انتظار برای دوراهی ۹ ماهه

اگر سزارین را به عنوان روشی برای خاتمه دادن به دوران بارداری تان انتخاب کرده اید, این گزارش را بخوانید

اگر بخواهیم به نوشته‌های تاریخ‌نویسان استناد کنیم، انجام نخستین عمل سزارین به مادر ژول?سزار، قیصر بلند آوازه رومی که توسط پزشکان ایرانی انجام شده است، بازمی‌‌گردد...

آن زمان کسی نمی‌دانست که در آینده، این نوع روش جراحی گوی سبقت را از طبیعی‌ترین شیوه زایمان برباید و بر طرفدارانش روزبه?روز افزوده شود. به ویژه در کشورهای آسیایی از جمله ایران روزبه?روز تعداد بیشتری روش سزارین را انتخاب می‌کنند. به‌طوری که مطابق با آمارها، عواملی مانند کاهش آستانه تحمل درد در زنان، بی‌رغبتی متخصصان، عدم فرهنگ‌سازی و آگاه نکردن مادران از عواقب جراحی دست به دست هم داده‌اند تا در آینده نزدیک پرونده زایمان طبیعی با روش‌های درمانی مربوط به طب قدیم، گره بخورد و از آن فقط به عنوان یک خاطره نقل قول شود. متخصصان معتقدند در موارد اورژانسی و اضطرار، معمولا از هر یکصد زن باردار ۱۰ تا ۱۳ نفر مجبور به زایمان از طریق جراحی می‌شوند و در سایر موارد، زایمان بدون هیچ مشکلی سیر طبیعی خودش را طی خواهد کرد. این در حالی است که در اکثر شهر‌های ایران شمار طرفداران زایمان به روش سزارین سیر صعودی را طی می‌کند.

● باید و نبایدهای یک زایمان بی‌خطر

اکثر زنان بارداری که روزهای انتظار تولد فرزندشان را سپری می‌کنند، در مورد باید و نباید‌های یک زایمان بی‌خطر، اطلاعاتی را به دست می‌آورند، اما بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند با توجه به ریسک فاکتورهای احتمالی در زایمان به شیوه سزارین، این روش را برای خاتمه دادن به ۹ ماه انتظار انتخاب کنند. از آنجایی که سزارین یک عمل جراحی است و هنگام عمل چند لایه از شکم باز می‌شود، عوارضی مانند چسبندگی رحم، عفونت محل عمل، اختلال در عملکرد مثانه و خونریزی، سلامت مادر را تهدید خواهد کرد. از طرف دیگر، برگشت بیمار به زندگی عادی طولانی‌تر از افرادی خواهد بود که زایمان به روش طبیعی را انتخاب کرده‌اند. مطابق با مطالعات و تحقیقات انجام گرفته، عوارض زایمان به روش سزارین سه برابر زایمان به روش طبیعی است.

● کاهش عوارض جراحی با چند روش ساده

اگرچه درصد زیادی از زنان باردار راغب هستند تا زایمان به روش سزارین را انتخاب کنند، اما گاهی بیمار یا خانواده او بی‌توجه به شرایط اورژانسی زن باردار و نیاز به قرار گرفتن تحت عمل جراحی، راضی به انجام سزارین نمی‌شوند. در این مواقع فقط اوضاع حادتر می‌شود و شرایط برای انجام عمل سزارین نامطلوب‌تر خواهد شد.

● استقبال از سزارین، چرا؟

شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که با توجه به عوارض جراحی سزارین، چرا زنان باردار و حتی متخصصان نیز در اکثر موارد از این روش استقبال می‌کنند. متخصصان زنان و زایمان به این پرسش پاسخ‌های متفاوتی داده‌اند. برای نمونه دکتر مریم امین‌زاده، متخصص زنان و زایمان، سزارین را از برخی جهات، مثبت تلقی می‌کند و معتقد است از آنجایی که روند زایمان در روش سزارین قابل‌پیش‌بینی‌تر است، برای افرادی که بارداری‌های پر خطر را گذرانده‌اند یا در طولانی‌مدت نازایی را تجربه کرده‌اند، ممکن است مزایای بیشتری را در مقایسه با روش طبیعی داشته باشد. همچنین این احتمال وجود دارد که روش سزارین برای زنان بارداری که زایمان‌های متعددی را تجربه کرده‌اند، می‌تواند از عوارضی مانند شلی کف لگن پیشگیری کند. البته این پزشک ورزش‌های پس از زایمان طبیعی را راهکار موثری در کاهش شلی کف لگن معرفی می‌کند و توصیه می‌کند، افرادی که بر این باورند که زایمان طبیعی باعث بروز عارضه شلی کف لگن می‌شود، می‌توانند ۸ هفته پس از زایمان به فیزیوتراپ مراجعه کنند و با کمک ورزش‌های معین، از آسیب‌های احتمال کف لگن که توسط سر جنین به وجود می‌‌آید، پیشگیری کنند. این ورزش‌ها معمولا در بخش فیزیوتراپی مراکز دولتی و خصوصی انجام می‌شود.

