عبدالفتاح ابراهیم عفان: جامعه شناسی در عراق

ترجمه ی هدی بصیری

تصویر: دانشگاه بغداد
عبدالفتاح ابراهیم عفان از اندیشمندان مطرح علوم اجتماعی در عراق است که مهمترین اثر او "جامعه شناسی در عراق" نام دارد.او از عالمان اجتماعی است که در مورد جامعه شناسی به طور خاص کتابهایی را تألیف نموده است.از جمله کتاب "مقدمه ای در جامعه شناسی "می باشد که در بغداد با حجم223 صفحه منتشر گشته است.از دیگر آثار او در این حیطه می توان کتاب "جامعه و مارکسیسم" را نام برد.
او در سال 1904در شهر ناصریه ی عراق به دنیا آمد.از آنجایی که پدرش کارمندی در یک سازمان دولتی در ناحیه ی غربی فرات بود وی تحصیلات ابتدایی اش در شهر بصره شروع کرد و در همانجا به پایان رساند.تحصیلات دوره ی راهنمایی و دبیرستان خویش را در سال1924در شهر بغداد تمام کرد.سپس در سال1925 به بیروت پایتخت لبنان رفت تا تحصیلات عالیه خود را در دانشگاه آمریکایی مستقر در آنجا ادامه دهد.اولین کتابی که او در این دوره از زندگانی خود خواند کتابی از نویسنده ی آمریکایی بنام    Heyas  بود.این کتاب "تاریخ اجتماعی و سیاسی اروپا" نام داشت.اینجا بود که برای اولین بار با کمونیسم و مالکیت اشتراکی آشنا گشت و بعدها یکی از اساسی ترین جریان فکری او را تشکیل داد.
بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی اش به بغداد بازگشت تا در زمینه ی تدریس فعالیت کند.اما فعالیت در این زمینه ی را ادامه نداد. چرا که دوباره به خارج از کشور سفر کرد.مقصد این بار او آمریکا بود.او در سال  1930در دانشگاه کلمبیا آمریکا مشغول به تحصیل گشت.اولین کتابی که در این دوره نوشت" در مسیر هندوستان" نام داشت.این کتاب حاصل مطالعه ی او در کتابخانه ها ی عمومی آمریکا بود که به بررسی روابط کشورهای انگلیسی زبان و عراق در زمینه های فکری و سیاسی می پرداخت.
او دارای مقالات پراکنده ی متعددی است که استاد شهاب احمد حمید کلیه ی این نگاشته ها را در مجله ی" عصر سخن" و کتابی تحت عنوان "آزادی اندیشه و نظر"  جمع آوری و منتشر نموده است.دومین کتاب او گفتگوی "سقراط در تربیت" نام دارد که شامل زیباترین نگاشته های او در باره ی تفکر یونانی و نحوه ی تطور اندیشه ی اجتماعی و چگونگی رفتن به سوی دروازه های آزاد اندیشی است که به زبان انگلیسی نوشته شده و در عربی به این نام ترجمه گشته است.
همچنین استاد شهاب احمد حمید مجموعه ای از نگاشته های او را در باره ی زندگی مهاتماگاندی تحت همین عنوان در سال 2003چاپ و منتشر نموده است.

منبع:دایرة المعارف ویکی پدیا