صداهای آلوده

حتی پرنده ها هم این روزها داد می زنند. كلاغ ها در هر صدای قارقار خود فریاد می زنند: آهای آدم ها تو را به خدا بس است. یك كم ساكت باشید!
اما بلند ترشدن صدای پرنده ها هم حریف بوق زدن های مكرر نمی شود. باور نمی كنید كه پرنده ها با فریاد از انسان ها تقاضا دارند تا كمتر سر و صدا كنند؟
اگر نتایج آخرین تحقیقات دانشمندان دانشگاه «لیدن» هلند را بخوانید باورتان می شود. آنها می گویند پرندگان در هیاهوی ترافیك شهرهای بزرگ بلند تر آواز می خوانند تا صدایشان را به گوش دیگران برسانند.
اما انگار فایده ای ندارد. كاش می شد یك جوری به پرنده های بیچاره فهماند آدم ها به فكر خودشان هم نیستند چه برسد به شما. خیلی از آدم ها موقع رانندگی یك دست به فرمان دارند ودست دیگر به بوق. انگار بوق زبان دوم راننده هاست. یكی از شهروندان «تورنتو» می گفت: آن قدر بوق نزده ام كه یك روز به كوچه خلوتی رفتم و بادست لرزان بوق زدم تا مطمئن شوم بوق اتومبیلم هنوز كار می كند! در حالی كه همین رانندگان خودمان ماهی چند بار برای تعمیر بوق خودرو هایشان به تعمیرگاه می روند.
آلودگی های دیداری از یك سو و آلودگی های شنیداری از سوی دیگر روح، روان و سلامت انسان ها را به شكل جدی تهدید می كنند.
اما بوق زدن، تنها یكی از هزاران عامل تولید صداهای ناهنجار و آلودگی روز افزون صوتی شهرها به شمار می رود.
بررسی آمار سامانه ۱۳۷ شهرداری تهران نشان می دهد در برخی روزها در ۲۴ ساعت دهها پیام تلفن شكایت صرفاً از آلودگی های صوتی ساختمان سازی به این مركز اطلاع داده می شود. از طرف دیگر اخبار نشان می دهد ۲۲ درصد ساكنان نزدیك فرودگاه ها به دلیل آلودگی های صوتی ناشی از پرواز هواپیماها حداقل با ۵۰ درصد انواع اختلال های خواب روبه رو هستند.
صداهای ناهنجار كارخانه ها، جابه جایی بار و ساخت و سازهای درون شهری و دستگاه های تهویه ساختمانها ادامه این حكایت اند.
وقتی از درگیری های ذهنی خیابان ها رها شدی و به خانه رسیدی تازه صدای بچه همسایه، جاروبرقی، تلویزیون، تلفن، موتوسیكلت ها با آن صداهای وحشتناك ، نمكی ها و نان خشكی ها و دوره گردها آرامش را از زندگی ات می گیرد. بنابراین پس از یك هفته در روز تعطیل هم نمی توانی درست و حسابی استراحت كنی.
● صداهای غیر استاندارد
در مجموع آلودگی های صوتی مطرح شده عوارض فراوانی به دنبال دارند. شهردار تهران چندی پیش اعلام كرد: « آلودگی صوتی پایتخت دوبرابر استانداردهای جهانی است.»
دكتر «كامبیز كامكاری»، روانپزشك، آلودگی صوتی را بخشی از روانشناسی محیط می داند و به خبرنگار «ایران» می گوید: «بخشی از این آلودگی ها استرس های شغلی را افزایش می دهند. شلوغی اطراف و بالابودن میزان آلودگی های صوتی در محیط های شغلی عوارض خاصی به دنبال دارند. سروصدا استرس می آفریند. آدم هایی هم كه استرس را تجربه كنند به احتمال زیاد دچار مشكلات جسمانی و روانی خواهند شد.»
وی می افزاید: «صداهای بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ دسی بل علاوه بر آسیب های شنوایی، روح و روان انسان ها را نیز به شدت به خطر می اندازند.»
● بیماری های روانی- تنی نتیجه صداهای ناهنجار
دكتر كامكاری معتقد است: «اختلال های گوارشی، بیماری های روده، معده، التهاب روده بزرگ و سوزش های درونی از دیگر نتایج استرس های محیطی به شمار می روند. در بسیاری از بیماری های گوارشی، سامانه عصبی افراد آسیب می بینند. وقتی صداهای اطراف بیش از حد معمول باشد بخش تأمین كننده ایمنی افراد به خطر می افتد. پیری زودرس، كاهش عمر ، برهم خوردن تمركز هواس و كاهش تحریك پذیری اندام های حسی و میگرن از دیگر عوارض آلودگی های خطرناك صوتی اند.»
