مقاله قدیمی: بازخوانی یک گفت و گو؛ عشق می کنم در تنهایی چیزی بنویسم! گفتگو روزنامه اکسپرس با گونترگراس برگرفته از کتاب «هشت نامه»

برگردان علی شفیعی آماده سازی برای انتشار ندا زندی

راستش نمی دانم حالا برای چه نوبل گرفته ام. در هر حال از این بابت خوشحال شدم و شگفت زده. بیشتر فکر می کردم که باید امسال نوبت چینی ها باشد. در بیانیه توضیحی آکادمی نوبل آمده که من به خاطر تمام کارهای قلمی ام و زبان آلمانی موفق به گرفتن این جایزه شده ام. نویسنده باید مواظب باشد خودش را تکرار نکند و «طبل حلبی» را بارها و بارها ننویسد.

عده‏ای  معتقدند که شما می بایست در همان سال 1959 بعد از نوشتن رمان معروف «طبل حلبی» جایزه نوبل را می بردید، خودتان چه طور فکر می کنید؟

راستش نمی دانم حالا برای چه نوبل گرفته ام. در هر حال از این بابت خوشحال شدم و شگفت زده. بیشتر فکر می کردم که باید امسال نوبت چینی ها باشد. در بیانیه توضیحی آکادمی نوبل آمده که من به خاطر تمام کارهای قلمی ام و زبان آلمانی موفق به گرفتن این جایزه شده ام. نویسنده باید مواظب باشد خودش را تکرار نکند و «طبل حلبی» را بارها و بارها ننویسد.

بعضی از نویسنده ها بعد از این که جایزه نوبل را می گیرند درجا می زنند، شما چه می گویید؟

من نمی دانم آیا این جایزه چنین تاثیری روی کار نویسندگی من خواهد گذاشت یا نه، ولی من یکی بدون این جایزه هم امرارم می گذشت. این می تواند مسئولیت مرا سنگین تر و دشوارتر کند. دروغ چرا، دست رد به سینه آن زدن هم کار چندان آسانی نیست! (می خندد) بچه های من که از این پول نصیبی نخواهند برد- امروزه بچه ها وضع شان بد نیست- و من این پول ها را بین سه بنیاد تقسیم خواهم کرد. همینطور می توانم برای مدتی خودم را از انظار پنهان کنم. عشق می کنم در تنهایی چیز بنویسم. حالا هم که موفق شده ام متن سخنرانی ام را در مراسم اعطای جایزه نوبل بنویسم Horace Engdahl (منشی دائمی آکادمی نوبل) که این متن را خوانده معتقد است که «وحشتناک خوب است!»

در سوئد ما دستخوش عملیات گروه های نئونازیستی هستیم، و این جامعه را نگران کرده است. به نظر شما برای مقابله با آنها باید چه کارهایی بکنیم؟

من در روزنامه ها در مورد نازیسم و رشد گروه های افراطی در این جا (سوئد) خوانده ام. موضوع تازه این است این اندیشه ها از طریق اینترنت گسترش پیدا می کند. شما در سوئد باید قوانین سخت تری تصویب کنید، طوری که دامنه تحرکات این گروه ها را محدود کند. ولی در عین حال طوری نشود که بهانه ای برای محدود کردن آزادی های فردی و اجتماعی پیدا شود و باعث عقب گرد احزاب سنتی سیاسی شود.

آیا تفاوتی بین نازیسم در آلمان آن موقع و نازیسم کنونی می بینید؟

بعضا تفاوت هست ولی این جدیدی ها برگرفته از همان قدیمی ها است. جای شکرش باقی است که آنها در آلمان فاقد یک رهبر مقتدر و پرنفوذ همچون «هایدر» در اتریش و «لپن» در فرانسه هستند. بد بیاری گروه های افراطی (نازیستی) در این هم هست که ما در این جا شاهد رادیکال های قدیمی از نوع 68 هستیم.

شما نسبت به اتحاد آلمان و آلمان بزرگ نظر انتقادی دارید؟

من بر این باورم که سرمایه داری لیبرال این روند را خیلی سریع طی کرده و آن هم سنگ بنای اشتباه. آلمان در مقابل جمهوری دموکراتیک آلمان نقش برنده بازی کرد واین امر باعث به وجود امدن شکاف عمیق تری نسبت به دوران جنگ سرد- بین این دو قسمت آلمان شد. به همین خاطر لازم است که آلمان جدید از این لاک بیرون بیاید.

شما در سوئد خیلی محبوب هستید ولی ظاهرا در آلمان خلاف این است؟

در آلمان من قطعا دشمنانی دارم، و جایزه نوبل یک نوع جبران این مکافات است. دشمنان باعث می شوند که آدم در فرم مناسب خود قرار بگیرد و چرت نزند. این روزها خیلی از انها اپورتونیست وار رنگ عوض کرده اند، و الان مخدوش شدن فاصله بین دوست و دشمن به مشکل من تبدیل شده است.

آیا هنوز هم در نشست های سوسیال دموکرات ها نطق جنجالی ایراد می کنید؟

آدم زبان می گشاید و فقط حرفش را می زند، غیر از این کاری نکرده ام. راستی من می فهمم چرا شما و بقیه در این کنفرانس مطبوعاتی همه اش از سیاست از من پرسید و نه از ادبیات که من جایزه اش را گرفته ام؟

راستی کتاب بعدی شما چیست؟

آدم از تخمی که هنوز به زمین نگذاشته حرف نمی زند.