عبدالحسین نیک گهر

...

نیک گهر را با ترجمه «جامعه شناسى تالکوت پارسونز» گى روشه یا «جامعه شناسى قشربندى و نابرابرى هاى اجتماعى»، «روش تحقیق در علوم اجتماعى» ریمون کیوى و بسیارى کتاب هاى دیگر مى شناسند. او استادى فعال و پرانرژى است که از انرژى خویش در راستاى پرکردن خلأ کتاب هاى آموزشى استفاده مى کند.عبدالحسین نیک گهر، استاد دانشگاه، جامعه شناس و مترجم، به سال ۱۳۱۶ در شهر تالش دیده به جهان گشود.

توضیح: یکی از مطالبی که تلاش خواهیم کرد به طور سیستماتیک در بخش تاریخ علوم اجتماعی قرار بدهیم، زندگینامه و آشنایی با پیشکسوتان و بزرگان این علوم است که به تدریج انجام خواهد شد. باید تذکر داد که در تقدم و تاخر معرفی افراد هیچ معنایی نهفته نیست. جز آنکه کدام مطالب زودتر آماده شوند و مورد تایید آن بزرگواران نیر باشند. متن زیر که به درخواست ما به وسیله آقای دکتر نیک گهر در اختیار پایگاه قرار گرفته است، ابتدا در روزنامه ایران چاپ شده که در اینجا تجدید انتشار می یابد. در آینده در این بخش و بخش تاریخ انسان شاسی با متفکران بیشتری آشنا خواهیم شد. استاد دانشگاه، جامعه شناس و مترجم -متولد۱۳۱۶تالش - تحصیلات ابتدایى و دبیرستان در رشت، دیپلم ششم ادبى دبیرستان مروى تهران ۱۳۳۵ - لیسانس فلسفه و علوم تربیتى، دانشجوى رتبه اول از دانشگاه تبریز ۱۳۳۹ و اعزام به فرانسه - دکتراى جامعه شناسى دانشگاهى از سوربن ۱۳۴۳ - تدریس در دانشگاه مشهد ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ - استادیار جامعه شناسى دانشگاه تهران ۱۳۴۸ - ۱۳۵۰ - اعزام به فرانسه و اخذ دکترى دولتى جامعه شناسى از سوربن ۱۳۵۳ - دانشیار جامعه شناسى دانشگاه تهران ۱۳۵۴ - رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعى دانشگاه تهران ۱۳۵۴- ۱۳۵۵ - مدیر گروه آموزشى جامعه شناسى دانشگاه تهران ۱۳۵۶ - ۱۳۵۷ - رئیس دانشکده علوم اجتماعى و تعاون دانشگاه تهران ۱۳۵۷-۱۳۵۸ - راهنمایى ده ها پایان نامه در دوره کارشناسى ارشد و دکترى - طرح و اجراى بیش از یکصد طرح پژوهشى در مؤسسات تحقیقاتى زیر: - موسسه عالى پژوهش تأمین اجتماعى ۱۳۷۰ - ۱۳۷۹ - پژوهشگاه نیرو ۱۳۸۰- ۱۳۸۳ - مرکز ملى مطالعات و سنجش افکار عمومى از ۱۳۷۵ تا امروز تألیف و ترجمه بیش از سى جلد کتاب از جمله: -تکاپوى جهانى، اثر ژان - ژاک سروان شرایبر (چاپ هفتم ۱۳۶۹) - منطق کنش اجتماعى، اثر ریمون بودون (چاپ سوم ۱۳۸۳) - جامعه شناسى ماکس وبر، اثر ژولین فروند (چاپ سوم ۱۳۸۳) - جامعه شناسى تالکوت پارسونز، اثر گى روشه (۱۳۷۶) - مبانى جامعه شناسى (تألیف چاپ پنجم ۱۳۸۳) - فرهنگ انتقادى جامعه شناسى اثر ریمون بودون و فرانسوا بوریکو چاپ اول (۱۳۸۵) فرهنگ معاصر - روش تحقیق در علوم اجتماعى، اثر ریمون کیوى و... (چاپ چهاردهم ۱۳۸۵) انتشارات توتیا - جامعه شناسى شهر، اثر یانکل فیالکوف (۱۳۸۳) انتشارات آگه - جامعه شناسى هنر، اثر ناتالى هنینک (۱۳۸۴) انتشارات آگه - جامعه شناسى ورزش، اثر ژاک دو فرانس (۱۳۸۵) انتشارات آگه - فرهنگ علوم اقتصادى - بازرگانى، ادارى (تألیف ۱۳۷۰) - خاطرات ریمون آرون، (۲جلد، ۱۱۰۶ صفحه)، ۱۳۶۶ - شوربختى روس، هلن کارردانکوس، ۱۳۷۱ - آینده آزادى، ژان مارى گنو، ۱۳۸۰ - پایان دموکراسى، ژان مارى گنو، ۱۳۸۱ - جامعه شناشى جورج زیمل، اثر فردریک واندنبرگ (زیر چاپ) زهرا طهماسبى : جامعه شناسى در تمام وجوه زندگى امروزى ریشه دارد و اصولاً با تمام علوم امروز در ارتباط است. جامعه شناسى هنر، جامعه شناسى ورزش، جامعه شناسى شهر و... یک تحلیل جامعه شناختى به ما کمک مى کند تا چگونه در حل مشکلاتمان کمر خم نکنیم و با آن به خوبى روبه رو شویم. جامعه شناسان با ارائه راهکارهاى مفید و دقیق انسان ها را یارى مى رسانند و در این مسیر مترجمانى که با احاطه کامل به علم جامعه شناختى توانسته اند محققان و اساتید و دانشجویان را کمک کنند، بسیار محدودند. استاد ارجمند دکتر عبدالحسین نیک گهر از آن دسته از مترجمانى است که با احاطه بر علم جامعه شناسى و داشتن تجربه عملى و علمى بیش از۳۰ اثر ترجمه و تألیف کرده است و در ترجمه هایش سلامت متن را رعایت کرده و سعى داشته بنا به فراخور جامعه اش کتاب هاى جدید و منبع را ترجمه کند و آنها را در اختیار علاقه مندان قرار دهد. نیک گهر را با ترجمه «جامعه شناسى تالکوت پارسونز» گى روشه یا «جامعه شناسى قشربندى و نابرابرى هاى اجتماعى»، «روش تحقیق در علوم اجتماعى» ریمون کیوى و بسیارى کتاب هاى دیگر مى شناسند. او استادى فعال و پرانرژى است که از انرژى خویش در راستاى پرکردن خلأ کتاب هاى آموزشى استفاده مى کند.عبدالحسین نیک گهر، استاد دانشگاه، جامعه شناس و مترجم، به سال ۱۳۱۶ در شهر تالش دیده به جهان گشود. پدرش تاجر بود و به خاطر تجارت و تحصیل کودکانش به شهر رشت نقل مکان کرد. از سال ۱۳۲۲ ساکن رشت شد و دبستان و دبیرستان را در بهترین مدارس رشت گذراند. بعد از پایان دوره دبیرستان بى درنگ در دانشگاه تبریز پذیرفته شد و توانست در رشته فلسفه و علوم تربیتى با کسب رتبه اول مدرک کارشناسى اش را دریافت کند.در سال ۱۳۳۹ به خاطر موفقیت و کسب رتبه اول به فرانسه اعزام شد. از همراهان او مى توان به دکتر على شریعتى اشاره کرد. در سال ۱۳۴۳ مدرک دکتراى جامعه شناسى اش را از دانشگاه سوربن کسب کرد. بعد از بازگشت از فرانسه مدتى در دانشگاه فردوسى مشهد جامعه شناسى تدریس مى کرد و مدتى بعد به دانشگاه تهران منتقل شد. و در امتحان استادیارى آن دانشگاه که در سال ۱۳۴۷ برگزار شد شرکت کرد و توانست در سال هاى ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ به عنوان استادیار دانشگاه تهران مشغول به تدریس شود. در سال ۱۳۵۰ با توجه به شرایط جامعه- انقلاب فرهنگى- فرصت مطالعاتى ایجاد شد و براى دومین بار به فرانسه عزیمت کرد تا با تکمیل تحصیلاتش بتواند به کشور و جامعه اش خدمت کند، در این ایام او توانست مدرک دکتراى دولتى جامعه شناسى اش را از دانشگاه سوربن دریافت کند. عبدالحسین نیک گهر در سال ۱۳۵۴- ۱۳۵۵ رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعى دانشگاه تهران، در سال ۱۳۵۶- ۱۳۵۷ مدیر گروه آموزشى جامعه شناسى دانشگاه تهران، در سال ۱۳۵۷-۱۳۵۸ رئیس دانشکده علوم اجتماعى و تعاون دانشگاه تهران بوده است و اکنون در مرکز مطالعات و سنجش افکار عمومى مشغول به کار و تحقیق است. او از سال ۱۳۷۵ تاکنون با حضور مستمر در این مرکز با اجراى صدها طرح تحقیقاتى توانسته به رشد و ارتقاى فرهنگى این سرزمین کمک شایانى کند. نیک گهر معتقد است: «هرشرى را مى توان به خیرى تبدیل کرد.» او با آن که در سن ۴۵ سالگى بازنشسته شده اما با ارائه طرح هاى تحقیقاتى و داشتن بیش از سى جلد تألیف و ترجمه توانسته است در حوزه کارى اش مؤثر باشد.او تألیفات وترجمه هایش را به منظور پرکردن فضاها و خلأهاى کتب درسى مورد تدوین و تألیف قرارداده و در این زمینه نیز بسیار موفق بوده است. زیرا تألیفات و ترجمه هایش چندین چاپ به خود دیده اند و این مسأله خود گواه همین امر است. عبدالحسین نیک گهر معتقد است: «جهانى سازى اگر آگاهانه صورت نگیرد، فرهنگ ها را در مقابل هم قرار مى دهد. تنها با داشتن علم اطلاعات نمى توانیم با همدیگر رابطه برقرار کنیم. انسان ها نیاز به شناسایى فرهنگ هاى مختلف دارند.با شناختن فرهنگ یکدیگر مى توانیم به همدیگر ارزش قائل شویم و از باید و نباید هاى یکدیگرى آگاه شویم. اگر پیام از شمال مى آید مردمان سرزمین جنوبى قادر به درک آن پیام نیستند. زیرا فضا و مکان و زمان فرستنده پیام با فضا، مکان و زمان گیرنده پیام یکسان نیست که واکنش هاى تأسف بارى به وجود مى آورد. در واقع یازده سپتامبر یک هشدار است که تنها اطلاعات شبکه اى نمى تواند دنیا را به هم وصل کند و آنها را نزدیک گرداند و به یک سو که همان صلح جهانى است هدایت کند. صلح جهانى و تفاهم جهانى آرزویى که با این روش هیچگاه محقق نمى شود. در این راستا، باید با برنامه ریزى فرهنگى و طرح هاى فرهنگى انسان ها را به سمت ارتقاى فرهنگى هدایت کرد وگرنه گسیختگى فرهنگى نتایج ناگوار و سختى به بار مى آورد.» کتاب «جامعه شناسى شهر» اثر یانکل فیالکوف با ترجمه عبدالحسین نیک گهر یکى از کتاب هایى است که مورد توجه بسیارى از محققان و علاقه مندان قرار گرفته است.این کتاب از پنج فصل تشکیل شده است: شهر، پدیده جامعه شناختى، شهر، صورت اجتماعى، شهر، یک یا چند سبک زندگى، شهر، یک سازمان سیاسى و پیمایش شهرى امروز و یگانگى شهر، این کتاب تلفیقى است از آموزش هایى که در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالى معمارى و شهرسازى درباره شهر تدریس مى شود. اهل حرفه، جامعه شناسان، جغرافى دانان، انسان شناسان، دانشجویان معمارى و شهرسازى با پرسش هاى شان به مرور زمان به عمق اندیشه ما درباره شهر افزوده اند.این کتاب دو اصل روش شناختى را مد نظر دارد: رویکرد تاریخى و تحقیق میدانى.عبدالحسین نیک گهر با روحیه بسیار صمیمى و مهربانش این کتاب با ارزش و ارزنده را به همکارانش در مرکز ملى مطالعات و سنجش افکار عمومى پیشکش کرده است. او معتقد است که حضور همکارانش طراوت کلاس درس را برایش یادآورى مى کند.