بورس الکترونیک گزینه ای مناسب فراروی سرمایه گذاران

سرمایه گذاری در بورس الکترونیک سرمایه گذار را وارد یک بازار بالقوه بی ثبات, فاقد پشتوانه یا کم پشتوانه خواهد کرد

”معامله به هنگام“ (۲)، واژه‌ای که اغلب سرمایه‌گذاران با شنیدن آن به فکر کارگزاری‌های جزئی می‌افتند که سفارشات خرید و فروش را در قبال دریافت کاربردی اندک از طریق اینترنت انجام می‌دهند. سرمایه‌گذاران با بهره‌گیری از خدمات این کارگزاران جزء، به‌جای پرداخت کمیسیون‌های بالا به کارگزاران سنتی، میلیون‌ها دلار صرفه‌جوئی می‌کنند. اما قدرت حقیقی اینترنت در تغییر شیوه‌های سرمایه‌گذاری و افزایش میزان صرفه‌جوئی افراد در پدید آوردن یک بورس الکترونیک خودکار و متمرکز نهفته است مبادله الکترونیک واسطه‌های حرفه‌ای و مبالغ اضافی را که آنان برای کاهش ریسک و افزایش نقدینگی ایجاد می‌کنند از بین می‌برد. بدین‌ترتیب سرمایه‌گذاران بیشتری جذب بازار شده و هزینه‌های معامله نیز کاهش می‌یابد.

آیا تابلوهای الکترونیکی بورس انعکاس‌دهنده آینده معامله برای همه سرمایه‌گذاران است؟ احتمالاً خیر. حذف نقش واسطه‌هائی چون متخصصان (۳) در بورس نیویورک و کارگزاران سنتی، دغدغه‌های عمده‌ای را درباره نقدینگی و کارآئی بازار به‌وجود آورده است که بسیاری مایل به پذیرش آن نیستند از نظر اغلب سرمایه‌گذاران هزینه فایده ناشی از کاربرد سیستم‌های معاملاتی ”آنلاین“ در مقابل احساس امنیتی که آنان از معامله سهام در بازارهای سنتی به‌دست می‌آورند، ناچیز است.

● بورس‌های آینده

امکان معامله به‌هنگام از طریق شبکه ”اینستی نت“ (instinet از سال ۱۹۶۹ برای سرمایه‌گذاران نهادی (نظیر مؤسسات مالی) فراهم بوده است ولی سرمایه‌گذاران فردی تا همین اواخر از این امکان برخوردار نبودند. لیکن با دسترسی راحت‌تر افراد به فن‌آوری‌های ترین به‌ویژه اینترنت، اوضاع تا اندازه زیادی تغییر کرده است.

امروزه ۹ شبکه ارتباطات الکترونیکی ”(ECNs) معاملات سهام - یک‌چهارم کل معاملات سهام انجمن ملی معامله گران اوراق بهاءدار (NASDAQ) را خارج از بازارهای بورس سنتی انجام می‌دهند. در حال حاضر، Instinet که متعلق به ”هلدینگ رویتر“ می‌باشد، بزرگترین شبکه ارتباطات الکترونیکی دنیا است که دوسوم از کل معاملات الکترونیکی خارج از بازار را انجام می‌دهد. سایر شبکه‌های عمده عبارتند از ”Island“، که در ۱۹۹۸، طی ۹ ماه، سفارشاتی به ارزش بیش از ۱۸۷ میلیارد دلار انجام داد؛ ”Tradebook“، متعلق به ”بلومبرگ“ و ”ArchpeligoA“ در ژانویه ۱۹۹۹، مدیران شرکت‌های ”Goldman Sach“ و ”E-trade“ با خریداری ۲۵% از سهم ”Archpeligo“ راور خود را به آینده شبکه‌های ارتباطات الکترونیکی نشان دادند.

صنعت خدمات مالی محدودیت‌های استفاده از اینترنت را برای سال‌ها کنار زد. در ۱۹۹۵ شرکت ”Capital Wto“، ”بوردهای معاملاتی“ اینترنتی را در وب سایت خود (wwwj-cap.comA) معرفی کرد که نحوه عملکرد معاملهٔ به‌هنگام را نشان می‌داد. از سال ۱۹۹۵، شرکت اطلاع‌رسانی الکترونیک سهام در انگلستان امکان معامله اینترنتی سهام را به امید شکستن انحصار بورس لندن برای سرمایه‌گذاران فراهم کرد.

جری پوتنام، مدیر ”Archpeligo“ می‌گوید: ”[بورس الکترونیک] ساده، عادلانه، بسیار کارآمد و مقرون به‌صرفه است“. ”ما می‌توانیم در مدت زمانی کوتاه حجم فوق‌العاده‌ای از سفارشات را بدون دخالت انسان به جریان اندازیم“ پوتنام بر این باور است که با ظهور آخرین فن‌آوری‌ها، زمان موعود برای بورس الکترونیک فرا رسیده است. (۵)

تکاپو برای بورس الکترونیک تا اندازه زیادی نشأت گرفته از افزایش حجم عرضه اولیه در فضای وسیعی باشد. شرکت‌های عرضه‌کننده این سهام سخت به دنبال یک بازار سهام ثانویه جایگزین می‌باشند. ماهیت متغیر شرکت‌های فهرست شده در nasdaq دلیل دیگر افزایش اقبال عمومی نسبت به معامله آنلاین سهام می‌باشد. شرکت‌های دارای فن‌آوری برتر به‌طور طبیعی برای سرمایه‌گذاران دارای این نوع فن‌آوری جذاب می‌باشند.

