بیماری عفونی در بارداری، باید بدانیم

عفونت‌هایی که در کمتر از ۷۲ ساعت بعد از تولد نوزاد ایجاد شود معمولا ناشی از باکتری‌های کسب شده از رحم و یا در خلال زایمان هستند.

 

انتقال عمودی عفونت/ vertical transmission 

عبور عامل عفونی از مادر به جنین از طریق جفت ، در جریان زایمان و یا از طریق شیر مادر است. علائم این نوع عفونت‌ها شامل:

ضعف و اسیدوز در موقع تولد ، توانایی مکیدن ضعیف ، استفراغ ، اتساع شکم ، نارسایی تنفسی ،  لتارژی و یا حرکات پرشی ، هایپوترمی(کاهش دمای بدن)

عفونت‌های ویروسی

هرپس سیمپلکس ، ویروس پاپیلومای انسانی، ویروس نقص ایمنی انسانی، واریسلا- زوستر، انفولانزا ، اوریون ، سرخک ، سرخجه ،سایتومگالوویروس، هپاتیت

عفونت‌های باکتریایی

سیفلیس، سوزاک، کلامیدیا، استرپتوکوک گروه A، استرپتوکوک گروه B، استافیلوکوک طلایی، سالمونلا، شیگلا

عفونت‌های تک‌یاخته‌ای

توکسوپلاسموز، مالاریا

عفونت‌های قارچی

ویروس واریسلا زوستر/ آبله‌مرغان VZV

هرپس ویروس دارای DNA دو رشته‌ای که عمدتا در دوران کودکی کسب می‌شود و ۹۵ درصد بزرگسالان دارای شواهد سرولوژیک ایمنی (مصونیت ) در برابر آن هستند. دوره پیش‌درآمد ۲ – ۱ روزه با علائم شبیه سرماخوردگی که به دنبال آن ضایعات وزیکولر خارش‌داری به وجود می‌اید که در عرض ۷ -۳ روز دلمه می‌بندد.

تشخیص

بالینی، اسمیر Tzanck، کشت بافتی، تست آنتی‌بادی فلورسنت مستقیم

در زنانی که در نیمه اول بارداری دچار آبله‌مرغان شده‌اند جنین ممکن است دچار سندرم واریسلای مادرزادی شود.

ویژگی‌ها

کوریورتینیت، میکروفتالمی، اتروفی قشر مغز، محدودیت رشد، هیدرونفروز، نقایص پوست واستخوان

پیشگیری از سندرم واریسلای مادرزادی

در زنان بارداری مواجه شده که مستعد ابتلا هستند باید در عرض ۹۶ ساعت بعد از تماس Variz IGدریافت کنند.

تماس با واریسلا درست قبل از زایمان و یا در طی زایمان خطری جدی برای نوزاد محسوب می‌شود. نوزادانی که مادرانشان ۵ روز قبل و ۲ روز بعد از زایمان دارای شواهد واریسلا بوده‌اند باید گلوبولین ایمیون واریسلا- زوستر دریافت کنند.

اوریون/mumps

در نتیجه مصون سازی دوران کودکی حدود ۹۰ درصد بزرگسالان مصون هستند.

این ویروس غدد بزاقی، گنادها، مننژ، پانکراس و سایر اعضا را درگیر می‌کند.در زنانی که در سه‌ماهه اول بارداری دچار اوریون می‌شوند ممکن است خطر سقط خودبه‌خود افزایش یابد.

سرخک / measles/ rubeola 

اکثر بزرگسالان مصون‌اند. بیشتر در اواخر زمستان و اوایل بهار رخ می‌دهد و با تب، کنژکتویت، سرفه، راش(بثورات پوستی) در صورت و گردن پدیدار می‌شود. این ویروس اثر تراتوژن (اسیب زایی به جنین قبل از تولد) ندارد اما شیوع سقط، زایمان پره‌ترم (قبل از موعد) و وزن کم هنگام تولد  در صورت ابتلای مادر افزایش می‌یابد.

 سرخجه / rubella 

در یزرگسالان معمولا بیماری تب‌دار خفیفی است که در آن راش ماکولوپاپولار ( لکه های قرمز رنگ ) جنرالیزه ابتدا از صورت آغاز می‌شود و سپس به تنه و اندام‌ها گسترش می‌یابد.

سندرم سرخجه مادرزادی: یکی از عوامل بسیار تراتوژن است و عوارض آن شامل: نقائص چشمی، بیماری قلبی، ناشنوایی حسی – عصبی، میکروسفالی، وقفه تکاملی، عقب‌ماندگی ذهنی، هپاتواسپلنومگالی، پورپورای نوزادی، …

درمان اختصاصی برای سرخجه وجود ندارد. برای ریشه‌کن سازی سرخجه و پیشگیری از ابتلا به سندرم سرخجه مادرزادی به زنان غیرحامله واقع در سنین باروری که فاقد شواهد مصونیت هستند، در هنگام مراجعه به سیستم مراقبت‌های بهداشتی باید واکسن MMR عرضه شود.

باید یک ماه قبل از بارداری و یا در طی حاملگی از واکسیناسیون خودداری شود، چون واکسن حاوی ویروس زنده ضعیف شده است. از آنجایی که شیردهی جز کنتراندیکاسیون‌های تجویز واکسن نیست می‌توان هنگام ترخیص بعد از زایمان، واکسن را به زنان مستعد عرضه کرد.