«جامعه شناسى ورزش» اثر ژاک دوفرانس نیز عنوان دیگرى از ترجمه هاى عبدالحسین نیک گهر است که توسط نشر توتیا به بازار کتاب آمده است.نیک گهر معتقد است: «جامعه شناسى ورزش رشته اى نوپا و در حال بالندگى است. جامعه شناسان به اهمیت بازى ها و ورزش ها، به عنوان یک پدیده فرهنگى - اجتماعى پى برده اند و به ورزش به عنوان رفتار و «عادت واره اى» که ساختار اجتماعى را بازتاب مى دهد، توجه نشان مى دهند. این کتاب نیز همچون دیگر ترجمه هاى نیک گهر مورد استقبال و توجه اساتید و دانشجویان علاقه مند به عرصه هاى جدید پژوهشى در جامعه شناسى قرار گرفته است. «جامعه شناسى هنر» اثر ناتالى هینیک نیز یکى دیگر از تألیفات نیک گهر است.جامعه شناسى هنر، دانشى میان رشته اى است که با تاریخ فرهنگى، زیبایى شناسى، تاریخ هنر، انسان شناسى، روان شناسى اجتماعى، جامعه شناسى انتقادى، جامعه شناسى پیمایشى و... مرزهاى مشترک و نامشخص دارد. این کتاب، نخستین درسنامه جامعه شناسى هنر به زبان فارسى است که درونمایه آن را نه «هنر و جامعه»، نه «هنر در جامعه»، بلکه «هنر به مثابه جامعه» تشکیل مى دهد. در این کتاب مؤلف از مرور رویکردهاى متفاوت به موضوع هنر، از جمله رویکرد زیباشناختى، تاریخى و انتقادى و بیان دستاوردهاى هر یک از آنها و نقد عالمانه مدل هاى تحلیلى گذشته که بر خلاف متعارف «شفافیت شان با بهره ورى واقعى شان نسبت معکوس دارد»، رویکردهاى امروزى را که کمتر بار ایدئولوژیکى دارند و نیز کمتر معرف حضور متخصصان هستند، معرفى مى کند. نیک گهر با ترجمه سه گانه جامعه شناسى هنر، جامعه شناسى ورزش و جامعه شناسى شهر در راستاى تازه و نو کردن فضاى آموزش عالى حوزه هاى جامعه شناسى گام مهمى برداشته است که خدمتى بسیار ارزنده و قابل تقدیر است. یکى از ترجمه هاى بسیار روان عبدالحسین نیک گهر «روش تحقیق در علوم اجتماعى» اثر ریمون کیوى و لوک وان کامپنهود است. این کتاب ترجمه یکى از جدیدترین کتاب هاى درسى روش تحقیق در علوم اجتماعى است. مؤلفان کتاب، ریمون کیوى و لوک وان کامپنهود از استادان دانشگاه و محققان سرشناس بلژیکى هستند که علاوه بر تدریس نظرى و تحقیق کاربردى، عمرى را در مؤسسات تحقیقات دانشگاهى صرف تربیت محققان اجتماعى کرده اند و این کتاب حاصل تجربه هاى چندین ساله این استادان است که در این سالیان به دست آمده است. البته گفتنى است که ترجمه ساده و روان نیک گهر موجب شده این اثر با استقبال ویژه اى روبرو شود. از نظر نیک گهر تحقیق کاربردى و آموزش نظرى، لازم و ملزوم یکدیگرند و هر یک به اتکاى دیگرى به پیش مى رود. آموزش نظرى قوه تخیل و استدلال منطقى را پرورش مى دهد که بدون اینها تدوین فرضیه هاى نو و مبتکرانه که پایه و اساس هر تحقیق کاربردى است، به سامان نمى رسد. این کتاب یکى از مرجع هاى دانشجویان و محققان است و مورد توجه استادان و دانشجویان علوم اجتماعى قرار گرفته