بوم شناسان فرهنگی معاصر(8) فابین واتو

سمیرا قاسمی

فابین واتو(Fabienne Wateau) انسان شناس فرانسوی ست که در مرکز ملی پژوهش های علمی  CNRS و آزمایشگاه جهش های زمین در اروپا Mutations des Territoires en Europe (Montpellier) مشغول به پژوهش می باشد. واتو در گروه مردم شناسی پاریس 10 در دانشگاه نانتر Paris-X Nanterre  Université de و در موزه ی که برانلی Musée du Quai Branly تدریس می کند. او از اعضای انجمن علمی مجله ی " ملانژ" Mélanges و نیز از اعضای شورای تدوین مجله های Lusotopie و Arquivos da Memória می باشد. فابین واتو در پاریس از سال 2000 تا 2005 مجله ی " پژوهش های انسان شناسی در پرتغال Recherches en anthropologie du Portugal را هدایت کرده است. میادین تحقیق فابین واتو پرتغال، اسپانیا، جنوب اروپا و کشورهای پرتغالی زبان است. حوزه های موضوعی او نظم اجتماعی، مقیاس، شناخت، ابزار، جوامع، و واژه گان کلیدی در پژوهش هایش آبیاری، آب، سد سازی، و خویشاوندی، هستند. تمرکز اصلی فابین واتو روی مدل های منطقی اندیشه ای ست که سازماندهی جوامع و گروه ها را شکل می دهد. تاثیرات سیاست های جهانی بر مسائل بومی از دیگر مسائل مورد علاقه ی وی است.
کتاب تقسیم آب در شمال شرقی پرتغال partager l’eau پایان نامه ی دکترای اوست که از نمونه های عالی پژوهش انسان شناسی بوم شناختی محسوب می شود.  این کتاب به مطالعه ی مردم شناختی یک جامعه ی روستایی در شمال شرقی پرتغال – منطقه ی آلتو مینهو l’Alto Minho – می پردازد، مطالعه ای که از طریق مشاهده ی "آبیاری تابستانی" و به تعبیری" عملی مطلقا اجتماعی" حاصل شده است. به باور واتو چنین اتفاقی در تابستان های منطقه، تمامی حوزه های زندگی اجتماعی جامعه ی روستایی را تحت شعاع قرار می دهد. با چنین رویکردی، فابین واتو چارچوب ساختاری جامعه ی روستایی و کوهستانی اروپای جنوبی را نشان می دهد. این تحلیل بر روی مواد مردم شناختی که در طی سال های 1990 تا 1995 و در جریان پژوهش میدانی موشکافانه  در 12 کلیسا در کنسلو دو ملگاسو concelho de Melgaço ، و نیز هر آنچه در مشاهده ی تجربه ی آبیاری، تاریخ روستا و خانواده ها، بازسازی تبارشناسی و داده های آرشیوی گردآوری شده اند انجام شده است .این پژوهش، توجه را به تعارضی عجیب جلب می کند؛ درک نقش آب در آبیاری شراکتی در فصل تابستان و به دنبال آن تعارض هایی که در مناطق مرطوب(!) و مبتنی بر کشاورزی، بر سر آب رخ می دهد. به باور فابین واتو، ساختاری بیش از یک الزام اقتصادی، موجب شکل گیری انگیزه ی اولیه ی تقسیم آب در این منطقه بوده است. چرا در منطقه ای سرشار از منابع آبی ، تا این اندازه بر سر آب کشمکش وجود دارد؟ در واقع در دره ی سبز و خرم ریو مینهو Rio Minho در شمال شرقی ترین نقطه ی پرتغال، آب لازم برای کشت ذرت و آبیاری باغ ها، به شیوه ای موشکافانه، دقیق و پیچیده تقسیم می شود، حال آنکه بدون چنین محاسبات و دقتی نیز آب لازم ( و حتی بیشتر از نیاز) برای زمین های کشاورزی تمامی خانواده ها وجود خواهد داشت. آبی که به ذرت ها و باغ های اختصاص یافته در واقع وسیله ای ست برای تقسیم موشکافانه و نیز پیچیده حتی در زمانی که مدیران اروپایی تنها کاشت موهای انگور را تشویق و حمایت می کردند. بنابراین به ظاهر در فصل تابستان، تقسیم آب فرصتی برای گردهم آمدن و یادآوری ریشه های اجدادی خانواده ها در این قلمرو، تجربه ی ارتباطات خویشاوندی، و مبارزه طلبی ست. فابین واتو به مطالعه ی شیوه ی عملکرد و سازمان دهی اجتماعی این دره می پردازد و نشان می دهد که چگونه کشمکش های فصلی و یا دائمی به حفظ، جاودانگی و نو شدن جامعه می انجامد. بنابراین ناحیه ی ملگاسو، پویایی خود را مدیون ارزش های سنتی مشترک و جاودانه اش می داند. شاید بتوان گفت در زمان تغییر بنیادین اقتصادی است که تاریخ  و ارزش های اجتماعی یک جامعه ی روستایی به بوته ی آزمایش گذاشته می شوند. فابین واتو در جریان آب،نزدیک جوی آب و آبگیرها، بر روی راه های سنگلاخی یا در قهوه خانه ها بود که تلاش می کرد دریابد چگونه درگیری ها، آب، سنت و نوآوری در این دره در این حد عالی با یکدیگر در آمیخته اند. او در حال حاضر در منطقه ای در جنوب شرقی پرتقال و بر روی جابجایی جمعیت به دلیل احداث سد مشغول به فعالیت است. پروژه ای با عواقب ناگوار برای جوامع محلی: علاوه بر اینکه با اجرای این پروژه، روستایی از بین رفته است، اینک تمامی فضاها و روابط اجتماعی می باید در تمامی سطوح مدیریتی( محلی، منطقه ای، ملی، دوملیتی) میان پرتغال و اسپانیا -که نهایتا منجر به ترتیب دوباره ی دورنماهای فردی نیز می گردند- سازمان دهی مجدد شوند. توجه ویژه به تبعات مشارکت عمومی و شیوه های عکس العمل مردم در سطح محلی با هدف هویت یابی و روش های به کار گرفته شده در سطح محلی برای ارتقاء توانایی مردم در نمایندگی و مبارزه برای ویژگی های فرهنگی از دیگر علایق این پژوهشگر است. فابین واتو همچنین تلاش می کند دریابد که مردم  چه شیوه هایی را برای دفاع از خصیصه های فرهنگی خود به کار می بندند، به ویژه چگونه قادر خواهند بود دغدغه های احساسی خود را به زبان قانون ترجمه کنند.
کتاب ها:
2002: تقسیم آب. آبیاری و کشمکش ها در شمال شرقی پرتغال ، چاپ س ان ار اس و خانه ی علوم انسانی، مجموعه ی " روش های مردم شناسی"
2002 - Partager l’eau. Irrigation et conflits au nord-ouest du Portugal, Éditions du CNRS et de la Maison des Sciences de l’Homme, Collection « Chemins de l’ethnologie » [dir. de Gérard Toffin], 284 p.
درگیری های آبرسانی
2000 - Conflitos e Água de Rega. Ensaio sobre a organisação social no vale de Melgaço, Ed. Dom Quixote, Colecção Portugal de Perto n°39, Lisboa, [collection dirigée par Joaquim Pais de Brito], 294 p.
