شکاف فزاینده

نابرابری درآمدی آمریکا دوباره رو به افزایش است زمان آن فرا رسیده که یارانه های ثروتمندان را کاهش داد و روی جوانان سرمایه گذاری کرد

آمارهای جدید درمورد استانداردهای زندگی در آمریکا خوش‌بینی‌هایی را به‌وجود آورده است. برای نخستین‌بار طی پنج سال گذشته کاهش درآمد خانوارهای آمریکایی و رشد نرخ فقر متوقف شده است. دست‌کم به نظر می‌رسد، رشد اقتصادی آنقدر قوی هست که موجب تثبیت درآمد افراد عادی شود.

اما پیام اصلی این آمار ناخوشایند است. اکثر این رشد به نفع افراد خاصی است که سهم اندکی از جمعیت را تشکیل می‌دهند؛ به طوری که ۹۵ درصد از سود احیای اقتصادی به نفع یک درصد ثروتمند جامعه، که کل درآمدشان نزدیک به بالاترین سطح در یک قرن گذشته قرار دارد، تمام می‌شود. به این ترتیب کشوری که درمیان کشورهای ثروتمند بیشترین نابرابری را دارد، نابرابرتر می‌شود.

لازم نیست فردی تساوی‌گرا باشید تا درمورد این روند دچار نگرانی شوید. گرچه برخی درجات نابرابری با ایجاد انگیزه برای سخت‌کوشی و ریسک کردن، برای یک اقتصاد مفید است؛ اما تمرکز اخیر بر افزایش درآمد ثروتمندترین افراد از نظر سیاسی خطرناک و از نظر اقتصادی زیان‌بار است. نگرانی سیاسی، مواجهه با مردم خشمگین است. آمریکایی‌ها قصد ندارند ثروتمندان را دار بزنند؛ اما شواهد فزاینده‌ای از خشم وجود دارد. شاهد این مساله اینکه بدگویی دموکرات‌ها از لری سامرز به دلیل نرمش او در برابر وال‌استریت بود. این موضوع سامرز را وادار کرد از نامزدی پست ریاست فدرال رزرو انصراف دهد.

نابرابری می‌تواند از عوارض بی‌کفایتی باشد. یارانه فراهم شده برای بانک‌هایی که به باور دولت بزرگ‌تر از آن هستند که ورشکسته شوند، به بانکداران امکان می‌دهد دستمزد بیشتری برای خودشان در نظر بگیرند و این توزیع به شدت نامتوازن اگر به عنوان تساوی کمتر فرصت‌ها برای نسل آینده تفسیر شود، رشد اقتصادی را کاهش می‌دهد. اختلاف نمره امتحانی بین کودکان ثروتمند و فقیر ۳۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از ۲۵ سال قبل است: با توجه به این مساله بعید نیست توزیع هوش ذاتی طی یک نسل تغییر کرده باشد، این موضوع نشان می‌دهد کودکان خانواده‌های ثروتمند بیش از هر زمان دیگر از مزیت‌های اقتصادی و اجتماعی‌شان منتفع می‌شوند. همچنین شاخص‌های تحرک اجتماعی بین نسل‌ها که هم‌اکنون کمتر از اکثر کشورهای اروپایی هستند، دچار رکود شده‌اند.

بسیاری از دلایل اساسی رشد شکاف بین ثروتمندان و فقرا یعنی تغییر سریع تکنولوژیک و جهانی‌ شدن سریع اقتصادی، دیرینه هستند و احتمالا پابرجا خواهند بود. تیلر کاوین از دانشگاه جورج ماسون معتقد است به زودی جمعیت به دو گروه تقسیم می‌شود: آنهایی که مهارت کار با ماشین‌آلات هوشمند را دارند و کسانی که ماشین‌آلات هوشمند جایگزین آنها می‌شوند. گروه اول موفق خواهند شد و گروه دوم بازی‌های ویدئویی بازی خواهند کرد.

بسیاری از سیاستمداران آمریکا درمورد نابرابری نگران هستند؛ اما تعداد اندکی از آنها روش‌های مفیدی برای مقابله با آن ارائه می‌کنند. دموکرات‌ها تمایل دارند به راه‌حل‌های کسل‌کننده چپ‌گرا مانند افزایش حداقل دستمزد یا افزایش نرخ مالیات ثروتمندان بسنده کنند. بسیاری از جمهوری‌خواهان هم اصلا قبول ندارند که چنین مشکلی وجود دارد.

موضوع نابرابری در سیاست دولت در نظر گرفته می‌شود؛ اما افزایش حاشیه نرخ مالیات تنها و بهترین روش برای رسیدگی به آن نیست. درعوض یک برنامه دو بخشی که ایده راست وچپ را دربر دارد و هدف آن کاهش اقدامات بیهوده برای ثروتمندان و افزایش سرمایه‌گذاری روی جوانان است، دستاورهای زیادی خواهد داشت.

حمله به منافع ثروتمندان باید از بودجه آغاز شود. نظام مالیاتی آمریکا مملو از پیچیدگی‌هایی است که به نفع ثروتمندان تمام می‌شود. یک نظام ساده‌تر، صریح‌تر و بدون معافیت‌ها، کارآمدتر و مترقی‌تر خواهد بود. حذف نظارت دولت نیز کمک خواهد کرد. بسیاری از مشاغل پرمنفعت آمریکا تحت حمایت قوانین بی‌فایده و محدودکننده قرار می‌گیرند(مثل پزشکی و وکالت).

سرمایه‌گذاری روی جوانان باید بر تحصیلات ابتدایی متمرکز باشد. پیش‌دبستانی اولین گام برای بهبود شرایط کودکان محروم است. این در شرایطی است که آمریکا در این زمینه یکی از عقب‌مانده‌ترین کشورهای جهان است. براساس گزارش سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه، آمریکا درمیان ۳۸ اقتصاد پیشگام در زمینه آموزش کودکان چهار ساله، در رتبه ۲۸ قرار دارد. اوباما برای پیشبرد پیش‌دبستانی همگانی طرحی ارائه کرده است. جزئیات این طرح ناقص است؛ اما برنامه‌ای است که جمهوری‌خواهان از آن استقبال خواهند کرد. برابری شرایط همیشه یک رویا خواهد بود، با این وجود آمریکا باید برای گسترش وسیع فرصت‌ها اقدامات بیشتری انجام دهد.

مترجم: رفیعه هراتی