خطرات سونوگرافی های بارداری بر مادر و جنین

آسیبهای سونوگرافی بارداری بر جنین

سونوگرافی بارداری روشی برای تصویر برداری از جنین داخل رحم مادر است که بوسیله امواج فراصوت (Ultrasound) انجام می پذیرد. کاربردهای سونوگرافی شامل تعیین جنسیت فرزند، چک کردن ضربان قلب جنین، اطمینان پزشک از سلامتی او و پیشگیری از نقائص مادرزادی می باشد. 

در کشورهای غربی به دلیل آنکه هنوز عواقب و عوارض سونوگرافی دو بعدی نیز نامشخص است و حتی امکان تظاهر آن در 30 تا 40 سال آینده وجود دارد، زنان باردار خود تمایلی به انجام آن ندارند و در برخی کشورهای پیشرفته نیز تصویربرداری تنها یک مرتبه، آن هم در ماه پنجم یا ششم برای تشخیص نحوه زایمان انجام می شود. این درحالی است که در کشور ما، زنان باردار چندین مرتبه به دلایل غیرموجه تحت سونوگرافی قرار گرفته و حتی در برخی موارد برای تهیه تصاویر واضح تر و عکس از سنین مختلف، داوطلب استفاده از سونوگرافی سه و چهار بعدی می شوند.

 

تشخیص لزوم سونوگرافی بارداری بر عهده پزشک است

سونوگرافی، ابزاری تشخیصی و غیرتهاجمی است که تاکنون آسیب یا عارضه آن روی جنین ثابت نشده است. اما دانشمندان هنوز اطلاعات کافی در رابطه با اثرات مخرب تکرار و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض امواج آن در اختیار نداشته و به همین دلیل برای انجام انواع سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی، محدودیت قائل هستند.
در حال حاضر، سونوگرافی معمولی یا دوبعدی که تصاویر سیاه و سفید در اختیار پزشک قرار می دهد، بی خطرترین روش تصویربرداری در دوران بارداری است که اغلب برای تأیید ضربان قلب، رد هرگونه مشکل و یا حاملگی خارج از رحمی، تخمین سن بارداری، تعیین موقعیت جنین و تشخیص ناهنجاریهایی مانند سندرم داون مورد استفاده قرار می گیرد. 

در برخی موارد، سونوگرافی های بیشتری توصیه می شود:مثلاً در شرایطی که مادر دیابت دارد، فشار خون بالایی دارد، بالای 35 سال سن دارد و یا مشکلاتی در بارداری های قبلی خود داشته است.

گاهی اوقات انجام سونوگرافی متوالی دوبعدی و یا حتی انواع سه بعدی یا چهاربعدی آن برای تشخیص ناهنجاری های ظاهری جنینی مانند شکاف کام یا برخی ناهنجاری های استخوانی کاربرد دارد اما به دلیل آن که انواع سه بعدی و چهار بعدی آن سه برابر انرژی بیشتر با حداکثر قدرت به جنین وارد می کند، انجام آن به صلاح جنین و زن باردار نبوده و باید تنها در صورت لزوم و به تجویز پزشک انجام شود.

 

انواع سونوگرافی بارداری

 

انواع سونوگرافی بارداری عبارتست از سونوگرافی استاندارد (عمومی ترین شکل سونوگرافی)، سونوگرافی ترانس واژینال (مربوط به بارداری های پرخطر)، اکوکاردیوگرافی جنین (برای تشخیص نقائص قلبی احتمالی جنین)، سونوگرافی سه بعدی (عکس برداری ساده از جنین و تبدیل آنها به عکس های سه بعدی توسط کامپیوتر) و سونوگرافی متحرک یا چهاربعدی (همان سونوگرافی سه بعدی با این تفاوت که حرکات جنین نیز قابل مشاهده است).

به طور معمول از هفته 10 به بعد انتخاب متخصصین، سونوگرافی استاندارد است؛ اگرچه در شرایطی که تشخیص هایی زودتر از هفته 10 مورد نیاز است، مثلاً تشخیص چندقلویی، سلامت جنین، مکان او، وزن او، سلامت جفت، زمان تقریبی زایمان و یا در حاملگی های پرخطر، قبل از هفته 10 برخی متخصصین سونوگرافی از نوع ترانس واژینال را نسخه می کنند.

درباره سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی نیز می توان گفت اگرچه مشاهده تصاویر حاصل از آنها برای پدر و مادر بسیار لذت بخش است، اما خاصیت تشخیصی بیشتری نسبت به سونوگرافی استاندارد ندارند. 

مطالعات متعددی درباره ارتباط انواع سونوگرافی با وزن کودک در هنگام تولد، سرطان های کودکی، مشکلات شنوایی و… انجام شده است و هیچ ارتباط خاصی بین انجام دادن سونوگرافی و این مشکلات مشاهده نشده است.

البته در یک بررسی نشان داده شد چپ دستی در کودکان پسری که مادران آنها در حین بارداری سونوگرافی انجام داده اند، اندکی بیشتر است؛ نتیجه ای که توسط تحقیقات دیگر تایید نشد.در مورد سونوگرافی های سه بعدی و چهاربعدی نیز باید گفت علیرغم شایعات فراوان، از آنجا که تصویر برداری در این روش ها دقیقاً مشابه تصویربرداری در سونوگرافی های معمولی(استاندارد) می باشد، و ساخت تصاویر سه بعدی و چهاربعدی توسط رایانه انجام می شود(و نه در هنگام عکس برداری) بنابراین و طبق نظر مراجع علمی مختلف، هیچ خطری تاکنون برای این نوع سونوگرافی ها هم مشاهده و اثبات نشده است.

خطرات سونوگرافی های بارداری بر مادر و جنین