ویرایش مجلات:
2004: راهنمای علمی انسان شناسی: پژوهش هایی در انسان شناسی پرتغال
2004 - « Itinéraire scientifique d’un anthropologue : João de Pina Cabral », Recherches en anthropologie au Portugal, n°10- 2004, 216 p. (resp. d’Antónia Lima et Fabienne Wateau)
2003: "لوسودسانس: نمایندگی ها، اعمال و سرمایه ها"، پژوهشی در انسان شناسی پرتغال
2003 - « Lusodescendance : représentations, pratiques et enjeux », Recherches en Anthropologie au Portugal, n° 9- 2003, 184 p. (dir. de Fabienne Wateau)
2002: " نگاه های چندرشته ای" پژوهش هایی در انسان شناسی پرتغال
2002 - « Regards pluridisciplinaires », Recherches en Anthropologie au Portugal, n° 8- 2002, 234 p. (dir. et resp. de Fabienne Wateau)
2001: " شهر حساس" کارهای درسی روزانه ی گروه انسان شناسی پرتغال، اول مارس 2000، پژوهش هایی در انسان شناسی پرتغال
2001 - « La ville sensible », Actes de la journée d’études du Groupe Anthropologie du Portugal, 1 mars 2000, Recherches en Anthropologie au Portugal, n° 7- 2001, 204 p. (dir. de Fabienne Wateau)


    2000 - « Benjamim Enes Pereira », n° spécial auteur de la revue Recherches en Anthropologie au Portugal, n° 6 - 2000, 184 p. (dir. de Fabienne Wateau)
مقالات:
2005: "سایه ی رام شده" مجله ی پرتغالی فرانسوی، پاریس، خانه ی علوم انسانی
  2005 - « L’ombre apprivoisée », Sigila. Revue franco-portugaise, Paris, Maison des sciences de l’homme, pp. 163-170.
2005: " انتقال آب به سادو عملی نخواهد شد" جابجایی های انبوه آب: وسایل توسعه یا تجهیزات توانگری، لاوال، چاپ دانشگاه کبک.
2005 - « Le transfert d’eau vers le Sado n’aura pas lieu », in Frédéric Lasserre (coord.), Transferts massifs d’eau : outils de développement ou instruments de pouvoir, Laval, Presses de l’université du Québec, 209-217.

2005: " مبارزه طلبی زیباشناختی و مبارزه طلبی پیش پا افتاده. نوشتاری از تفسیر نبرد زبانی و مناسکی در پرتغال"
2005 - « Défis esthétiques et défis ordinaires. Essai d’interprétation de joutes verbales et ritualisées au Portugal », ethnographiques.org [en ligne] n° 7 (avril 2005). http://www.ethnographiques.org/documents/article/ArWateau.html
2004: "از آب در آلن تژو. حاشیه، سد و موروثی شدن" مجله ی جغرافیای پیرنه و جنوب شرقی
2004 - « De l’eau en Alentejo. Marge, barrage et patrimonialisation », Revue géographique des Pyrénées et du Sud-ouest, « Portugal, Hommage à François Guichard », 18 Toulouse, Presses Universitaires du Mirail, pp. 53-59.
2004: "مشارکت و ساخت سد در آلکوا (پرتغال) چه روش ها و چه راه هایی؟
    2004 - « Participation et construction de barrage à Alqueva (Portugal). Quelles méthodes, quels moyens ? », Cybergéo, http://www.cybergeo.presse.fr/, 3 p.
2003: نگاه های متقاطع مربوط به نمایشگاه " لیزبون، لیزبوآ. دنیایی که دنیاهای دیگر را ساخت" پژوهشی در انسان شناسی پرتغال
2003 - Regards croisés sur l’exposition "Lisbonne, Lisboa. Un monde fait de tous les mondes", Recherches en anthropologie au Portugal, n° 9- 2003, pp. 152-158 (avec Anibal Frias).
2003 - « Luz no Alqueva, : memória duma aldeia submersa », Latitudes, Cahiers lusophones, 17, pp. 26-28. Publié au Portugal (en version intégrale) sous le titre " Luz, Viviam num vale ", in Carlos Soares, Tempo habitado, Lisboa, pp. 76-77
2003 - « La distribuzione rituale dell’acqua nel nord-ovest portoghese », in Vito Teti (org.), Storia dell’acqua. Mondi materiali e universi simbolici, Donzelli Editore, Roma, pp.257-267
2003: " آنهایی که بیشتر داشتند، کمتر دارند و آنهایی که کمتر داشتند، بیشتر دارند. سد و کیفیت زندگی در پرتغال" مجله ی اقتصاد جنوبی
2003 - « Ceux qui avaient le plus ont le moins et ceux qui avaient le moins ont le plus. Barrage et qualité de vie au Portugal », Revue de l’économie méridionale, vol.51 n°201-202, Montpellier, pp. 269-275
2003: "سد سازی، بازسازی هویت. سرمایه ی قدرت در جزایر اسپانیا و پرتغال" مجله ی آتلیه شماره ی 26، " هویت، ملیت و جهانی شدن" ناتر، آزمایشگاه قوم شناسی و جامعه شناسی تطبیقی
2002: " از پرتغال تا اروپا. تاثیرات مقیاس، از ملگاکو تا آلکوا"
2002 - « Du Portugal à l’Europe. Effets d’échelle, de Melgaço à Alqueva », Lusotopie 2002/2, vol. IX, n°2, pp. 165-176

2001: " وسیله و نظم اجتماعی. از نی طبیعی تا نی برای سنجش آب با معیارهای کارکردی یک جامعه ی روستایی"
  2001 - « Objet et Ordre Social. D’une canne de roseau à mesurer l’eau aux principes de fonctionnement d’une société rurale », Terrain, 37, Paris, pp. 153-161
2000: "دره ی مینهو (پرتغال): استفاده ی آب و سیاست های جدید کشاورزی" سرزمین ها در جهش،7 " رویکردهای اجتماعی آبیاری و مدیریت جمعی آب"
  2000 - « Vallée du Minho (Portugal) : Usage de l’eau et nouvelle politique agricole », Territoires en mutation, 7 « Approches sociales de l’irrigation et de la gestion collective de l’eau », Anne Rivière-Honegger & Thierry Ruf (sous la dir. de), Montpellier, pp. 181-190.
2000: مطالعه بر روی یک جامعه ی کشاورزی روستایی با هویتی نوین
  2000 - Compte-rendu de Colette Callier-Boisvert : « Soajo entre Migrations et Mémoire. Etudes sur une société agro-pastorale à l’identité rénovée », Centre Culturel Calouste Gulbenkian, Paris, 1999, 316 p, Lusotopie, Paris, pp. 660-662.
1999: ابتکار عمل موزه ی ملی قوم شناسی لیزبون
1999 - « Visitação dos Campos. Une initiative du Musée National d’Ethnologie de Lisbonne », Etnográfica, volIII, (2), Lisboa, pp. 447-456.
1999: " سد، هویت و مرزها. سدهایی روی رودخانه های مرزی (سولا و آلکوا)
  1999 - « Barrages, Identités et Frontières. Des barrages sur rivières frontalières (Sela et Alqueva) », in J. Pujadas, E. Martín, J. Pais de Brito (Coords.) « Globalización, Fronteras culturales y políticas y Ciudadanía », Actas del VIII Congreso de Antropología, 20-24 sept. 1999, Santiago de Compostela, pp. 229-244.
1998: "هنگامیکه آب بهانه ای برای ادعای هویت می شود: چهار نمونه از کشمکش ها در دره ی ریو مینهو (پرتغال).
1998 - « Quand l’eau sert de prétexte à la revendication des identités : quatre exemples de conflits dans la vallée du Rio Minho (Portugal) », CD ROM du Congreso Ibérico sobre Gestión y Planificación de Aguas », Actes du Congrès, Zaragoza, 14-18 sept.1998.
1998: "کمیابی یا فراوانی آب در شمال پرتغال"
  1998 - « Rareté ou abondance de l’eau dans le nord du Portugal », in Michel Drain (sous la dir. de),Territoires en mutation n°3 « Régulation de l’eau en milieu méditerranéen. Risques et tensions », Actes du colloque, Fondation des Treilles, 4 -9 octobre 1995, Montpellier, pp.177-187.
1996: "از یک محصول خود مصرف تا محصولی مفید: مورد انگور در آلتو مینهو" کاتالوگ نمایشگاه کشاورزی پرتغالی
 1996 - « D’une production d’autoconsommation à une production rentable : le cas de la vigne dans l’Alto Minho », Catalogue de l’exposition sur l’agriculture portugaise, «  O voo do arado », Museu de Etnologia, Lisboa, pp. 289-299.
1996: " سلاح یا سرمایه: آب در روستاهای اوت-مینهو (پرتغال) " کشمکش ها بر سر آب در اروپای مدیترانه
  1996 - « Arme ou enjeu : l’eau dans les villages du Haut-Minho (Portugal), Espace Rural n° 36 « Les conflits pour l’eau en Europe méditerranéenne », Montpellier, pp. 131-147.
