عوارض مصرف استامینوفن در کودکان

در مواجهه با درد و تب كودك، اولین چیزی كه برای از بین بردن آن به ذهن والدین می‌رسد، استفاده از استامینوفن است. دارویی كه در هر سوپرماركت و فروشگاهی بدون نسخه می‌توان آن را تهیه كرد. در تمام خانه‌هایی كه كودك خردسال دارند، به خصوص در فصل پاییز كه احتمال سرماخوردگی نیز بیشتر است، انواع این دارو از قطره گرفته تا شربت و شیاف پیدا می‌شود و پدر و مادرها با بروز كوچك‌ترین علائم سرماخوردگی آن را به كودك‌شان می‌دهند، اما واقعیت این است كه مصرف بی‌رویه هر نوع دارویی برای سلامت انسان مضر است. با توجه به این‌كه مصرف استامینوفن در كودكان و بزرگسالان زیاد است باید به میزان مصرف آن توجه شود. از سویی میزان قدرت دفاعی كودكان نسبت به بزرگسالان كمتر است و به همین دلیل تاثیرات سو ناشی از مصرف این دارو بر كودكان هم بیشتر است. در این میان والدین كم‌تجربه و آنهایی كه تازه صاحب فرزند شده‌اند، افرادی هستند كه بیشتر امكان خطا را دارند؛ به دو دلیل نگرانی بیش از حد و نداشتن اطلاعات كافی.
باید توجه داشت كه مصرف بیش از حد استامینوفن (اوردوز) بسیار خطرناك است و می‌تواند راحت‌تر از آن چیزی كه فكر می‌كنید، اتفاق بیفتد. اگر به هر دلیلی این اتفاق افتاد بهتر است نحوه مراقبت از كودك و زمانی كه باید مراقبت‌های اورژانسی انجام دهید را بیاموزید.
استامینوفن چیست؟
استامینوفن یا پاراستامول (تیلنول و سایر موارد) مدت طولانی است كه به عنوان درمان استاندارد برای تب و درد در كودكان استفاده می‌شود. این دارو بسیار موثر بوده و به آسانی و بدون نسخه پزشك تقریبا از همه‌جا قابل خریداری است. از آنجا كه افراط در هر چیزی می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد، استامینوفن هم از این قاعده مستثنی نیست. شما والدین باید در این مورد به شدت حساس باشید و بدانید كه چه موقع مصرف بیش از اندازه استامینوفن در كودكان اتفاق افتاده تا خیلی سریع اقدامات درمانی را انجام دهید.
میزان مصرف تجویز شده استامینوفن چقدر است؟
اگر شما به كودك‌تان استامینوفن می‌دهید برچسب تولید آن را با دقت بخوانید تا متوجه شوید میزان مصرف دقیق آن با توجه به وزن كودكتان چقدر است. اگر وزن دقیق كودك‌تان را نمی‌دانید می‌توانید از سن كودك‌تان پی به میزان مصرف درست ببرید. معمولا میزان مصرف هر چهار ساعت تكرار می‌شود اما حواس‌تان باشد بیشتر از 5 بار در 24 ساعت نشود.
به منظور كاهش اشتباه در مصرف دارو كارخانه‌های تولید دارو در حال تغییر میزان دوز قطره‌های استامینوفن برای تطبیق آن با شربت‌های این دارو هستند و به زودی میزان دوز مصرفی قطره‌های استامینوفن تغییر خواهد كرد. پس حواس‌تان باشد ممكن است شما زمانی نیاز به این دارو داشته باشید كه هر دو این محصولات در داروخانه‌ها موجود باشد و باعث سردرگمی و اشتباه در مصرف شود.
