کاشی هفت رنگ

کاشی کاری یکی از روش های دلپذیر تزئین معماری در تمام سرزمین های اسلامی است. تحول و توسعه کاشی ها از عناصر خارجی کوچک رنگی در نماهای آجری آغاز شد و به پوشش کامل بنا در آثار تاریخی …

کاشی کاری یکی از روش های دلپذیر تزئین معماری در تمام سرزمین های اسلامی است. تحول و توسعه کاشی ها از عناصر خارجی کوچک رنگی در نماهای آجری آغاز شد و به پوشش کامل بنا در آثار تاریخی قرون هشتم و نهم هجری انجامید.

در اواخر قرن نهم هجری، شاه عباس اول صفوی دست به ساخت و سازهای وسیعی در اصفهان زد. اما کاشی کاری، سنتی گذشته که به کاشی کاری معرق معروف بود پاسخ گوی حجم گسترده ساخت و سازها نبود و زمان زیادی صرف ساخت و نصب آن ها می شد.

به همین دلیل راه تازه ای برای کاشی کاری بناها ابداع شد که می توانست جایگزین خوبی برای کاشی معرق باشد. این شیوه که به کاشی خشتی یا هفت رنگ مشهور است اگر چه در مقایسه با کاشی کاری پیش از خود، ارزش هنری کمتری داشت و تنها به عنوان گزینه ای سریع جایگزین کاشی معرق شده بود، باعث شد قابلیت های هنری بیشتری در اختیار هنرمندان قرار گیرد.

کاشی هفت رنگ نوعی کاشی است که معمولا از قطعاتی به ابعاد ۱۵ ۱۵ و ۲۰۲۰ و ۱۵ ۵/۷ یا ۲۰ ۱۰ سانتی متر برای مناره و گنبد به رنگ سفید تهیه، در کنار هم چیده و طرح یا خط روی کاغذ سمبه شده، با گرده زغال روی کاشی کپی می شود و به وسیله اکسید منگنز قلم گیری می شود بعد با رنگ های مختلف اما حرارت پایین تر از رنگ اول کاشی، رنگ آمیزی می شود و دوباره به کوره می رود و آماده نصب می شود.

چون در ساخت این کاشی ها از رنگ های مختلفی متشکل از ۷ رنگ اصلی استفاده می شد آن را هفت رنگ می خواندند. رنگ هایی که مورد استفاده قرار می گیرد بیشتر رنگ های آبی، فیروزه ای، سبز، زرد، قرمز و آبی لاجوردی است و از ترکیب آن ها بالغ بر ۲۰ رنگ دیگر ساخته می شود.

طرح هایی که در بیشتر آثار به کار رفته است عبارتند از گل و برگ های به هم پیچیده، جملات شامل اسماء متبرکه و آیات قرآن یا عبارات دیگر، گلدان، پرندگان و حیوانات.

در بسیاری از بناهای تیموریان شاهد رواج کاشی هفت رنگ هستیم که به عنوان نمونه، می توان از مدرسه غیاثیه خرگرد خواف یاد کرد.

در حرم مطهر رضوی نیز استفاده گسترده ای از کاشی هفت رنگ شده و می شود.