در كشورهای اروپایی شهرداری ها تأمین كننده امنیت اجتماعی شهروندان هستند. معمولاً خانه ها از مترو، فرودگاه، كارخانه ها و دیگر مراكز تولید صدا فاصله دارند. اما در شهرهای بزرگ، ماشین ها آزادانه بوق می زنند. هیچ مانعی برای ساخت و سازهای بی رویه و ایجاد خانه های مجاور این مراكز تولید صوت وجود ندارد.
این در حالی است كه آلودگی های صوتی میزان مرگ و میر انسان ها را نیز افزایش می دهد.
رنگ پریدگی، افزایش فشار خون و انقباض رگ ها، پایین آمدن درجه حرارت، تغییر ضربان قلب و حالات ماهیچه های بدن از دیگر عوارض زندگی شلوغ و پر صدای شهری است.
صاحبان مشاغل سخت نیز به نحوی از عوارض این آلودگی ها رنج می برند. كارگران كارخانه های چوب بری مجبورند در تمام مدت فعالیت صدای ۱۲۵ «د سی بلی»
اره های سنگین را بشنوند. این صداهای آزاردهنده علاوه بر عوارض یاد شده منجر به كاهش حس لامسه انگشتان و بیماری «رنیال» می شود.
در این میان شدت صدا از یك طرف و میزان نزدیكی افراد به منابع اصلی تولید صدا، مداومت و تكرار صداها آثار بدتری به جا می گذارند.
ساكنان شهرهای بزرگ همواره از عبور وسایل نقلیه سنگین شكایت دارند.
نگرانی های مستمر، خستگی های رفع نشدنی و دگرگونی های دائمی یا موقتی رفتار شهرنشینان در بمباران صوتی اطراف آنان ریشه دوانده است.
پایین آمدن آستانه تحمل و رفتارهای پرخاشگرانه انسان ها نیز به دلیل تحمل صداهای آلوده اطرافشان است. آدمی كه شب تا صبح از آسایش و خواب شبانه محروم باشد به طور طبیعی نمی تواند صبح خوب و زیبایی داشته باشد.
ساختمان های غیراستاندارد و آلودگی صوتی
چندی پیش رئیس شورای اسلامی شهر تهران اعلام كرد: بیش از ۸۰ درصد انرژی ساختمان های شیشه ای به هدر می رود ضمن آن كه آلودگی صوتی در این ساختمان ها بیشتر دیده می شود. بنابراین استاندارد كردن شیشه ها می تواند در كاهش ورود صداهای مزاحم به درون ساختمان ها تأثیر بگذارد.
● تغییر در سامانه حمل ونقل شهری
وی از توسعه حمل ونقل عمومی نیز به عنوان مهم ترین عامل كاهش آلودگی صوتی نام برده و گفته بود: یك اتوبوس مناسب، ۳۰ اتومبیل اضافه شخصی را از سطح شهر جمع می كند.
از طرف دیگر آشكار نبودن عوارض آلودگی های صوتی موجب شده اند تا ناهنجاری عصر جدید جدی گرفته نشود.
اما سردرد، مشكلات گوارشی، ناراحتی های شنوایی و هزار و یك بیماری دیگر كه ناشی از آلودگی های محیطی و صوتی است شوخی بردار نیستند.
كثیفی اصوات عفونت های جزئی به وجود می آورند و موجب كاهش ایمنی بدن در مقابله با ابتلا به سرماخوردگی می شود.
شنیدن صدای وزوز و چیزی شبیه به سوت كشیدن گوش از دستاوردهای دیگر صنعتی شدن شهرهاست.
● گوش و صداهای آلوده
دكتر «علی فتاحی» متخصص گوش و حلق و بینی نیز معتقد است: «صداهای شدید مانند انفجارها باعث پارگی و از هم گسیختگی پرده گوش می شود. آسیب های داخلی گوش به هیچ عنوان درمان پذیر نیستند. عصب های داخلی گوش حساسیت زیادی دارند. تماس مزمن گوش با صوت بیش از ۸۰ دسی بل نزدیك به ۸ ساعت در طول روز آسیب های غیرقابل برگشت به وجود می آورند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی می افزاید: «عوارض ناشی از آلودگی های صوتی در مراحل اولیه قابل تشخیص نیست. این بیماری ها، نخست هیچ علامتی از خود نشان نمی دهند. «وزوز» گوش نخستین علامت افت شنوایی به شمار می رود.»