چگونه مصرف بیش از حد استامینوفن اتفاق می‌افتد؟
مصرف بیش از حد استامینوفن در یك چشم بر هم زدن اتفاق می‌افتد. موارد زیر را بخوانید تا بیشتر متوجه شوید:
- زمانی كه شما عجله دارید. اگر شما وقت كافی برای دقت در اندازه داروی مصرفی نداشته باشید یا اگر درست تشخیص ندهید و مثلا پدر كودك قبلا این دارو را به كودك داده باشد، ممكن است شما هم به صورت ناآگاهانه به كودك استامینوفن دهید و در این حالت مصرف بیش از حد اتفاق بیفتد.
- داروها را تركیب كنید. اگر كودك شما چند علامت سرماخوردگی را با هم داشته باشد، ممكن است استامینوفن را با داروی سرماخوردگی تركیب كنید. توجه داشته باشید كه این كار بسیار خطرناك است، چون بسیاری از داروهای سرماخوردگی حاوی استامینوفن هم هستند. به خاطر داشته باشید كه سازمان غذا و داروی آمریكا FDA مصرف داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی را برای كودكان زیر 2 سال توصیه نمی‌كند.
- دستور مصرف را درست رعایت نكنید. اگر به جای استامینوفن كودكان و پیروی از دستور مصرف این دارو برای كودكان، به فرزندتان داروی استامینوفن بزرگسالان بدهید، ممكن است موجب استفاده بیش از حد در كودك شود. حتی استامینوفن كودكان هم فرمولاسیون مصرف متنوعی دارد و میزان مصرف آن برای هر كودك با دیگری متفاوت است. برای مثال قطره استامینوفن كه معمولا برای كودكان با سن كمتر استفاده می‌شود، غلظت بیشتری نسبت به شربت‌های استامینوفنی كه برای كودكان نوپا استفاده می‌شود، دارد. همین‌طور فرمولاسیون یك قرص مخصوص كودكان كه سه برابر غلیظ‌تر از شربتی است كه به كودكان نوپا داده می‌شود. اگر شما به اشتباه فكر كنید محتویات این شربت و قطره مانند هم هستند و به یك میزان دارو دارند، جابه‌جایی قطره به جای شربت، می‌تواند منجر به استفاده بیش از حد استامینوفن شود.
- این‌طور فكر كنید كه مصرف بیشتر بهتر است. اگر شما از عملكرد میزان استامینوفن تجویز شده ناراضی باشید و روند بهبود كودك‌تان كند باشد، ممكن است میزان مصرف را افزایش دهید یا دفعات بیشتری این دارو را به او بدهید كه منجر به استفاده بیش از حد شود.
- كودك‌تان دارو را با شیرینی یا آبمیوه اشتباه بگیرد. معمولا استفاده بیش از حد زمانی اتفاق می‌افتد كه كودك استامینوفن را چیز هیجان‌انگیزی برای خوردن یا نوشیدن می‌پندارد. برخی اوقات این اتفاق زمانی می‌افتد كه بزرگ‌ترها ظرف دارو را باز می‌گذارند یا بعد از این‌كه داروی مورد مصرفی خود را برداشتند آن را در دسترس كودك قرار می‌دهند. این اتفاق به خصوص زمانی خطرناك است كه دارویی كه كودك می‌یابد، استامینوفن مخصوص بزرگسالان باشد.
چه میزان مصرف استامینوفن زیاد است؟
مصرف زیاد استامینوفن باعث می‌شود میزان اضافه داور در توانایی كبد به منظور پردازش دارو ایجاد اشكال می‌كند. استفاده بیش از حد استامینوفن می‌تواند منجر به مشكلات كبدی شود و زندگی كودك را به خطر بیندازد. این‌كه چه میزان استامینوفن در اصل زیاد است بستگی به سن و وزن كودك دارد. می‌توان از كتاب راهنمای مركز كنترل مسمومیت آمریكا این میزان را بررسی كرد:
- كودكان پنج سال و كوچك‌تر: اگر كودك 5 ساله شما 91 میلی‌گرم برای هر نیم كیلو وزنش در عرض 8 ساعت استامینوفن دریافت كند(200 میلی‌گرم به ازای هر كیلوگرم)، حتما مراقبت‌های اورژانسی را برای او در نظر بگیرید.
