انسان شناسی (1)

رالف دبلیو. نیکولاس، ترجمه ی زهره دودانگه

بخش اول
معرفی
انسان شناسی، دانشی در حوزه ی علوم انسانی است که انسان را در ابعاد گوناگونی-از زیست شناسی و تاریخچه تکاملی گونه ی انسان اندیشمند (با نام علمی Homo sapiens) (1) تا ویژگی های جامعه و فرهنگ که به طور قطعی انسان را از دیگر گونه های حیوانات متمایز می کند- مورد مطالعه قرار می دهد. علم انسان شناسی به ویژه از میانه ی قرن بیستم به دلیل موضوعات گوناگونی که شامل می شود تبدیل به مجموعه ای از رشته های تخصصی تر شده است. انسان شناسیِ کالبدی شاخه ای است که بر زیست شناسی و تکامل انسان تمرکز می کند. شاخه هایی که ساخت اجتماعی و فرهنگی گروه های انسانی را مطالعه می کنند به طور متنوعی متعلق به انسان شناسی فرهنگی (نژاد شناسی)، انسان شناسی اجتماعی، انسان شناسی زبانی و انسان شناسی روانشناختی شناخته شده اند. باستان شناسی به عنوان روش جستجوی فرهنگ های ماقبل تاریخ، از زمانی که به رشته ای مستقل و خود آگاه در نیمه دوم قرن نوزدهم تبدیل شد، بخشی از انسان شناسی گردید.

