مونتاژ و تدوین در سینما چیست و چه تفاوتی دارد؟

مفاهیم اولیه و تعریف مونتاژ و تدوین

در ابتدای پیدایش این تکنیک، که برای حذف و مرتب کردن سکانس‌ها مورد استفاده قرار گرفت، مونتاژ یا اتصال و حذف بخش‌هایی از فیلم‌های درحال تولید گفته می‌شد؛ ولی بعدها تدوین فیلم به معنای ایجاد ساختار مفهومی و القای ریتم به فیلم و مونتاژ به درست نمودن فیزیکی فیلم گفته شد.به فرد مونتاژ کننده «مونتور» و به فرد تدوین کننده «تدوینگر» گفته می‌شود و ممکن است در یک فیلم این دو کار را دو نفر متفاوت انجام دهند.

تدوین‌گر می‌بایست آشنا به امور تولید اعم از کارگردانی، تصویربرداری و صدابرداری باشد تا بتواند اشتباهات و یا اصلاحات را در تدوین به خوبی اعمال نماید. تدوین‌گر ماهر فردی است که آرشیو کاملی داشته باشد و از زیباشناسی تصویر به خوبی آگاه باشد. به معنای دیگر تدوین یعنی تنظیم و تکمیل کار و در هر چیز از آن استفاده می‌شود. اولین مثال بارزش در فیلم‌برداری و مراحل ساخت یک فیلم است اما کاربردهای دیگری نیز دارد. به طور مثال زمانی که یک قاضی برای اجرا کردن آخرین حکمش پرونده را تدوین کرده یعنی مطالب را با توجه به یک ساختار مفهومی خاص به ترتیب چیده است و به نتیجه‌ی مورد نظر دست یافته است.

معمولا تدوین از همان مرحله فیلم‌برداری آغاز می‌شود، به این ترتیب که تدوین‌گر فیلم‌هایی را که هر روز گرفته می شود (راش‌ها)، در اختیار می‌گیرد و با مشورت کارگردان، آن تکه فیلم‌ها را سرهم میکند. وقتی فیلم‌برداری به پایان رسید، تدوین‌گر فیلمی در دست دارد که به صورت خام و خالی از ظرافت، تنها روند رویدادهای فیلم را تعقیب می‌کند. تدوین‌گر کار تدوین را با این فیلم آغاز می کند. او با نظر کارگردان، بهترین برداشت‌ها را انتخاب می‌کند و الگوی صدای فیلم را با تصویر هماهنگ می‌کند. این نسخه از فیلم که اولین نسخه تدوین شده فیلم، برای رسیدن به شکل نهایی آن است، اصطلاحا راف کات ( Rough Cut )، نامیده می‌شود. البته این نسخه را نسخه تدوین شده فیلم‌ساز هم می‌نامند، چون کم و بیش حاوی دیدگاه فیلم‌ساز از فیلم است و هنوز چندان مورد مداخله کس دیگری قرار نگرفته است.

تدوین‌گر بعد از مشورت با فیلم‌ساز، نسخه تدوین اولیه را اصلاح و ویرایش می‌کند ، جلوه های اپتیک برای انتقال نماها را به آن اضافه می‌کند (برای مثال محو تدریجی ، هم گذاری و ...)، جلوه‌های ویژه را نیز به فیلم می‌افزاید و در نهایت نسخه نهایی را که در آن نماها، طول آنها و ترتیب قرارگیری‌شان به دقت مشخص شده و صدا نیز به خوبی با تصویر همگاه شده است را، ارائه می‌دهد. لازم به ذکر است که تدوین‌گر بر کار مسئول مخلوط کردن صداها، نظارت می‌کند. صدای فیلم شامل گفت‌وگوها، موسیقی طبیعی، جلوه های صوتی و موسیقی متن است.

اهمیت تدوین در سینما

با تدوین می‌توان روایتی را به صورت مداوم و سیال بیان کرد. تدوین زمان و مکان را فشرده می‌کند، عناصر متفاوت و پراکنده را مورد تاکید قرار می‌دهد و کنار هم می‌گذارد و آن‌ها را چنان مرتب می‌کند که الگوهای معنایی خاصی ایجاد کنند.

تدوین در ضمن، به نوعی واکنش تماشاگران را، شکل می‌دهد. برای مثال ارائه یک رشته نماهای کوتاه که به سرعت به یکدیگر برش می‌خورند ، می‌تواند حس هیجان، حادثه و انتظار را در تماشاگر ایجاد کند. در حالی‌که نماهای طولانی آرامش بخش هستند، بر عنصر دراماتیک صحنه تاکید دارند و تماشاگر را با شخصیت ها فیلم بیشتر درگیر می کنند.

شیوه تلفیق صدا و تصویر هم، تاثیر بسیار مهمی بر تماشاگر دارد. برای مثال قابل شنیدن بودن یا نبودن گفت و گوها‌، ارائه موسیقی در لحظه‌ای خاص از فیلم، بالا و پایین شدن حجم صداها، به گوش رسیدن صدای محیط و همه و همه معنای خاصی می‌آفرینند و احساسات تماشاگر را به سمتی هدایت می‌کنند.

منابع: شبکه رشد ، ویکی‌پدیا