تغییر نگاه ها به بازیگران زن در بالیوود

از حضور تزئینی تا ایفای نقش های مهم

منتقدان سینمایی عقیده دارند حضور بازیگران زن در فیلم‌های بالیوودی، در اغلب مواقع حضوری تزئینی بوده است. این سنت سال‌ها ادامه داشته و از فیلم‌هایی مثل «آواره» (۱۹۵۱) تا «سه احمق» (۲۰۰۹) می‌توان آن را تعمیم داد.

در بیشتر تولیدات بالیوودی، همه چیز روی شخصیت مرد تمرکز می‌کند و اوست که محور همه اتفاقات و ماجراهاست. اما به نظر می‌رسد تغییراتی در حال رخ‌دادن است و اوضاع دارد عوض می‌شود.

طی سال‌های اخیر، زنان نقش و حضور قوی‌تر و بیشتری در فیلم‌ها پیدا کرده‌اند. منتقدان در این رابطه به طور مشخص از ویدیا بالان اسم می‌برند و می‌گویند این بازیگر تقریبا تازه‌وارد، مسئول اصلی این تغییر است و امتیاز این موضوع را باید به نام وی ثبت کرد.

نکته جالب این است که فیلم‌های این بازیگر با آن‌که فروش بالایی در جدول گیشه نمایش سینماهای هند داشته‌اند، جزو فیلم‌های بالیوودی قرار نمی‌گیرند. این فیلم‌ها بیشتر حال و هوای فیلم‌های غیرمتعارف و هندی دارند.

دو سال قبل، وی «هیچ‌کس جسیکا را نکشت» را روی پرده سینماها داشت که براساس یک ماجرای تلخ واقعی ساخته شد. این قصه که سر و صدای زیادی در هند به پا کرد، درباره قتل مرموز جسیکا لال ـ یک مدل سرشناس ـ است.

در این فیلم، بالان در نقش اصلی فیلم یعنی خواهر جسیکا لال ظاهر شد. وی با کمک یک خبرنگار سمج (با بازی رانی موکرچی) تحقیقات پیرامون قتل خواهرش را دنبال و بالاخره قاتل را به رسانه‌های گروهی معرفی می‌کند. این فیلم هیچ بازیگر مردی را در نقش اصلی یا یک نقش مهم نداشت.

با وجود قصه غیرمتعارف و عدم حضور یک بازیگر مرد سرشناس، هیچ‌کس جسیکا را نکشت موفق شد در هند و بقیه کشورهای جهان فروش بالایی را تجربه کند. به دنبال این موفقیت بالای مالی بود که تحلیلگران سینمایی در این کشور آسیایی گفتند در حال حاضر می‌توان فیلم‌های زن‌محوری تولید کرد که در جدول گیشه نمایش با استقبال عموم تماشاگران ـ هم زن و هم مرد ـ روبه‌رو شود.

بالان در رابطه با موفقیت تازه بازیگران زن در سینمای هند می‌گوید: «خیلی خوب است که صنعت سینما و تماشاگران به موضوعات مربوط به جنس زن توجه نشان می‌دهند. وقتی به من گفته می شود فیلم‌هایم فروش خوبی در جدول گیشه نمایش سینماها می‌کنند و تماشاگران را به داخل سالن‌های نمایش کشانده‌ام، احساس می‌کنم نوعی تفاوت قابل لمس و محسوس خلق کرده‌ام.»

منتقدان می‌گویند واقعیت این است که فیلمنامه‌های زیاد و متنوعی برای زنان و درباره مسائل و مشکلات آنها نوشته شده است، ولی این فیلمنامه‌ها حامی مالی پیدا نمی‌کنند. به همین دلیل است که این فیلمنامه‌ها در قفسه‌های بایگانی خاک می‌خورند. اما سینمای هند در حال تغییر و دگرگونی است، هر چند این تغییر به آهستگی صورت می‌گیرد. گسترش زندگی شهری و افتتاح مولتی‌پلکس‌های جدید در هند به ادامه حرکت این تغییرات کمک می‌کند. انجمن‌های مدافع حقوق زنان عقیده دارند در هند هم زنان در حال خلق دنیای خاص خود هستند و می‌خواهند جایگاه واقعی خود را در جامعه پیدا کنند. نقش‌های خوب تازه‌ای هم که بازیگران زن هندی به دست می‌آورند، انعکاسی از همین تغییرات رو به گسترش جامعه هند است.