1994: " روابط خویشاوندی و روستایی در دوره ی آبیاری: نوشتار تحلیلی بر رفتارهای معاشرتی در دره ی مینهوت" مردم شناسی پرتغال: اتحاد و پراکندگی
  1994 - « Relations familiales et villageoises en période d’irrigation : essai d’analyse des conduites de sociabilité dans une vallée minhote », Ethnologie du Portugal : Unité et diversité, Actes du colloque, Paris, mars 1992, Fondation Calouste Gulbenkian, Paris, pp. 213-223.
1989: " آدمهای آب، قایق های بلوطی و آبیاری: پژوهش کتابخانه ای در رابطه با مصرف و مدیریت آب های شیرین در پرتغال
  1989 - « Gens de l’eau, bateaux fluviaux et irrigation : recherche bibliographique sur l’utilisation et la gestion de l’eau douce au Portugal », Recherches en Anthropologie au Portugal, Paris, n°1, pp. 38-43.
1989: " آدمهای آب. ساختار خانوادگی قایق های دست ساز در شمال فرانسه" ، مردم شناسی فرانسه ، پاریس
1989 - « Gens de l’eau. Structure familiale de la batellerie artisanale du nord de la France », Ethnologie Française, Paris, XIX,4, 350-361.
فیلم ها:
2004: یورش های آربو، فیلم مردم شناسی
  2004 - Les conques d’Arbo, film ethnographique, 6’20’’, cellule audiovisuelle CETSAH/CNRS, Paris
2002: سنگ تقسیم آب ( کارگردانی مشترک با آنا مارگاریدا کامپوس)، فیلم مردم شناسی
  2002 - La pierre de partage de l’eau (co-réalisation d’Ana Margarida Campos), film ethnographique, 10’, éditions du Laboratoire d’ethnologie et de sociologie comparative de Nanterre et du Musée national d’Ethnologie de Lisbonne, Lisboa.

تقسیم آب(اسپانیا، پرتقال، مراکش)
Le partage de l'eau (Espagne, Portugal, Maroc) = El reparto del agua, España, Portugal, Marruecos]. Mélanges de la Casa de Velásquez - Nouvelle série. Numéro thématique, 2006. vol. 36, n°2, / Wateau, Fabienne & Patrice Cressier, eds.
لوسودساندانس: بازنمایی ها، اعمال و سرمایه ها. پژوهش هایی در انسان شناسی در پرتقال
Lusodescendance : Représentations, pratiques et enjeux. Recherches en Anthropologie au Portugal - Numéro thématique, 2003, n° 9 / Wateau, Fabienne ed. 180 p.
تقسیم آب: آبیاری و کشمکش ها در شمال شرقی پرتغال. پاریس: س ان ار اس. چاپ خانه ی علوم انسانی.
Partager l'eau : Irrigation et conflits au nord-ouest du Portugal. Paris : CNRS Ed. : Ed. de la Maison des Sciences de l'Homme, 2002, 277 p. : fig., tabl., photogr. noir, pl. photogr. coul. h.-t.
نگاه های چند رشته ای. پژوهش های انسان شناسانه در پرتغال
Regards pluridisciplinaires. Recherches en Anthropologie au Portugal - Numéro thématique, 2002, n° 8 / Wateau, Fabienne ed. 220 p.
راهنمای یک انسان شناس: جوآا دو پینا کابرال. پژوهش هایی در انسان شناسی پرتغال
Itinéraire d'un anthropologue : Joao de Pina Cabral. Recherches en Anthropologie au Portugal - Numéro thématique, 2004, n° 10 / Wateau, Fabienne ed. ; Pedroso de Lima, Antonia ed. 211 p.

تماس:
[e-mail]

منابع:
http://www.ethnographiques.org/Wateau-Fabienne
http://lhomme.revues.org/index8178.html
http://en.scientificcommons.org/fabienne_wateau
http://books.google.fr/books?id=U67YEMxYcL4C&dq=fabienne+wateau&source=gbs_navlinks_s