افرادی که مایل هستند در عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌های موسوم به ”دات کام (Dot com)“ شرکت کنند همان افرادی هستند که به احتمال زیاد علاقمند به خرید ساده به‌هنگام می‌باشند.

● نحوه عملکرد بورس الکترونیک

در اینجا نحوه عملکرد بورس الکترونیک را با ذکر مثالی مرکب از محصولات مالی فعلی و آتی توضیح می‌دهیم. روزی یکی از سرمایه‌گذاران از طرف کارگزار جزئی که نزد وی حساب معاملاتی باز کرده است ایمیلی دریافت می‌کند سرمایه‌گذار مزبور از این طریق شانس مشارکت در عرضه اولیه یک شرکت کوچک را از طریق اینترنت، بدون نیاز به واسطه یا کمک کارگزار پیدا می‌کند. حداقل سرمایه‌گذاری ممکن در این عرضه ۱۰۰۰ دلار است و امید می‌رود که در بازار ۲/۲ Nasdaq میلیون سهم را به قیمت اولیه ۱۰ تا ۱۲ دلار به فروش برساند. تصور یک چنین سناریوئی چندان دشوار نیست، به‌ویژه با مشاهده سودهای روزانه اخیر شرکت‌هائی مثل Glob.com که سهام آنها به قیمت اولیه هر سهم ۹ دلار عرضه شده، در اولین روز معامله تا ۹۷ دلار بالا رفته و در پایان آن روز، قیمت آن روی ۵۰/۶۳ ثابت بوده است. هر چند باید در این مورد احتیاط کرد، زیرا اولاً سرمایه‌گذاری در عرضه‌های اولیه شرکت‌ها پرمخاطره و متضمن درجه بالائی از مخاطره است و از این رو مستلزم تحقیق فردی در مورد شرکت مزبور می‌باشد. ثانیاً، کارگزاری ممکن است به‌منظور تأمین سرمایه یک شرکت کوچک تازه عرضه شده [در بازار اولیه] از خرید و فروش فوری این سهام در مواقع از پیش تعیین شده خودداری کند.

هنگامی‌که سرمایه‌گذاران قصد فروش سهام خود را دارند، خیلی‌ها بر این باور هستند که تنها گزینه آنها پرداخت یک هزینه معامله اندک به یک سرویس آنلاین و معامله سهام به قیمت عرضه جاری است. در حالی‌که با به‌کارگیری شبکه ارتباطات الکترونیک، سرمایه‌گذار می‌تواند سهام خود را در بازار بورس الکترونیک به فروش برساند. این امر، امکان معامله الکترونیک را در دامنه قیمتی موردنظر در اختیار وی قرار می‌دهد. در اصل، بازار یک تابلو اعلانات، مملو از سفارشات، خرید و فروش سهام به قیمت معین است (”سفارشات بازار“، به دنبال ”بهترین قیمت“ بازار هستند) مشتری می‌تواند فهرستی از سفارشات را تهیه و در صورت تمایل به خرید یا ”کلیک کردن“ روی رضایت‌بخش‌ترین سفارش، معامله را انجام دهد. برای فروش سهام، سرمایه‌گذار می‌تواند سفارش خود را ”ارسال کرده“ و منتظر بماند تا مشتری احتمالی معامله را کامل کند. اگر دو سفارش در قیمت و تعداد با هم همخوان شوند، سیستم به‌طور خودکار معامله را به ثبت رسانده و به این ترتیب سهام واگذار می‌شود.

هدف سیستم معاملاتی الکترونیک حذف واسطه‌ها و بهینه‌سازی قیمت است. هر سهمی در بازار دارای کارشناسانی است که براساس قیمت‌های متعارف خرید و فروش سهام خود، نوسانی را در قیمت‌ها ماهیت یک بازار بورس الکترونیک را تشکیل می‌دهد. برای مثال، یک سرمایه‌گذار ممکن است بخواهد ۵۰۰ سهم از یک شرکت کوچک را که در بازار Nasdaq با نوسان قیمت ۵/۲۰-۲۰ دلار معامله می‌شود، به فروش برساند. نگاهی به فهرست سفارشات الکترونیک در اینترنت، یک سفارش خرید ۳۰۰ سهمی به قیمت ۲۵/۲۰ از طرف آقای اسمیت و یک سفارش خرید ۱۰۰۰ سهمی به قیمت ۱۳/۲۰ از طرف آقای جونز را نشان می‌دهد. در اینجا مشتری هم می‌تواند با انتخاب سفارش اسمیت ۳۰۰ سهم خود را به وی بفروشد و هم با انتخاب سفارش جونز تمام ۵۰۰ سهمش را به او واگذار کند. اگر هیچ‌یک از این سفارشات جالب نباشد، مشتری می‌تواند شخصاً سفارش فروش خود را وارد سیستم کرده و ۵۰۰ سهم خود را مثلاً به قیمت ۳۸/۲۰ به فروش می‌رساند.

بورس الکترونیک گزینه‌ای مناسب فراروی سرمایه‌گذاران (۱)

ماتیو ماشن

مترجم دکتر ابوالفضل شهرآبادی

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد زنجان

۱) Intrnet Stock Exchange,

۲) Online Trading

۳) Speclallsts

۴) electronic communicatons networks

۵) CNN Financial New January ۸.۱۹۹۹

۶) ۰۳۹;Alternative Securities Trading Systems: Tests and Implications of the Adoption of Technology", by Eric K.Clemons and Bruce W.Weber, Information Systems Research, Vol, ۷ # ۲ June ۱۹۹۶, p ۱۶۵ ۷-lbid, p ۱۸۱

---