ریزش مو زن و مرد نمی شناسد

پرسشی از دکتر مریم یوسفی متخصص پوست و مو, زنان هم کچل می شوند

یکی از شایع‌ترین شکایات خانم‌ها هنگام مراجعه به متخصصان پوست و مو، ریزش موهاست. انواع مختلفی از ریزش مو در خانم‌ها وجود دارد. گاهی خانمی با شکایت ریزش بیشتر موها مراجعه می‌کند و گاه فرد دیگری، شکایت‌اش ریزش سکه‌ای موهاست. گاه ریزش مو به علت بیماری‌های داخلی مانند بیماری تیرویید یا کم‌خونی فقرآهن است و گاه مشکلات هورمونی و ارثی عامل اصلی ریزش موهاست. با دکتر مریم یوسفی، مختصص پوست و مو در این مورد به گفتگو نشسته‌ایم...

▪ خانم دکتر! چرا متخصصان مو، برای کشف علت ریزش موی زنان این‌همه سؤال می‌کنند؟

ـ متخصصان پوست و مو با پرسیدن سوالاتی در مورد رژیم‌غذایی، مصرف داروها از جمله ویتامین‌ها و داروهای انرژی‌زا که از ۶ ماه گذشته مصرف شده‌اند، سابقه ریزش مو در افراد خانواده و نزدیکان درجه اول، بیماری‌های اخیر و نیز روش مراقبت‌ از موها به بررسی یافتن علت ریزش مو می‌پردازند. مسایل هورمونی را در زنان می‌توان با پرسیدن سوالاتی در مورد دوره‌های عادت ماهیانه، بارداری‌ها و یائسگی بررسی کرد.

▪ آزمایش هم لازم است؟

ـ پس از معاینه پوست سر و موها، ممکن است پزشک چند تار مو را در زیر میکروسکوپ نیز آزمایش نماید. گاه آزمایش خون و حتی نمونه‌برداری از پوست سر برای رسیدن به تشخیص صحیح ضرورت پیدا می‌کند. پیدا کردن دلیل اصلی ریزش مو و نیز یافتن پاسخ برای این سوال که آیا مشکل با تجویز دارو حل‌شدنی است یا خیر، از اهمیت زیادی برخوردار است.

▪ آیا ممکن است خانمی دچار کچلی دایم شود؟

ـ نکته مهم در برخورد با بیمار مبتلا به ریزش مو آن است که آیا ریزش موی فرد قابل برگشت است یا غیرقابل برگشت. لذا تشخیص زودرس و در مراحل اولیه بیماری جهت جلوگیری از پیشرفت ریزش موی دایمی بسیار حایز اهمیت است.

▪ سرعت رشد و ریزش موی طبیعی چه‌قدر است؟

ـ در هر لحظه حدود ۹۰ درصد موهای سر انسان در حال رشد هستند و این روند رشد بین ۲ تا ۶ سال طول می‌کشد. در همین زمان حدود ۱۰ درصد موها نیز در حال استراحت هستند که این دوره بین ۲ تا ۳ سال به طول می‌کشد. در پایان دوره استراحت مو می‌ریزد و پس از افتادن یک تار مو، تار مویی دیگر از همان پیاز مو رشد کرده و جایگزین آن می‌شود و این چرخه به‌طور مکرر تکرار می‌شود. هر تار موی سر حدود ۵/۱ سانتی‌متر در ماه رشد می‌کند که البته با افزایش سن این سرعت رشد کمتر خواهد شد. در اغلب اوقات، ریزش مو به دلیل چرخه طبیعی رشد آ‌ن است و از دست دادن ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو در روز نباید موجب نگرانی فرد شود. اگر خانمی متوجه ریزش مویی بیشتر از این تعداد در روز شد و یا متوجه خالی شدن سر و پهن شدن فرق سر شد، باید جهت پیگیری علت ریزش مو به متخصص پوست و مو مراجعه نماید.

