نحوه تکثیر کاکتوس با استفاده از بذر

نحوه تکثیر کاکتوس با استفاده از بذر

کاکتو‌س‌ها با توجه به نوع شکل، نحوه پرورش و رشد به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. تقسیم‌بندی تکثیر کاکتوس‌ها معمولا به دوصورت جنسی و غیر جنسی انجام می‌شود. روش‌های قلمه زدن، پیوند زدن از طریق برگ، خوابانیدن و ... از روش‌های غیر جنسی و تکثیر با بذر از روش‌های جنسی محسوب می‌شوند. 

به‌طور کلی همه انواع کاکتوس‌ها را نمی‌توان از طریق پیوند زدن و یا قلمه زدن تکثیر کرد. بعضی از انواع کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها مانند ژیمنوکالیسیوم (Gymnocalycium)، کاکتوس های فرو کاکتوس (ferocactus)، میوه اژدها و دیگر انواع آن‌ها باید از طریق بذر تکثیر نمود. هر چند که نحوه تکثیر کاکتوس به روش بذری روشی زمان بر و طولانی است.

مراحل نحوه تکثیر کاکتوس و ساکولنت

ظرف مناسب برای کاشت، ظروف پلاستیکی با عمق کم و یا سینی است تا به راحتی خشک نشود و نیز بتوان آن‌را تمیز و ضد عفونی کرد. کاشت باید در نور مناسب (نور مصنوعی و نه آفتاب) و موارد مغذی کمتر (کمتر از غنای کمپوست های گیاهی) باشد. می‌توان از خاک های معدنی مانند شن و ماسه خوب به مقدار متوسط استفاده کرد. همچنین می توان کمی پیت موس در خاک استفاده کرد. خاک را به طور کامل خیس کرده یا ظرف را در آب خیس نمایید تا خاک کاملا خیس شود. می توان برای اطمینان از اینکه شرایط برای رشد قارچ فراهم نشود، خاک را به مدت 20 دقیقه در فر با دمای 120 درجه سانتیگراد قرار داد. همچنین می توان از قارچ کش استفاده کرد. (سمومی مانند Chinosol یا Benomyl)

نکته: بذر اغلب کاکتوس‌ها در مدت زمانی در حدود یک هفته تا یک ماه شروع به رشد می‌کند. البته کاکتوس‌های خاصی هم موجود هستند که بذر آن‌ها دیرتر جوانه بزند. بهترین زمان کاشت بطور معمول بین فروردین تا مهر ماه است. در مناطق سرد اگر سیستم گرمایشی فراهم باشد در هر زمانی از سال می توان بذر را کشت کرد. دمای بهینه برای رشد ۲۱ درجه سانتیگراد است. 

انتخاب ظرف مناسب، ضدعفونی کردن و بستر سازی

مرحله 1: در نحوه تکثیر کاکتوس می‌بایست از ظرف مناسبی برای کاشت بذرها استفاده کرد. از گلدان و یا هر ظرف پلاستیکی دیگری می‌توانید برای پر کردن با خاک استفاده کنید. نکته مهم این است که حتما بایستی قبل از مصرف، ظرف را به وسیله قارچ کش و یا مواد دیگر ضدعفونی گندزدایی شود. 

مرحله 2: در مرحله بعد نوبت به اضافه کردن خاک به ظرف است. ابتدا خاک را در الک و غربالی ریخته و دانه‌های درشت ‌آن‌را جدا کنید. سپس خاک حاصل شده را برای از بین بردن باکتری های مضر در ابتدا کاملا خیس و سپس چند دقیقه درون ماکروفر (6 یا 8 دقیقه)، فر (8 تا 12 دقیقه) یا ظرف دیگری (15 دقیقه) قرار دهید تا کاملا ضد عفونی شود. البته خاکستر زغال یا تفاله چای ترکیب شده با خاک هم تا بخشی از این فرایند را تکمیل می‌کنند.