● زایمان بدون درد، بهترین جایگزین جراحی

متخصصان برای حل معضل درد زایمان، بیماران را به زایمان بدون درد تشویق می‌کنند. دکتر آزیتا صفارزاده در خصوص معرفی و مزیت‌های این روش از زایمان می‌گوید: «در این نوع زایمان برای کاهش درد پس از باز شدن ۴ سانتی‌متری دهانه رحم از تزریق اپیدورال برای بی‌حس کردن کمر استفاده می‌شود. در این روش، ماده بی‌حسی که شبیه به مواد بی‌حس‌کننده در دندان‌پزشکی است در فضایی خارج از مایع مغزی نخاعی از طریق یک سوزن و لوله باریک وارد بدن شده و به‌طور مداوم بدون اینکه در روند پیشرفت زایمان طبیعی اختلال ایجاد کند، باعث کاهش قابل‌توجهی از احساس درد زایمان می‌شود. در این شرایط بیمار درصد زیادی از روند زایمان را بدون احساس درد سپری می‌کند و متخصص بیهوشی هر لحظه که بیمار به زمان زایمان نزدیک‌تر می‌شود، با کمتر کردن دوز دارو امکان کنترل روند زایمان و زایمان راحت‌تر را فراهم می‌کند. زایمان طبیعی به روش بدون درد، عوارض کمتری نسبت به سزارین دارد و این روش کمک زیادی در انجام اپیزیوتومی یا برش زایمان طبیعی می‌کند. روش‌هایی مانند زایمان در آب یا کنترل درد با روش هیپنوتیزم یا کاهش درد با ماساژدرمانی هنوز در کشور ما رواج نیافته و در اکثر موارد نتیجه‌بخش نیست.»

● سزارین، نسخه متخصص زنان و زایمان

در بسیاری از موارد بیماران، نظر پزشکان را در انتخاب روش مطمئن و ایمن برای خاتمه دادن به بارداری قبول می‌کنند و از آنجایی که درصد زیادی از متخصصان زنان و زایمان، بیمارانشان را به سزارین تشویق می‌کنند، می‌توان یکی از علل رشد آمار سزارینی‌ها در کشور را نظر پزشکان دانست. به‌طور کلی با اینکه تصور می‌شود درد زایمان مهم‌ترین عامل روی آوردن به جراحی سزارین است، اما مطالعات در ایران نشان داده است دلیل دیگری نیز براین مساله دامن می‌زند که توجیه پزشکان برای راضی کردن بیمار و نجات از تابویی به نام درد زایمان است. همچنین تعرفه‌های پزشکی نشان می‌دهد جراحی سزارین به یک منبع درآمدی آسان برای پزشکان تبدیل شده است و ترجیح می‌دهند به جای اینکه برای یک فرآیند طولانی‌مدت، زمانی را اختصاص بدهند، در زمان کمتری، درآمد بیشتری کسب کنند.

● سزارینی‌های بیمار

مطالعات آماری یافته‌های متعددی در رابطه با روش‌های زایمان و تاثیر آنها در سلامت جامعه نشان می‌دهد. مثلا مطابق تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، تنها ۱۵ درصد از زایمان‌ها به خدمات تخصصی نیاز دارند و سایر زایمان‌ها را می‌توان زیر نظر کارشناسان مامایی به انجام رساند. یا در ۸۵ درصد از بارداری‌ها، بارداری روند طبیعی‌اش را طی می‌کند و زایمان هم می‌تواند با روش طبیعی انجام شود و به مراقبت خاصی نیاز ندارد. برخی داده‌های اطلاعاتی نشان می‌دهد کودکانی که به روش سزارین متولد می‌شوند، ۲۰ درصد بیشتر از سایر نوزادان در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند. میزان ابتلا به آسم و مشکلات تنفسی در آنها ۵ برابر و احتمال ابتلا به چاقی‌شان

۲ برابر می‌شود. از نظر ‌سازمان جهانی بهداشت، هر مرکز یا کشوری که میزان سزارین در آن ۱۵ درصد باشد، نشان‌دهنده مداخلات غیرضروری در روند مراقبت‌های دوران بارداری و زایمان است.

● تعرفه‌های پایین، آمار سزارین بالا

تعرفه‌های پایین زایمان به روش طبیعی، یکی از دلایل رغبت متخصصان به انجام زایمان سزارین است بنابراین پیشنهاد پزشکان زنان به مسوولان وزارت بهداشت، افزایش تعرفه‌های زایمان طبیعی است. از طرف دیگر نمی‌توان از این مساله چشم‌پوشی کرد که بیماران به پزشکان خود وابسته هستند و نظر آنها برایشان مهم است. پس بهتر است امتیازاتی به متخصصان تعلق بگیرد تا آنها نیز بیمارانشان را به انجام زایمان به روش طبیعی تشویق کنند. بخش زنان و زایمان برخی کشورها به متخصصان و ماماهایی که زایمان طبیعی بیشتری در پرونده خود داشته باشند، امتیازات بیشتری اختصاص می‌دهند.

● سزارین همیشه هم بد نیست

دکتر آزیتا صفارزاده

فوق تخصص بیماری‌های زنان و نازایی

عمل جراحی سزارین در جوامع مختلف طبق شرایط و ضوابط خاصی انجام می‌شود، مثلا در مواردی که سر نوزاد به قدری بزرگ باشد که از دهانه رحم یا استخوان لگن مادر عبور نکند، انجام عمل سزارین ضروری است. همچنین در مواقعی که افت ضربان قلب جنین، سلامت بارداری را تهدید می‌کند، به این معنا که ضربان قلب به کمتر از صد ضربان در دقیقه برسد و به دنبال آن احتمال خطر مرگ جنین، افزایش پیدا کند، زایمان باید به روش سزارین انجام بگیرد. از دیگر عواملی که باعث ارجحیت روش سزارین بر زایمان طبیعی می‌شود، می‌توان به فشارخون بالای بارداری، سابقه انجام جراحی‌هایی مثل دیسک کمر، وزن بالای جنین یا وجود تبخال و زگیل تناسلی در زنان باردار اشاره کرد.

مریم بهریان