تجارت الكترونیكی

در اواخر دهه ۹۰ میلادی با پیشرفت پروتكل ها , امنیت شبكه وب افزایش یافت و بستر آن جهت فعالیت تجاری آماده شد در این زمان شبكه های همكار , محیط را جهت بهره برداری تجاری آماده كردند

تجارت الكترونیك ، به معنای انجام الكترونیكی فعالیت های تجاری است . در كشور های پیشرفته با توجه به دسترسی عمومی به شبكه جهانی اینترنت ، فعالیت های تجاری از طریق اینترنت بسیار گسترده شده است .

تجارت الكترونیك نیازمند بستری مناسب است كه از جمله امكانات اولیه مورد نیاز ، دسترسی عمومی به شبكه ، گسترش فعالیت های به هم پیوسته سیستم بانكی ، تامین امنیت شبكه بانكی و پست است .

● تعاریف و تكنیك ها :

پیاده سازی تجارت الكترونیك مستلزم طراحی مجدد ساختار فرایند تجارت است كه در آن باید تكنولوژی شبكه های اطلاعاتی به كار گرفته شود . اهداف اصلی تجارت الكترونیك كه عبارت است از : كاهش هزینه ها ، افزایش كارآیی ، سرعت بخشیدن به پاسخ گویی در خواست های رسیده ، گسترش فروشگاه ها ، ارتقای كیفیت از دید مشتری و فراهم آوردن معیار های ارزشمند مقاتیسه برای مشتری ، همگی در این سیستم برآورده می شود .

انقلاب تجارت الكترونیك ر سال ۱۹۹۰ آغاز شد . در اوایل این دهه ، صفحات تجارت الكترونیك در وب برای معرفی تكمیلی محصولات ، در كنار تلویزیون و مجلات استفاده می شد . در آن زمان محیط وب به طور كلی از عدم امنیت رنج می برد .

در اواخر دهه ۹۰ میلادی با پیشرفت پروتكل ها ، امنیت شبكه وب افزایش یافت و بستر آن جهت فعالیت تجاری آماده شد ؛ در این زمان شبكه های همكار ، محیط را جهت بهره برداری تجاری آماده كردند . امروزه محیط وب ، آماده پذیرش شبكه های تجاری هوشمند بوده و سیستم های تجارت الكترونیك به سمت شبكه های online پردازش تحلیلی داده ها گرایش یافته است .

در چنین سیستم هایی سعی بر آن است كه رفتار سیستم تجارت الكترونیكی با كاربران تطبیق پیدا كرده و با توجه به نیاز روز بتواند خود را با محیط هماهنگ كند .

● انواع تجارت الكترونیك :

۱. تجارت B۲B : در این نوع ، روابط و مبادلات الكترونیكی مابین شركت ها و تولید كنندگان صورت می گیرد .

۲. تجارت B۲C : رایج ترین نوع تجارت الكترونیك است كه در آن تبادل اطلاعات مابین فروشنده و خریدار خرده صورت می پذیرد .

۳. تجارت C۲c : در واقع برگزاری حراج از طریق اینترنت است كه معمولا خریداران و فروشندگان خرده ، مستقیماً با هم ارتباط برقرار می كنند .

۴. تجارت B۲A : نوپاترین نوع تجارت الكترونیك بوده و شامل روابط تجاری مابین شركت ها و دولت است . تامین نیاز های دولت و همچنین پرداخت مالیات از این طریق انجام می شود .

۵. تجارت C۲A : چنین تجارتی هنوز عملا به طور كامل محقق نشده اما در نظر است تمامی تعاملات مابین مردم و دولت از طریق الكترونیكی انجام پذیرد .

● فاكتورهای مورد نیاز تجارت الكترونیك .

تجارت الكترونیك بر كلیه صنایع یك كشور تاثیر گذار است ؛ بانك ها و دارایی تحت تاثیر نیازهای الكترونیكی ، به شدت تغییر خواهند كرد . همچنین آژانس هایی وظیفه تبادل اطلاعات میان نواحی و كشور های مختلف را بر عهده می گیرند .

به طور كلی عوامل مهم عبارتند از :

▪ در دسترس بودن شبكه های ارتباطی سراسری ( اینترنت )

▪ بهبود كارآیی زنجیره تغذیه كننده تجارت الكترونیك ( نیاز تجارت الكترونیك )

▪ به كارگیری تكنولوژی جدید برای راه اندازی روش های جدید تجارت .

▪ ارتقای كیفیت سرویس ارائه شده به مشتریان از طریق دولت و شركت های تجاری .

● بررسی مدل B۲C :

در این روش كه معمول ترین نوع تجارت الكترونیك در وب است ، مشتری پس از مراجعه به سایت ، در یك بازار مجازی گردش می كند . در این قسمت كالای فروشنده به مشتری معرفی می شود و امكان تبادل نظر با بقیه مشتریان و خریداران نیز وجود دارد . به علاوه مشتری یك سبد خرید مجازی با خود حمل می كند تا كالاهای مورد نظر را در آن قرار دهد .