مرحله 3: پس از سرد شدن خاک می‌توان آن‌را درون ظروف ریخت، برای این منظور ابتدا ته ظرف مورد استفاده را سوراخ کنید تا آب اضافی از زیر آن خارج شود، سپس ترکیب سرد شده خاک را اضافه کرده و با دست خاک مخلوط شده را خوب از هم جدا کنید تا بصورت کلوخ در ظرف قرار نگیرد. با یک وسیله صاف کمی روی خاک را بطور تراز و مساوی فشرده و مرتب کنید. تا دانه ها به عمق های پایین تر سقوط نکنند و توانایی سر برآوردن از خاک را داشته باشند. 

مرحله 4: عمق کاشت بذر بایستی دو برابر قطر بذر باشد و بعد کمی ماسه ریز 2 تا 3 میلمتری را روی خاک ریخته به قطر 5 میلیمتر و بذرها را همراه با ماسه در فواصل جدا از هم بکارید. ماسه های ریز بعنوان پوششی روی بذر ها را باید بگیرد تا شرایط جوانه زنی مهیا شود.

 

آبیاری به اندازه کافی

نکته اساسی در این مرحله این است که آب زیاد می‌تواند ریشه‌های تازه را از بین ببرد. در واقع بذر بعد از احساس رطوبت و البته داشتن قدرت رویش برای جستجو و کشف آب شروع به ریشه انداختن و رویش می‌کند و وقتی ریشه ها حرکت کردند نیاز به کلروفیل و در نتیجه نور پیدا می‌کنند و جوانه‌زنی آغاز می‌شود و هرچه ریشه بزرگتر شود، این نیاز بیشتر شده و جوانه بزرگتر می‌شود ، حال طبعا اگر زود به آب برسد ریشه تنبل شده و حرکت و کارایی خود را از دست می‌دهد، بنابراین رطوبت باید در نزدیکی آن باشد ولی هیچگاه در دسترس ریشه نباشد.

 

نوردهی کافی

• بعد از مرطوب کردن خاک، در ادامه کاشت بذر کاکتوس برای اینکه رطوبت محیط کشت تا روییدن بذر ثابت بماند می‌توان روی ظرف را با یک کیسه پلاستیکی پوشانده و اطراف آن‌را کامل ببندید. با اسپری کردن آب درون کیسه رطوبت لازم برای رویش همیشه فراهم است و از طرفی جلوی حمله حشرات و قارچ ها را به بذرها گرفته خواهد شد.
• نور زیاد و مستقیم آفتاب برای جوانه تازه بیرون زده از خاک بسیار مضر است، حتی در شرایط وحشی هم بذرها در زیر سایه مادر یا لابلای سنگها از تابش مستقیم آفتاب در امان می‌مانند. 
• کنار پنجره‌هایی که قسمتی از روز دارای نور است ظرف را قرار دهید. البته نور مصنوعی (لامپ فلورسنت) هم می‌تواند تاثیر گذار باشد به دلیل اینکه می‌توان شرایط نوردهی را بسیار بهتر کنترل کرد. 
• برای جلو گیری از نورهای اضافه دیواره ها با کاغذ پوشانده شوند تا نور را بهتر کنترل شود. ضمنا می‌توان برای کنترل دما هم یک دماسنج را با سیم درون جعبه شیشه‌ایی آویزان کرد.

 

نکات لازم در مورد نحوه تکثیر کاکتوس از طریق بذر

• گاهی در ظرف شیشه ای رطوبت جمع می‌شود که باید یک یا دو بار در روز برطرف شود. چون ریزش قطرات آب ممکن است به دان نهال ها آسیب برساند. وقتی تعداد قابل قبولی دان نهال سبز شد شیشه باید برداشته شود و ظرف باید به محل نیمه سایه منتقل شود. وقتی دان نهال ها به قدر کافی رشد کردند ،به گلدان های منفرد کوچک منتقل می شوند.

•  نکته مهم در نحوه تکثیر کاکتوس این است که جوانه زنی اغلب کاکتوس ها تا یک سال طول می‌کشد و وقتی گیاهچه به طول نیم سانتی‌متر رسید آن‌را به دقت خارج کنید و در گلدان آماده دیگری کشت کنید و ته گلدان هم از سنگ ریزه استفاده می‌شود. بعضی از بذرها قوه نامیه ضعیفی دارند و سبز نمی‌شوند و برخی هم تا یک‌سال طول زمان لازم است تا سبز شوند. البته در برخی هم مدت زمان یک‌ماه کافی است.

گردآوری: مجله اینترنتی وب