عناصر ایجاد کننده حس تعلق ( مکان دوستی) در خانه های تاریخی شیراز در رمان سوشون اثر سیمین دانشور

مژگان ساسانی

معماری شیراز امروز با جهان وطنی مزمنی که گریبانگیر اکثر شهرهای ایران است دست و پنجه نرم می کند. معماری مسکونی این شهر آنچنان دچار بی هویتی و سرگشتگی است که توجه به امر مهمی چون مفهوم سکونت جایگاهی در آن ندارد . سرگشتگی کنونی ناشی از عدم آگاهی و شناخت صحیح و کافی از ویژگیهای فرهنگی، اقلیمی و تاریخی شهر شیراز می باشد. از آنجا که معماری خانه های سنتی شیراز از دیرباز بسیار غنی بوده و تأثیر به سزایی در بالا بردن کیفیت زندگی داشته است لذا شناخت این بناها و اصول حاکم بر معماری آنها بر نحوه طراحی و تفکر معماران معاصر تأثیری قابل توجه خواهد داشت
از سویی شناخت و بررسی بناهای مذکور از طریق مشاهده زندگی جاری در آنها به سبب از بین رفتن اکثر این بناها و یا یا تغییرات کالبدی، کاربردی و ... کمتر فراهم است و از سویی فهم زندگی گذشته این بناها به راحتی قابل تشخیص نیست، لذا استفاده از منابع مکتوب در این زمینه بعد روح تازه ای به این تحقیقات می بخشد. در این میان منابع مکتوب علمی – تخصصی وجود دارند که با بیانی دقیق و نگاهی علمی صرفاً به بیان ویژگیهای کمی و ساختاری فضاها بسنده کرده و به ندرت مشاهده می گردد که به توصیف و بیان کیفیت زندگی جاری در این فضاها و  روح مکان آنها  سخنی به میان آورده باشند، به عبارتی این دسته از منابع با نگاهی صرفاً علمی قـادر نیستند مخاطب را بـه تصـویرسازی ذهنی از این فضـاهـا و درک کامل اصول حاکم بر معماری آنها یاری دهند. به همین سبب نیاز به منابعی که بتوانند در راستای آشنایی و شناخت ویژگیهای کیفی معماری، روح مکان و حس فضایی این بناها سخن بگویند و به شکلی قوه خیال مخاطب را برانگیزد، ضروری به نظر میرسد. از جمله این منابع میتوان به متون ادبی و توصیفی اشاره کرد که کتب داستانی را نیز در بر میگیرد.
با توجه به آنچه گفته شد، در این پژوهش با نگاهی کیفی به بررسی و تحلیل فضاهای موجود در یکی از این منابع مکتوب ادبی رمان «سوشون» اثر سیمین دانشور پرداخته شده است. از آنجا که بستر روایتهای این رمان، خانه ای سنتی در شهر شیراز است، زبان داستان از فضاهای معماری این خانه و شیوه زندگی ساکنان آن پرده بر میدارد . اعتقاد نگارنده بر آن است که می توان با مطالعه چنین کتابهایی و بررسی کیفی فضاهای کالبدی در آن به درک بهتر از روحیه حاکم بر چنین فضاهایی نزدیکتر شد. شکلی با نمایی کلی از روحیه حاکم بر فضاهای معماری خانه های تاریخی شیراز آشنا شد. این نوشتار در پی آن است تا مؤلفه های ایجاد کننده حس تعلق( مکان دوستی) در خانه های تاریخی شیراز را با تکیه بر مصادیق واقع در این داستان معرفی و تحلیل نماید.


برای مطالعه این مقاله در زیر کلیک کنید:

 

 

 

پیوست	اندازه
11449.pdf	1.16 MB