آلودگی صوتی در جوامع شهری

سروصدای ناشی از عبور وسایل نقلیه، همچون آلودگی هوا از متداول ترین منابع آلودگی صدا در جوامع شهری است. تردد اینگونه وسایل در خیابانها و بزرگراهها بر مردمی كه در این نواحی زندگی می كنند، اثرات روانی نامطلوبی می گذارد.
رشد و توسعه واحدهای صنعتی و مراكز تجاری خود عامل دیگری است كه انسان را در معرض سروصداهای ناخواسته قرار می دهد. سروصدای ایجاد شده در محیط داخلی كارخانجات صنعتی و تولیدی نظیر كارخانجات نساجی و دهها مورد نظیر آن از جمله منابع مولد سروصدا هستند كه بر محیط انسان اثرات سوء خواهند داشت.
آثار سوء سروصدا بر انسان به درستی روشن نیست، ممكن است یك موسیقی ملایم برای كسی كه می خواهد درباره موضوعی فكر كند، مانند سروصدای یك پتك سنگین كوبنده بر آهن باشد و در مقابل صدای چرخش آسیاب كه وسیله معاش آسیابان است، برای او آرام بخش و خواب آور بوده و تنها زمانی وی رااز خواب بازمی دارد كه صدای آسیاب خاموش شود.
به همین دلیل آثار سروصدا بر انسان بر حسب شخص، موقعیت، زمان و حالات روانی فرد متناوب بوده و شناخت روشنی در مكانیزم آن وجود ندارد. لكن آنچه مسلم است محیط پرسروصدا موجب كم شدن و بی دقتی در فعالیتهای مغزی، ناهماهنگی در كارهای فكری، اختلال در مكالمه و تفهیم مطالب می شود. در چنین محیطی از قدرت فراگیری كاسته و بر تعداد اشتباه ها، در كارهای فكری افزوده می شود.
در اثر صدای ناگهانی و بلندكه موجب دلهره و ترس می شود، فشارخون بخصوص فشار داخلی جمجمه بالا می رود، ترشحات بزاق كم و دهان خشك می شود، ترشحات معدوی پایین می آید و معده از انقباضات دردناك رنج می برد.
در ده سوره قرآن كریم به آثار ناشی از صداهای بلند و ناگهانی بر انسان كه به «صوراسرافیل» تعبیر شده اند، اشاره شده است. از جمله سوره های الحاقه، نبا، زمر، یاسین، نمل، مؤمنون، طه، كهف و انعام به عنوان نمونه در سوره نمل آمده است:
آن روز هر كه در زمین است، جز آن را كه خدا خواسته همه ترسان و هراسان باشند...
سروصدا می تواند با فشار فیزیولوژیكی خود بیماریها را تشدید كند. بدن انسان در برابر سروصدا، فعالیت خود را تغییر می دهد، یعنی واكنش تطبیقی و جبران كننده ای نشان می دهد كه بتواند با وجود فشار صدا عمل طبیعی خود را انجام دهد. این واكنش با وجود آنكه جهت نگهداشتن فعالیت طبیعی بدن ضروری است، ممكن است تغییرات فیزیولوژیكی مهمی را ایجاد كند كه گاه باعث نقص فعالیت طبیعی بدن شود.
سروصدای زیاد باعث افزایش جرایم جنحه در شهرهای بزرگ می شود. در میدان جنگ هنگامی كه سروصدای تیراندازی و انفجار بمب ها و خمپاره ها شدید می شوند، سربازان حالت عادی خود را از دست می دهند. آثار ناشی از این صداها تا مدتها می تواند به صورت عاملی روانی موجب آزار و بیماری این افراد باشد.
زمانی كه سروصدا از ۵۰هرتز افزایش یابد، در عمق و مداومت خواب تأثیر می گذارد و قدرت انسان برای پیگیری افكارش تقلیل می یابد.
اثرات دیگر سروصدا بر بدن
سروصدا ممكن است یكی از عوامل ایجاد زخم معده باشد، بعضی از دانشمندان معتقدند ورم روده، فشارخون، سرطان و سردرد میگرن ناراحتی هایی هستند كه احتمالاً با سروصدا ارتباط نزدیك دارد. فشار ناشی از سروصدا می تواند این عوارض را تشدید كند. ضمن اینكه سروصدا باعث بالا رفتن فشار داخلی عروق مغز و شدید شدن حركات قلب و تنفس می شود. انقباض عضلانی به وجود می آورد و عمل طبیعی هضم را مختل و در سیستم گوارش اختلال ایجاد می كند و اثرات بارزی روی اعصاب سمپاتیك دارد كه نتیجه آن نقصان فعالیت مثانه و جریان بزاق و ترشحات معدی می شود.
به طور كلی صرف نظر از اثرات روانی سروصدا، قرار گرفتن در معرض سروصداهایی با شدت ۱۲۰
دسی بل ممكن است باعث ایجاد عوارض زیر در انسان شود:
- افزایش تعداد ضربان قلب، افزایش تنفس و بالا رفتن مصرف اكسیژن، بالا رفتن فشارخون.
- قرار گرفتن در معرض صداهایی با شدت بیش از ۱۵۰ دسی بل و فركانس یا بسامد كمتر از ۲۰۰۰ ارتعاش در ثانیه و بویژه صداهایی با بسامد حدود ۷۰۰ تا ۱۵۰۰ ارتعاش در ثانیه ممكن است باعث ایجاد عوارض زیر در انسان شود:
- لرزش قفسه سینه، حركت غیرعادی آرواره ها، سرگیجه، تهوع، استفراغ، سستی زانوها، سردرد، تزلزل در راه رفتن، كم شدن كار معده و متوقف شدن حركت دودی روده ها.
اثر امواج فوق شنوایی
با پیشرفت صنایع جدید، بویژه «ساختن هواپیماهای سریع السیر امواج فوق شنوایی اهمیت زیادی پیدا كرده اند. این امواج كه به خوبی می توانند باكتری ها و تك سلولی ها را كشته و حتی در ظرف چند دقیقه باعث مرگ قورباغه و ماهی شوند،وارد مایع سلولی انسان شده و ضایعاتی به بار می آورند.
زیانهای مالی ناشی از سروصدا
هر شیء طبیعی یا ساخته دست انسانی به صورت روزافزون با توسعه تكنولوژی كه صدا یكی از ره آوردهای آن است، آسیب پذیر است. به طور كلی بر اثر سروصدا زیانهای قابل توجهی بر اشیا وارد می شود كه یكی از مهمترین آنها خسارتی است كه به نواحی مسكونی و زمین هایی كه دارای عوارض طبیعی خاص هستند، وارد می آید. آزمایشات نشان داده اند فرآورده های كشاورزی هم تحت تأثیر سروصدا قرار دارند مثلاً رشد تنباكو بر اثر سروصدا به مقدار قابل توجهی كاهش می یابد.
به طور خلاصه سروصدا ممكن است باعث شكسته شدن پنجره ها، ایجاد شكاف در ساختمانها، پایین آوردن ارزش زمین، كاهش محصول كشاورزی، آزردگی و مزاحمت در امر آسایش و تفریح انسان شود.
محترم فراهی

منبع : روزنامه ایران