- كودكان 6 سال و بزرگ‌تر: اگر كودك 6 ساله یا بزرگ‌تر شما 91 میلی‌گرم استامینوفن را به ازای هر نیم كیلو وزنش(200 میلی‌گرم به ازای هر كیلو) یا دست‌كم 10 گرم استامینوفن را در 24 ساعت مصرف كرد یا 68 میلی‌گرم استامینوفن را به ازای هر نیم كیلو وزنش(150 میلی‌گرم برای هر كیلو) یا حداقل 6 گرم از این دارو را برای 48 ساعت یا بیشتر استفاده كند، باید او را نزد پزشك ببرید.
استفاده بیش از حد استامینوفن چگونه درمان می‌شود؟
اگر فرزند شما بیشتر از میزان تجویز شده استامینوفن مصرف كرد اما این میزان به اندازه‌ای نبود كه منجر به واكنش مسمومیتی شود احتمالا نیازی به مراقبت پزشكی ندارد، هر چند باید مراقب باشید و احتیاط كنید. اگر شما در مورد احتمال استفاده بیش از حد استامینوفن نگران هستید و متوجه علائم و نشانه‌های استفاده بیش از حد مانند حالت تهوع، استفراغ، بی‌حالی و درد شكمی طی 24 ساعت شدید باید با اورژانس تماس بگیرید یا خیلی سریع كودك را به مركز پزشكی منتقل كنید. اگر امكان دارد مشخصات دارویی استامینوفن را از روی برچسب بنویسید چون به كنترل مسمومیت و پزشك معالج كمك می‌كند.
كودكی كه دچار استفاده بیش از حد استامینوفن شده باید آزمایش خون بدهد تا مشخص شود میزان آن در خون مسمویت‌زاست یا خیر. در صورت نیاز باید طی 8 تا 10 ساعت بعد از مصرف استامینوفن داروی ضد مسمومیت به كودك داده ‌شود تا تاثیر مازاد مصرف استامینوفن از بین برود. در صورت درمان نشدن، مصرف بیش از حد استامینوفن در عرض چند روز می‌تواند كشنده باشد.
چگونه می‌توان از مصرف بیش از حد استامینوفن جلوگیری كرد؟
قبل از این‌كه به فرزندتان استامینوفن بدهید به این موضوع توجه كنید كه آیا واقعا كودك‌تان به این دارو نیاز دارد یا خیر. برای مثال تب نشانه معمول و بارزی از بیماری است اما لزوما چیز بدی نیست. در حقیقت به نظر می‌رسد تب نقش مهمی در مبارزه با عفونت بازی می‌كند. هدف اصلی در درمان كودكی كه دچار تب شده، این است كه راحتی را برای او فراهم كنید و دمای بدن او را به حالت طبیعی برگردانید. اگر شما به كودك‌تان استامینوفن می‌دهید به خاطر داشته باشید ممكن است یك ساعت طول بكشد تا دارو اثر كند و تب او پایین بیاید. بنابراین عجله نكنید.
علاوه بر همه این‌ها:
- به كودك‌تان داروی استامینوفن بزرگسالان ندهید.
- بعد از استفاده از دارو آن را در جای امنی قرار دهید و آن را از دسترس كودك دور كنید.
- زمانی كه فرزندتان داروی دیگری كه حاوی استامینوفن است، مصرف می‌كند به او استامینوفن ندهید.
- از دستورات وتوصیه‌های مبتنی بر دوز مصرف بر اساس وزن كه روی برچسب دارو نوشته شده، پیروی كنید.
- استفاده دقیق از استامینوفن و درمان سریع هنگام مصرف بیش از حد می‌تواند در پیشگیری از یك تراژدی كمك كند.
- از دستگاه اندازه‌گیری برای دادن دارو به فرزندتان استفاده كنید، چون ممكن است هنگام مصرف شربت استامینوفن، قاشق چای‌خوری خانگی در اندازه‌های متفاوت باشد.
نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار شما قرار می‌دهد.