فتاحی عنوان می كند: «شدت صوت قابل قبول برای انسان ها زیر ۴۰ دسی بل است. این در حالی است كه گذشته از كارخانه ها، راه آهن، مترو، فرودگاه و موارد مشابه حتی خیابان های شهری مانند تهران هم دارای آلودگی شدید صوتی است. این امر سلول های حساس داخلی گوش را دچار آسیب می كند.
بلند شدن صدای زنگ تلفن های همراه هم قصه جدیدی است. آهنگ های ناهنجار و گوش آزار از یك طرف و بلند بلند حرف زدن صاحبان تلفن همراه در فضاهای بسته از سوی دیگر بر اعصاب انسان ها اثر می گذارد.»
● صوت های كثیف و ناباروری
اما این فقط یك روی سكه است. چرا كه دكتر كیوان رادخواه، متخصص اورولوژی علاوه بر موارد یاد شده نسبت به رابطه مستقیم استفاده از تلفن همراه و افزایش ناباروری مردان هشدار می دهد:آلودگی های صوتی و امواج صادر شده از گوشی های تلفن همراه و بستن این تلفن ها به كمربند، اختلال های نطفه ای را در مردان افزایش می دهد. آلودگی های صوتی علاوه بر ایجاد استرس بر تمام سلول های بدن انسان تأثیر می گذارند. كاهش میزان نطفه در مردان نیز از عواقب آلودگی های صوتی است!
● راه حل چیست؟
امیدرضا واعظ آشتیانی، رئیس كمیته نوسازی خودروهای فرسوده نیز می گوید: «شهرداری ها می توانند در كاهش این نوع آلودگی ها نقش پررنگ تری داشته باشند. آلودگی صوتی موتوسیكلت ها بسیار بیشتر از خودروهاست. این صداها با اعصاب مردم بازی می كند. حال آن كه استفاده از بوق های نامناسب روی موتوسیكلت ها و خودروها نیز منع قانونی جدی ندارد. بنابراین ایجاد محدودیت در نوع بوق موتوسیكلت ها و خودروها یكی از راه های كاهش آلودگی صوتی به شمار می رود».
تعداد زیادی از رانندگان برای صدا زدن دوستان و یا احوالپرسی با افراد دیگر بوق می زنند.
آشتیانی معتقد است، برای مكان های استفاده از بوق نیازمند قوانین معین هستیم.سنگینی و فرسودگی وسایل باربر هنگام حركت و توقف، آلودگی های صوتی را افزایش می دهند، گرچه داخل تعداد زیادی از خودروهای «نو» پرسروصداتر از خودروهای كهنه اند اما با این حال نوسازی وسایل حمل ونقل شهری می تواند در كاهش این ناهنجاری ها بسیار مؤثر باشد.
كامكاری ـ روانپزشك ـ نیز می گوید: «كاستن آلودگی های صوتی ناشی از صدای زنگ تلفن ، تلویزیون و رادیو پخش آرامش نسبی را به ساكنان خانه بازمی گرداند. پلیس راهنمایی و رانندگی، شهرداری و دیگر ارگان های مسئول نیز می توانند این عوامل را بیرون از خانه كنترل كنند.»
دكتر فتاحی، متخصص گوش و حلق و بینی نیز استفاده از محافظ گوش را برای افراد در معرض این آلودگی ها توصیه می كند.
حذف منابع تولید صداهای خطرناك، ضدصدا كردن ساختمان ها و واحدهای مسكونی، دو جداره كردن شیشه پنجره ها به اضافه موارد یاد شده می توانند به كاهش صدای كثیف كمك كنند.
در هر حال قلب شهرنشینان در هر ضربه خود خواهش آرامش دارند. حالا صدای پرنده ها هم درآمده. آنها بار سفر بسته اند و خیلی هاشان سال ها قبل از شهرمان رفته اند.
● گرچه كاشت درخت و ایجاد فضای سبز به مقدار
۱۰ دسی بل از شدت صوت می كاهد اما متأسفانه درختان زیادی هم در شهرهای بزرگ باقی نمانده است. روی این تعداد انگشت شمار هم گنجشك ها نمی خوانند. اما شاید پرنده ها با صدای بوق ماشین های ما قهر كنند و دیگر هیچ وقت برایمان نخوانند. آن وقت حسرت «چهچهه» بلبل ها در شاخ و برگ های بهاری بر دل تك تك شهرنشینان می ماند!

گزارش: الهام آرمان

منبع : روزنامه ایران