▪ حالا اصلا چرا موی بعضی خانم‌ها بیش از حد می‌ریزد؟

ـ عوامل متعددی می‌تواند باعث ریزش مو شود مثل تب بالا، بیماری‌های عفونی، بیماری تیرویید، مصرف برخی داروها از جمله داروهای شیمی‌درمانی یا داروهای هورمونی مثل قرص‌های جلوگیری از بارداری. مهم‌ترین علل ریزش مو قابل برگشت (بدون بر جای گذاشتن جوشگاه) عبارت‌اند از: ریزش موی سکه‌ای در این بیماری فرد ناگهان متوجه خالی شدن بخشی از سر خود می‌شود. هیچ علامتی مثل خارش یا قرمزی هم وجود ندارد. اغلب آرایشگرها متوجه این ریزش مو به صورت سکه‌ای در سر فرد می‌شوند. این بیماری زن و مرد نمی‌شناسد و گاه آقایان با شکایت خالی شدن ریش‌هایشان به متخصصان پوست و مو مراجعه می‌کنند. پیش‌آگهی این بیماری در مواردی که وسعت ناحیه ریزش مو اندک باشد بسیار خوب است و در بسیاری از موارد حتی بدون درمان نیز موهای ریخته شده مجددا رشد خواهند کرد. متاسفانه در برخی موارد این بیماری وسعت زیادی پیدا کرده و حتی ممکن است تمام موهای بدن فرد بریزد. در این موارد پاسخ درمانی متغیر است و در غالب موارد درمان چندان رضایت‌بخش نیست.

▪ ارثی است؟

ـ این بیماری یک پدیده خودایمنی است و سیستم ایمنی بدن به مقابله با موهای خود فرد برآمده است. برای درمان دو روش کلی وجود دارد، یکی روش‌های درمانی ضدالتهابی شامل محلول‌ها یا پمادهای ضدالتهابی (استروییدی) و حتی تزریق داخل ضایعه آمپول‌های ضدالتهابی و دیگری مصرف داروهای محرک که با ایجاد و تحریک و قرمزی در ناحیه موجب رشد مجدد موها می‌گردند. در موارد شدید و منتشر گاه لازم است بیمار بستری شده و تحت درمان‌های داخل وریدی و خوراکی قرار بگیرد. نوردرمانی (با اشعه فرابنفش) نیز برای این بیماران کاربرد دارد.

▪ آیا اختلال هورمونی هم در این نوع ریزش نقش دارد؟

ـ گرچه ریزش موی ارثی‌هورمونی در آقایان شایع‌ترین نوع ریزش موست اما در خانم‌هایی که ارث این نوع ریزش مو را دارند نیز در شرایط مختلف مثل مشکلات هورمونی این نوع ریزش مو را شاهد هستیم. برخلاف آقایان که خط رویش موهایشان به تدریج در طاسی‌های مردانه عقب می‌رود، در خانم‌ها معمولا خط رویش مو حفظ می‌شود و نقطه تراکم موها در ناحیه فرق سر کم می‌شود. درمان این نوع ریزش مو در هر دو جنس تقریبا مشابه است. به عنوان مثال داروی فیناستراید که برای ریزش موی هورمونی‌ارثی در آقایان تجویز می‌شود به هیچ عنوان نباید در خانم‌هایی که امکان باردار شدن در آنها وجود دارد مصرف شود زیرا اگر جنین آنها مذکر باشد مصرف این دارو به دلیل جلوگیری از تشکیل دی‌هیدروتستوسترون اندام تناسلی جنین آنها را مونث‌گونه خواهد ساخت. به همین دلیل اگر فرد مجرد است یا یائسه شده مصرف این دارو مانعی ندارد و اگر متخصص پوست برای شما آن را تجویز کرده است بدون هیچ نگرانی می‌توانید آن را مصرف کنید.

▪ بیماری‌های داخلی چه‌طور؟

ـ ریزش موی ناشی از بیماری‌های داخلی یکی از شایع‌ترین علل ریزش مو در خانم‌ها است. کم‌خونی فقر آهن یکی از این بیماری‌هاست. به همین دلیل اولین موردی که در مواجهه با خانم مبتلا به ریزش مو باید مورد بررسی قرار گیرد، مساله فقر آهن و کم‌خونی ناشی از آن است. به‌طور کلی زمانی که ذخیره آهن فرد از مقدار خاصی کمتر شود ریزش مو رخ خواهد داد. فقر آهن در خانم‌ها به دلیل وجود خون‌ر‌یزی‌های ماهیانه و نیز بعضا رژیم‌های غذایی خودسرانه شایع است و باید مراقب عواقب ناشی از آن شامل ریزش مو بود. بیماری‌های مختلفی می‌توانند موجب ریزش مو شوند. مثلا مشکلات تیرویید شامل کم‌کاری و پرکاری تیرویید می‌توانند به ریزش مو منجر شوند. بیماری‌های عفونی تب‌دار مثل سرخک نیز می‌تواند به‌طور موقت موجب ریزش مو شود. جراحی‌های بزرگ نیز می‌تواند به‌طور موقت موجب ریزش مو شود.

دکتر محمد فرح‌بخش