اعتقاد «بلاک»، تماس گرفتن «هابل» با مترجم این مقاله به منظور حذف «ثابت هابل» از مقاله «لومتر» امری بسیار قابل قبول و شدنی به حساب می‌آید. این در حالیست که بلاک نمی‌تواند دلیل قابل قبولی از آگاهی «هابل» از وجود مقاله‌ای که توسط «لومتر» نوشته شده بود، ارائه کند.

● در جستجوی ردپای کاغذی «هابل»

مورخان بسیاری درباره این موضوع اظهار نظر کرده و دست داشتن «هابل» در این سانسور را امری اثبات نشده دانسته و معتقدند خطای آشکار وی در نقل قول، با آگاهی از خطاهایی که در دهه۱۹۲۰م، رخ می‌داده امری غیرعادی بشمار نمی‌آید. به گفته آنها در صورتی‌که «هابل» در این کار دست داشته باشد باید نشانه‌ای از خود بجا بگذارد و باید برای این‌گونه از ادعاها مدرک معتبر ارائه کرد، زیرا حدس زدن با اثبات کردن دو فرآیند کاملا متفاوت هستند.