قیس نعمت نوری پایه گذار انسان شناسی در دانشگاه بغداد

ترجمه ی هدی بصیری

تصویر: دانشجویان دختر عراقی
قیس نعمت نوری یکی از اندیشمندان مطرح عرصه ی جامعه شناسی و انسان شناسی در جهان عرب است. او متولد سال1929 شهر میسان در جنوب عراق است .رشته ی تحصیلی وی در دانشگاه ابتدا اقتصاد بود اما پس از مدتی تغییر رشته داد و به انسان شناسی روی آورد.او پس از اتمام تحصیلاتش در مقطع لیسانس در اواخر دهه ی  50بورسیه ای را جهت ادامه ی تحصیل در دانشگاه واشنگتن آمریکا دریافت کرد.در سال  1960مدرک فوق لیسانس و در سال1964مدرک دکتری خود را از دانشگاه واشنگتن آمریکا دریافت نمود.
عنوان رساله ی او در مقطع دکتری "کشمکش و پافشاری در فرآیند فرهنگ سازی در میان کلدانی های عراق" بود.او پس از پایان تحصیلاتش به عراق بازگشت و در گروه جامعه شناسی دانشگاه بغداد مشغول به تدریس شد.او همچنین در دانشگاه طرابلس در نیمه ی اول دهه 70و در بخش انسان شناسی دانشگاه یرموک اردن در سال های1994تا2003 به تدریس می پرداخت.
او از پیشگامان نسل دومی جامعه شناسان بزرگ در عراق و جهان عرب است.او کسی است که دارای افق گسترده و ژرف اندیشانه ای در مسائل جامعه و توانایی تحلیل جلوه های فرهنگی جوامع و کنکاش در تاثیرات آن، بر پایه ریزی شخصیت افراد می باشد.تاکید او بر این جنبه  ها است:ارزشهای اجتماعی ،خانواده،حاشیه نشینی، شخصیت عرب و دیگر قضایایی در زمینه ی فرهنگ و شخصیت و ارتباط آن با توسعه، مواضیعی هستند که همواره مورد توجه او بوده است.
یکی از شخصیت های تأثیر گذار بر روند فکری وی  د.علی وردی بود که همواره احترام فراوانی را برای این جامعه شناس بزرگ قائل بوده است  و مقالات و نگاشته های فراوانی را در رابطه با ایشان به زبان عربی و انگلیسی به رشته ی تحریر در آورده.
از ویژگی های شاخص این اندیشمند بهره گیری از محضر استادان بزرگی در بغداد و آمریکا و همچنین تسلط کامل وی به دو زبان عربی و انگلیسی به همراه تداوم ایشان در مطالعه ی آخرین منابع چاپ شده در زمینه ی تخصصی می باشد که باعث تأثیر گسترده و مثبتی بر الگوی مطالعاتی او در بحث و بررسی موضوع های جامعه شناسانه و انسان شناسانه بوده است.
شخصیت آرام و تأثیر گذار این استاد بزرگ باعث شده که همواره در مقابل کشمکش آراء  و انتقادات صبر پیشه کرده و در فرصت مناسب پاسخگوی موارد پیش آمده باشد.
بسیاری او را جانشین د. علی وردی میدانند که این  به خاطر دانش گسترده ی وی، و توانایی اقناع و تأثیر گذاری بر دانشجویان و تشویق آنان به مطالعه و تحقیق و گفتگو در جوانب دور افتاده از نظر در بررسی فرهنگ عرب بوده است.
اما به علت همزمان بودن دوره ی این جامعه شناس و انسان شناس عراقی با دیکتاتوری صدام او همچون د.علی وردی از آزادی بیان برخوردارنبود به همین رو اغلب نوشته ها و مقالات خود را در انتشارات و مجلات خارجی چاپ و منتشر می نمود.از جمله:
 مجله ی آمریکایی Anthropology today  
 و مجله ی جهانی علوم اجتماعی        Inter national social science journal   و
 مجله ی کانادایی   Comparative family Studiesمنتشر می کرد.
قیس نوری اولین کسی بود که شاخه ی انسان شناسی را در گروه جامعه شناسی دانشگاه بغداد در سال 1988تأسیس نمود.از نگاشته های او در این زمینه می توان به 13کتاب و ده ها مقاله و کار پژوهشی منتشر شده در کشورهای عربی و اروپایی اشاره کرد.از جمله:
•    طبیعت جامعه ی  بشری از نگره ی جامعه شناسی(1970)
•    تمدن و شخصیت(1981)
•    نظریه های اجتماعی(این اثر با همکاری عبدالمنعم حسنی تألیف شده است)
•    مقدمه ای بر انسان شناسی(1982)
•    شخصیت عرب(2002)
•    خانواده طرحی برای توسعه(1994)
•    انسان و طبیعت

او در حال حاضر استاد انسان شناسی دانشگاه بغداد هستند.