توکسوپلاسموز/ TOXOPLASMOSIS

این تک یاخته از طریق خوردن گوشت خام یا نیم‌پز آلوده به کیست‌های بافتی یا از طریق تماس با اووسیت‌های موجود در مدفوع آلوده گربه منتقل می‌شود. میزان بروز و شدت عفونت مادرزادی با افزایش سن بارداری افزایش می‌یابد.

علائم آلودگی نوزاد – جنین

کوریورتینیت(التهاب بخش های خلفی چشم )، کلسیفیکاسیون داخل جمجمه‌ای، هیدروسفالی (آب اوردن مغز)، تشنج، وزن کم هنگام تولد، هپاتواسپلنومگالی، زردی، کم‌خونی و. در حال حاضر واکسنی برای توکسوپلاسموز وجود ندارد و درمان نیز گاهی موجب عدم ابتلای جنین نمی‌گردد.

پیشگیری از توکسوپلاسموزیس

گوشت را تا درجه حرارت مطمئن بپزید. قبل از مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها پوست آن‌ها را کاملا بکنید و یا آن‌ها را به طور کامل بشویید. آن دسته از ظروف و یا سطوح آشپزخانه که حاوی گوشت خام و یا سبزی‌ها و میوه‌های نشسته هستند، تمیز کنید. در هنگام دور ریختن فصولات گربه و یا تمیز کردن جای گربه دستکش بپوشید. از دادن گوشت خام یا نیم‌پز به گربه خودداری کنید و گربه‌ها را داخل خانه نگهداری نکنید.

ویروس هرپس سیمپلکس

HSV مسئول اکثر عفونت‌های هرپسی غیر تناسلی و منحصرا از دستگاه تناسلی جدا می‌شود.

انتقال به نوزاد از ۳ طریق صورت می‌گیرد:

- انتقال داخل رحمی ۵%

- انتقال حین زایمان ۸۵%

- انتقال بعد از زایمان۱۰%

عفونت نوزاد ممکن است به صورت بیماری چشمی یا دهانی، درگیری دستگاه عصبی مرکزی، بیماری منتشر همراه با درگیری اعضای اصلی متعدد تظاهر پیدا کند.

درمان

مصرف آسیکلوویر در بارداری بی‌خطر به نظر می‌رسد. در زنان مبتلا به ضایعات تناسلی فعال یا علائم پیش ‌درآمد، زایمان سزارین باید انجام شود. زنان مبتلا به HSV فعال در صورت فقدان ضایعات فعال روی سینه می‌توانند به نوزاد خود شیر بدهند . شستن دقیق دست‌ها توصیه می‌شود.

هپاتیتB

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که بعد از دخانیات هپاتیت B دومین عامل سرطان زای مهم انسانی است. انتقال مادری – جنینی روش اصلی انتقال این عفونت در دنیاست.

بارداری تغییری در سیر بالینی این بیماری ایجاد نمی‌کند. درمان حمایتی است و این بیماری سبب زایمان زودرس می‌گردد. اکثر عفونت‌های نوزادان ناشی از انتقال عمودی در اثر تماس حول و حوش زایمان است. (شواهدی مبنی بر کاهش خطر با زایمان سزارین وحود ندارد.)

ویروس در شیر مادر وجود دارد اما میزان انتقال به کودک در اثر تغذیه با شیرفورمولا کاهش نمی یابد. نوزادان آلوده شده با هپاتیت B عموما فاقد علامت هستند اما ۸۵% آنان دچار عفونت مزمن می‌شوند.

پیشگیری از عفونت نوزادان

غربالگری پره‌ناتال

مصون‌سازی فعال (تجویز اولین نوبت سه دوزی واکسن هپاتیت نوترکیب) و غیرفعال (تجویز ایمونوگلبولین هپاتیت B) در نوزادان متولد شده از نوزادان سرم – مثبت

واکسیناسیون فعال در دوران بارداری زنان پر خطر سرم – منفی

عفونت با ویروس نقص ایمنی انسان HIV

در سال ۲۰۰۷ در سراسر جهان ۳۳ میلیون فرد مبتلا به HIV/AIDS، ۲٫۷ میلیون مورد جدید HIV، و ۲ میلیون مرگ مرتبط با HIV وجود داشته است.

- غربالگری قبل تولد HIV: با استفاده از رویکرد opt-out، به معنی اختیار داشتن برای صرف نظر کردن از انجام آزمون، برای غربالگری از نوعی تست ELISA استفاده می‌شود و برای تایید تست‌های مثبت Wester blot و یا تست ایمونوفلورسنس صورت می‌گیرد.

- انتقال از طریق جفت و یا در طی شیردهی به نوزاد رخ می‌دهد.

- درمان با داروهای ضد ویروس (زیدوودین) سبب کاهش بار ویروس و خطر انتقال می‌گردد.

حتی در صورت درمان میزان عوارض قبل تولد در زنان آلوده به HIV بالاست.

سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده است در آن دسته از کشورهای در حال توسعه که در آنها بیماری‌های عفونی و سوء تغذیه علل اصلی مرگ شیرخواران است همچنان شیردهی تشویق شود و زنان در ۶ ماهگی نوزاد خود را به طور زودهنگام از شیر بگیرند.