در انتها مشتری وجه كالا را می پردازد و فروشنده با استفاده از سرویس های موجود ( مانند پست ) كالا را برای خریدار ارسال می كند .

● مزایای B۲c از دید خریدار :

▪ امكان دسترسی سهل و آسان به مشروع اطلاعات كالا وجود دارد .

▪ می توان از نظرات دیگران درباره كالا مطلع شد .

▪ بعضی محصولات را می توان به صورت online از طریق وب دریافت كرد .

▪ به لیل كاهش هزینه های جانبی ، كالا با قیمت ارزان ار به دست مصرف كننده می رسد .

▪ فشار و استرس معمول در فروشگاه فیزیكی ، در فروشگاه مجازی وجود ندارد .

▪ مقایسه میان فروشگاه ها بسیار آسان است .

▪ امكان جست و جوی كالا با شرایط مورد نظر كاربر ( مناسب ترین قیمت یا ویژگی های فنی خاص ) وجود دارد .

▪ دریافت كالا به راحتی در منزل صورت می گیرد و امكان پرداخت وجه به صورت الكترونیكی وجود دارد .

▪ پس از دریافت كالا ، امكاناتی برای ارجاع كالا وجود دارد .

● مزایای B۲c از دید فروشنده :

▪ هزینه راه اندازی فروشگاه الكترونیكی ، كمتر از فروشگاه فیزیكی است .

▪ تبلیغات در اینترنت به راحتی انجام می شود .

▪ مشتریان منحصر به منطقه جغرافیایی خاصی نیستند .( تجارت جهانی ) .

▪ رقابت جهت جذب مشتری موجب افزایش كیفیت ، خدمات و كالا خواهد شد .

▪ واسطه ها و هزینه های جانبی حذف می شوند و مدیریت فروشگاه ، آسان تر صورت می گیرد .

▪ فروشگاه ها قادر به شناسایی مشتریان و راهنمایی آنها به قسمت مورد علاقه شان هستند . ( هوشمندی فروشگاه مجاری از فیزیكی بیشتر است .)

● امنیت در تجارت الكترونیك و پرداخت هزینه :

یكی از مهم ترن نیاز های تجارت الكترونیك ، صحت عملكرد پرداخت وجه كالای خریداری شده است . در این راستا باید شبكه و سیستم بانكی موجود دارای قابلیت های امنیتی باشد . پرداخت هزینه به دو صورت امكان پذیر است :

۱. كارت اعتباری :

در این روش فروشگاه باید قادر به پردازش كارت های اعتباری مشتریان باشد . این پردازش به دو صورت offline و online انجام می شود . در این حالت برای حفظ فروشگاه باید دارای حساب بازرگانی باشد و یا قرار دادی با شركت های فراهم آورنده حساب های بازرگانی منعقد كند .

۲. بدون استفاده از كارت های اعتباری :

در این حالت از روش های دیگر مانند ارسال چك كاغذی توسط مشتری و یا چك الكترونیكی استفاده می شود . همچنین كارت های پیش خرید نیز می تواند برای پرداخت وجه ، مورد استفاده قرار گیرد .

روش های بسیار زیادی برای حفظ امنیت وجود دارد اما در میان آنها ، دو روش بیشترین كاربرد را دارد .

۱. روش SSL :

این روش توسط شركت Netscape در اواخر سال ۱۹۹۹ عرضه شد . با استفاده از این روش ، اطلاعات عرضه شده از طریق خریدار به فروشگاه ، با الگوی خاصی كه فقط توسط فروشگاه قابل خواندن است ، رمزگذاری می شود . همچنین با استفاده از این روش ، فروشنده و خریدار از صحت ادعای طرف مقابل نیز مطمئن می شوند .

۲. روش SET :

این روش توسط شركتهای فراهم آورنده كارت های Visa و Master Card ابداع شد ؛ در این روش در زمان رمزگذاری اهداف زیر دنبال می شود : محرمانه كردن اطلاعات ، تامین درستی پرداخت و تصدیق هویت فروشگاه و دارندگان كارت اعتباری .

مزیت روش SET بر SSL آن است كه فروشنده هیچ دسترسی به كارت اعتباری خریداری خریدار نخواهد داشت و اطلاعات ، تنها مابین بانك و خریدار مبادله خواهد شد و نتیجه به اطلاع فروشگاه می رسد .

●● نتیجه گیری :

با توجه به گسترش اینترنت و افزایش كاربران آن در سطح كشور ، یكی از نیازهای كنونی ، فراهم آوردن بستر مناسب برای تجارت الكترونیك است . در صورت فراهم شدن این بستر ، یعنی دسترسی آسان و كم هزینه به اینترنت ، با توجیه و فرهنگ سازی در راستای تحقق تجارت الكترونیك و مهم تر از همه ، فراهم شدن بستر مناسب بانكی و تامین امنیت پرداخت و دریافت ، امیدوار خواهیم بود كه تجارت الكترونیك در كشور رواج پیدا كند .