است. از دیگر ترجمه ها و تألیفات نیک گهر، «خاطرات ریمون آرون» - ۲ جلد - «شوربختى روس» هلن کارردانکوس، «آینده آزادى» ژان مارى گنو، «پایان دموکراسى»، ژان مارى گنو، «جامعه شناسى جورج زیمل» اثر فردریک واندنبرگ، «مبانى جامعه شناسى تالکوت پارسونز» اثر گى روشه، «مبانى جامعه شناسى» تألیف، «تکاپوى جهان» اثر ژان - ژاک سروان شرایبر، «منطق کنش اجتماعى» اثر ریمون بودون و «جامعه شناسى ماکس وبر» اثر ژولین فروند را مى توان نام برد. «فرهنگ انتقادى جامعه شناسى» اثر ریمون بودون و فرانسوا بوریکو، از تازه ترین آثار ترجمه عبدالحسین نیک گهر است که به تازگى توسط فرهنگ معاصر به چاپ رسیده است.این فرهنگ در ۸۶۰ صفحه و ۱۰۳ مدخل است که موضوع هاى آن در ۸ گروه خانگى زیر دسته بندى شده است: ۱- طبقات بزرگ پدیده هاى اجتماعى (مانند تعارض هاى اجتماعى، ایدئولوژى ها و...) ۲- انواع وجوه اصلى سازمان اجتماعى (مانند دیوانسالارى، سرمایه دارى و...) ۳- مفاهیم عمده خاص جامعه شناسى (نابسامانى اجتماعى، کاریزما و...) ۴- مفاهیم متداول و مشترک چندرسانه (ساخت، نظام) ۵- پارادایم ها و نظریه ها (ساخت گرایى، کارکردگرایى، فرهنگ گرایى و...) ۶- مسائل نظرى عمده اجتماعى (نظارت اجتماعى، قدرت، اقتدار و...) ۷- مسائل عمده معرفت شناسى (عینیت، پیش بینى، نظریه و...) ۸- بنیانگذاران عمده جامعه شناسى (دورکیم، ماکس وبر، اسپنسر، زیمل و...) نیک گهر ترجمه این کتاب را در سال ۱۳۷۵ شروع مى کند و با وسواس علمى و دقت آن را در سال ۱۳۸۵ به پایان مى رساند. او در این مدت با همت و حوصله و رویکردى متفاوت ترجمه این اثر ارزنده را به علاقه مندان علوم اجتماعى و محققان ارائه کرده است و تلاش او بسیار ستودنى است. نیک گهر معتقد است: «ما تولید فرهنگى نداریم، اما تولید مادى داریم» و از نظر او تولید مادى چاپ کتاب و خوانده شدن کتاب تولید فرهنگى است. او با امید ایجاد شرایطى براى تولید فرهنگى با پشتکار و همتى متعالى دست به تألیف و ترجمه کتاب هاى بسیار مفید زده و مى زند. نیک گهر، بین سال هاى ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۳ دانشجوى ریمون آرون بوده است و از دوستان او مى توان مرحوم دکتر احمد تفضلى، بهمن سرکاراتى زبان شناس نام برد.عبدالحسین نیک گهر با آن که ۶۹ سال دارد، در صحت و سلامت کامل مشغول تحقیق و ترجمه است.نیک گهر با پشتکار خود تاکنون توانسته یک تنه آثار بسیارى در زمینه تألیف و ترجمه از خود به جا بگذارد به طورى که همه کتاب هایش مورد استقبال و توجه بسیارى از اساتید دانشگاه و دانشجویان قرار گرفته است. نیک گهر با صرف بیشتر روزهاى عمرش به تحقیق، براى اعتلاى ایران و فرهنگ سازى تلاش فراوان کرده است. وجود استادانى این چنین در ایران موجب قوت قلب جامعه فرهنگى کشور است. امیدواریم عبدالحسین نیک گهر که واقعاً همچون گوهرى نیک مى درخشد مانند کوه استوار و با صلابت بماند و در مسیر ارتقاى فرهنگى کشورمان بیش از پیش از او آثار ارزنده اى را شاهد باشیم.