نگاهی به گذشته در امروز

اعتراضات ۲۰ امرداد چند روز پس از اعلام سیاست «فضای باز سیاسی» و تصمیم دولت مبنی بر انجام انتخابات آزاد و مشارکت مخالفان در نامزد شدن صورت گرفته بود

● براندازی ۲۸ مرداد

اگر تاریخ طولانی میهن را مرور کنیم می بینیم که ماه میلادی آگوست (دهم مرداد تا نهم شهریور) زمان وقوع چند رویداد مشابه بوده است از جمله تصرف ایران به دست اسکندر در آگوست ۳۳۰ پیش از میلاد، امضای قرارداد تقسیم ایران میان انگلستان و روسیه در ۳۱ آگوست ۱۹۰۷در سن پترزبورگ، امضای قرارداد وثوق الدوله با انگلستان معروف به قولنامه فروش ایران در ۹ آگوست ۱۹۱۹، ورود نیروهای انگلیسی ـ روسی به ایران در ۲۵ آگوست ۱۹۴۱ و سپس اشغال نظامی آن به مدت چهار سال و براندازی حکومت مصدق که منتخب مردم بود در ۱۹ آگوست ۱۹۵۳ (۲۸ مرداد ۱۳۳۲). براندازی ۲۸ مرداد درعین حال ضربه بزرگی به «دموکراسی» بوده است. ۱۹ آگوست ۱۹۵۳با تصرف خانه دکتر مصدق در تهران عمر حکومت او پایان یافت، ولی ایرانیان و هواداران دموکراسی در جهان این توطئه را فراموش نکرده اند.

● شعارهای اصلی تظاهرات سراسری ۲۰مرداد ۱۳۵۷

۲۰ امرداد ۱۳۵۷ (۱۱ آگوست ۱۹۷۸) موج اعتراض و تظاهرات ضد حکومت، ایران را فراگرفته بود که صحنه های گسترده و خشن آن در اصفهان، شیراز، قزوین و تبریز صورت گرفت. متعاقب این تظاهرات، در اصفهان حکومت نظامی برقرار و فرودگاه این شهر بسته شد و از ساعت هشت شب تا شش بامداد رفت و آمد در معابر عمومی و اجتماع بیش از سه نفر ممنوع شد. تلفات رویدادهای ۲۰ امرداد اصفهان ۴ کشته و ۶۶ مجروح اعلام و اضافه شد که در تظاهرات اصفهان به هتل شاه عباس و ساختمان های دیگر از جمله چندین بانک آسیب وارد آمده است. داریوش همایون وزیر و سخنگوی دولت وقت در این زمینه گفته بود که در هر شهری که از این حوادث روی دهد در آنجا حکومت نظامی برقرار خواهد شد.

وی در عین حال تاکید کرده بود که سیاست دولت مبنی بر «فضای باز سیاسی» تغییر نخواهد کرد و ادامه خواهد یافت. اعتراضات ۲۰ امرداد چند روز پس از اعلام سیاست «فضای باز سیاسی» و تصمیم دولت مبنی بر انجام انتخابات آزاد و مشارکت مخالفان در نامزد شدن صورت گرفته بود. تظاهرکنندگان عمدتاً برضد ارعاب و شکنجه و پرونده سازی ها و گزارش های خلاف واقع و مغرضانه ساواک (از رفتار خصوصی اشخاص) شعار داده بودند. با توجه به این شعارها، در سال ۱۳۵۸ (۱۹۷۹میلادی) دو اصل ضد شکنجه به این شرح بر قانون اساسی جمهوری اسلامی اضافه شد؛

ـ اصل ۳۲؛ «هیچ کس را نمی توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می کند. موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله کتباً به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف مدت ۲۴ ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضایی ارسال و مقدمات محاکمه، در اسرع وقت فراهم شود. متخلف از این اصل طبق قانون مجازات خواهد شد.»

ـ اصل ۳۸؛ «هرگونه شکنجه برای گرفتن اقرار یا کسب اطلاع ممنوع است. اجبار شخص به شهادت، اقرار و یا سوگند مجاز نیست و چنین شهادت و اقرار و سوگندی فاقد ارزش و اعتبار است. متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می شود.»

نوشیروان کیهانی زاده

www.iranianshistoryonthisday.com