مروری کلی
انسان شناسی در سراسر طول حیات خود به عنوان یک رشته ی آکادمیک، دارای موقعیتی چهار راهی برای علوم طبیعی و علوم انسانی است. تطور زیست شناختی گونه ی انسان و تکامل ظرفیت فرهنگی که انسان را از گونه های دیگر متمایز می سازد، از یکدیگر قابل تمیز نیستند. در حالی که تکامل گونه ی انسان یک تحول زیست شناختی شبیه به فرایند رشد گونه های دیگر است، ظهور تاریخی ظرفیت برای فرهنگ –بر اساس یک خلاقیت متغیر فوق العاده که به طور مستقیم با بقا و انطباق زیست شناسی مرتبط نیست-  یک  خروج و جدایی کیفی از دیگر اشکال انطباق را آغاز می کند. الگوها و فرایند های تاریخی با فرهنگ -به عنوان وسیله ای برای رشد و تغییر- پیوند یافت، در نتیجه تنوع و همگرایی فرهنگ ها در طول تاریخ کانون اصلی پژوهش های انسان شناسی است.
در میانه قرن بیستم زمینه های جداگانه پژوهش که انسان شناسان را به تخصص های جداگانه تقسیم می کرد شامل این موارد است: 1- انسان شناسی کالبدی که بر  فرایند زیست شناسی و توانایی طبیعی، که گونه ی انسان خردمند را از سایر گونه ها متمایز می کند تاکید دارد 2- باستان شناسی بر اساس بقایای کالبدی فرهنگ های گذشته و شرایط پیشین فرهنگ های معاصر که معمولا به صورت مدفون در زمین یافت می شود 3- انسان شناسی زبانی که بر قابلیت منحصر بفرد انسان برای ارتباط با دیگران از طریق مهارت سخنوری و زبان های گوناگون انسان تاکید دارد 4- انسان شناسی اجتماعی و/یا فرهنگی که بر سیستم های فرهنگی-که جوامع انسانی را از یکدیگر و الگوهای سازمان اجتماعی که با این سیستم ها مرتبط هستند را از هم متمایز می کند- تاکید می ورزد 5- انسان شناسی روانشناختی که بر روابط میان فرهنگ، ساختار اجتماعی و انسان به عنوان یک فرد تاکید دارد.
ایده ی فرهنگ به عنوان سراسر مسیر زندگی یا سیستمی از معانی برای جامعه انسانی، یک ایده ی تخصصی شده بود که تا نیمه ی دوم قرن بیستم به طور عمده توسط انسان شناسان به اشتراک گذارده می شد. اما در آغاز قرن بیست و یکم تبدیل به امری متداول و عادی شده بود. مطالعه ی انسان شناسی به عنوان یک مبحث دانشگاهی به طور مداوم در 50 سال یاد شده گسترش یافت و تعداد انسان شناسان متخصص همراه با آن افزایش پیدا کرد. دامنه و ویژگی پژوهش های انسان شناسی و میزان درگیری انسان شناسان در کار خارج از زندگی دانشگاهی نیز رشد پیدا کرده و به پیدایش زمینه های تخصصی بسیاری در این رشته منجرشده است. از زمان پیدایشِ علم انسان شناسی تنوع مبانی نظری، یک ویژگی برای این علم محسوب می شود و با وجود اینکه ایده ی این رشته به عنوان "دانش انسانی" (the science of humanity) ادامه یافته است، برخی انسان شناسان اکنون این پرسش رامطرح می کنند که آیا امکان دارد خلا میان علوم طبیعی و علوم انسانی را پر کرد. دیگران استدلال می کنند که از زیر رشته های جدیدی که با موضوعاتی چون سلامت و بیماری، بوم شناسی و محیط و دیگر حوزه های زندگی انسانی سر و کار دارند، رویکردهای جدیدِ یکپارچه ای نسبت به پیچیدگی و پیچیده شدن انسان پدیدار خواهد شد که به آسانی به تمایز میان طبیعت و فرهنگ یا بدن و ذهن نمی انجامد.
علم انسان شناسی در سال 1950- به دلایل تاریخی و اقتصادی- به عنوان یک رشته، به طور عمده در اروپای غربی و امریکای شمالی پایه گذاری شد. پژوهش میدانی به عنوان مشخصه ی تمامی شاخه های انسان شناسی بنیان گذاری شد. در حالی که برخی انسان شناسان سنت های قومی در اروپا و امریکا را مورد مطالعه قرار دادند، بیشتر آن ها به مستند کردن اینکه چگونه مردم در محیط غیر صنعتی خارج از این نواحی زندگی می کنند علاقه نشان دادند. این موارد به طرزی عالی مطالعه ی زندگی روزمره ی مردم را در بازه ی گسترده ای از شرایط اجتماعی، فرهنگی، تاریخی و مادی -که در میان یافته های عمده ی انسان شناسان در نیمه دوم قرن بیستم قرار داشت- در حد جزئیات بسط دادند.
رشته ی انسان شناسی در آغاز دهه ی 1930 و به ویژه در دوره ی پس از جنگ جهانی دوم، در تعدادی از کشورهای خارج از اروپای غربی و امریکای شمالی بنیان گذاری شد. کارهای بسیار تاثیر گذاری از کشورهایی چون ژاپن، هندوستان، چین، مکزیک، برزیل، پرو، آفریقای جنوبی، نیجریه و تعداد زیاد دیگری کشور در آسیا، امریکای لاتین و افریقا سرچشمه گرفتند. دامنه ی جهانی انسان شناسی به همراه گسترش چشمگیر پدیده های اجتماعی و فرهنگی-که از مرزهای ملی و فرهنگی فراتر می رود- به یک تغییر جهت در کار انسان شناسانه ی امریکای شمالی و اروپا منجر شده است. پژوهش های صورت گرفته توسط انسان شناسان غربی به طور فزاینده ای بر جوامع خودشان متمرکز است و تعدادی مطالعه درباره ی جوامع غربی نیز وجود دارد که توسط انسان شناسانی که متعلق به جهان غرب نیستند صورت پذیرفته است. در پایان قرن بیستم انسان شناسی  از یک اقدام غربی یا به تعبیر برخی استعماری-علمی آغاز به تبدیل شدن به رشته ای کرد که در آن دیدگاه های غربی به طور منظم توسط چشم اندازهای غیر غربی به چالش کشیده می شوند.
 
Ralph W. Nicholas

پانوشت:
1-    انسان خردمند با نام علمی Homo sapiens یا در اصطلاح عام انسان یا بشر، یک پستاندار دوپا از خانواده ی انسان سایان است. مدارک به‌دست‌آمده از دی.‌ان‌.ای (DNA) نشان‌دهنده ی آن است که انسان‌های امروزی نزدیک به ۲۰۰۰۰۰ سال پیش از آفریقا سرچشمه گرفتند. این انسان دارای هوش بسیار تکامل یافته و دارای قدرت تجزیه و تحلیل ذهنی، زبان، درونگرایی و حل مساله است. این قابلیت ذهنی همراه با بدنی راست قامت و بازوانی آزاد برای انجام مهارت های دستی است و به وی این فرصت را می دهند که نسبت به سایر گونه های روی زمین استفاده بسیار بیشتری از ابزار بنماید. http://en.wikipedia.org/wiki/Human


مقاله به صورت زیر ارجاع داده شود:
•    MLA Style:   "anthropology." Encyclopædia Britannica. Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite.  Chicago: Encyclopædia Britannica, 2010.
•    APA Style:   anthropology. (2010). Encyclopædia Britannica. Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite.  Chicago: Encyclopædia Britannica.


انسان شناسی در ویکیپدیا
http://en.wikipedia.org/wiki/Anthropology