دومین فیلم زن‌محور موفق دو سال اخیر سینمای هند به نام «داستان» (کاهانی) را نیز ویدیا بالان بازی کرده است. این درام دلهره‌آور، اوایل سال جاری میلادی به نمایش عمومی درآمد و فروش بالایی در جدول گیشه نمایش سینماهای هند کرد.

فروش جهانی این فیلم ۱۹ میلیون دلار شد که برای فیلمی غیرمتعارف (بدون حضور یک ستاره مرد) رقم کلانی است، این در حالی است که «رقص کثیف» همین بازیگر در سال گذشته میلادی، فروش هفت میلیون دلاری در جهان کرد و جایزه معتبر جوایز ملی فیلم را به دست آورد.

رونی اسکرودالا که هیچ کس جسیکا را نکشت را تهیه کرد، می‌گوید سوژه‌هایی که زنان را در راس ماجراهای خود دارد در حال گسترش است و همین نکته، افزایش دستمزد بازیگران زن را به همراه آورده است.

بازیگران زن سینمای هند تا مدتی قبل یک‌بیستم دستمزد همکاران بازیگران مرد خود را می‌گرفتند اما حالا تفاوت این رقم به یک‌هفتم رسیده است.

همین تهیه‌کننده به این نکته اشاره می‌کند که دستمزد ۲۰ میلیون روپیه‌ای (حدود ۳۸۰ هزار دلار) ویدیا بالان در سال ۲۰۱۰ افزایش زیادی داشته و اینک به یک میلیون دلار برای هر فیلم سینمایی رسیده است. بازیگران درجه یک مرد سینمای هند در حال حاضر برای هر فیلم سینمایی خود بین دو تا چهار میلیون دلار دستمزد می‌گیرند.

منتقدان سینمایی می‌گویند بازیگران زن هندی تا مدتی قبل، بیشتر حکم صحنه پرکن را داشتند، ولی فیلم‌هایی که در حال حاضر ساخته می‌شوند، زنان هویت مشخص‌تر و مستقل‌تری پیدا می‌کنند و می‌توان آنها و حضورشان را در فیلم‌های سینمایی مورد بحث و بررسی قرار داد حتی در فیلم‌هایی که زنان قهرمان اصلی ماجرا نیستند هم نقش و حضورشان اهمیت بیشتری یافته است.

اهل فن می‌گویند مهم نیست این بازیگران در نقش یک شخصیت خوب بازی می‌کنند یا بد. برای آنها هیجان‌انگیز است که نقش‌شان جلوی دوربین دارای اهمیت است و نمی‌توان براحتی آن را از قصه فیلم حذف کرد. بازیگران زن هند هم دارند یاد می‌گیرند فقط زیبایی و ظاهر جذاب را به رخ نکشند و با ارتقای کیفیت بازی خود، تماشاگران را جذب کیفیت بازی خویش کنند.

تماشاگران امروزی سینما هم به دنبال چنین نقش‌هایی هستند. آنها می‌خواهند بازیگر زن در نقش‌هایی ظاهر شود که نمونه آنها در جامعه وجود دارد و می‌توان با آنها همذات‌پنداری کرد.

کارینا کاپور ـ نوه راج کاپور ـ که در فیلم پرفروش «سه احمق» نقش کم‌اهمیتی داشت، در یک سال اخیر به صورت سخنگوی بازیگران درآمده و کارزاری برای پیدا کردن و تولید فیلمنامه‌های خوب برای بازیگران زن به راه انداخته است.

او می‌گوید: «بازیگران زن باید با رد قبول بازی در نقش‌های کم‌اهمیت، فیلمسازان و تهیه‌کنندگان را وادار کنند نقش‌های مهم‌تری را به آنها واگذار کنند. در حال حاضر، شرایط برای ارائه چنین درخواستی فراهم است.»