خانم ها پاپ اسمیر را فراموش نكنند

سرطان دهانه رحم با انجام تست پاپانیكلاكو پاپ اسمیر قابل تشخیص زودرس و تا حدودی قابل پیشگیری است این تست توانسته است حدود ۷۹ درصد سرطان دهانه رحم را در كشورهای غربی كم كند

وقتی آقای پاپانیكلاكو رنگ آمیزی اختصاصی خود را برای تشخیص سلولهای تغییر شكل یافته دهانه رحم پیشنهاد كرد تصور نمی‌كرد، روزی این اقدام شایسته او بتواند منجر به كشف زودرس یكی از سرطان‌های مهم زنان شده و از مرگ هزاران زن به خاطر سرطان دهانه رحم جلوگیری كند.

سه سرطان دستگاه تناسلی زنان شامل سرطان تخمدان، رحم و دهانه رحم شایع‌ترین سرطان‌های این سیستم می‌باشند كه از میان آنها سرطان دهانه رحم با انجام تست پاپانیكلاكو (پاپ - اسمیر) قابل تشخیص زودرس و تا حدودی قابل پیشگیری است. این تست توانسته است حدود ۷۹ درصد سرطان دهانه رحم را در كشورهای غربی كم كند. به طور كلی شیوع این سرطان‌ها در منطقه خاورمیانه كمتر از جهان و در ایران نیز كمتر از كشورهای همسایه است.

سرطان دهانه رحم در خانم‌هایی كه ازدواج زودرس و یا مكرر دارند، بیشتر دیده می‌شود. كسانی كه در سنین نوجوانی ازدواج كرده و به دلایلی همسران متفاوتی را انتخاب می‌كنند، بیشتر گرفتار می‌شوند.

در كشورهای غربی كه ممكن است برای دختران نوجوان و جوان، بی بند و باری جنسی وجود داشته باشد این بیماری شایع‌تر است.

كسانی كه ازدواج زودرسی داشته اند، ۳ ساله بعد از ازدواج باید تست پاپ اسمیر بدهند و معمولاً توصیه می‌شود كه هر ۳ سال یك بار این تست را تكرار كنند، تنها در موارد خاصی این زمان ممكن است به دوره‌های كوتاه‌تری تبدیل شود كه با نظر همكاران متخصص زنان و مامایی قابل اجراست.

با توجه به ویژگی‌هایی كه در جمهوری اسلامی‌ایران وجود دارد، لازم است كه برنامه خاصی برای این كشور و كشورهای مسلمان طراحی شود، اما نهایتاً در كنگره سرطان‌های زنان كه در دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی برگزار شد، این تست در خانم‌های ازدواج كرده بالای ۲۰ سال موثر شناخته شد.

امروز قریب ۵۰۰ مورد سرطان دهانه رحم در كشور ما شناخته و درمان می‌شود كه رقم پایینی است.

بهترین دلایل شناخته شده برای سرطان دهانه رحم عبارتند از:

▪ عفونت و آلودگی به ویروس پاپیلوما (HPV) یا بیماری زگیل دهانه رحم كه در ۹۰ درصد موارد ▪ بیماران مبتلا به سرطان وجود دارد. ۵/۵ میلیون نفر زن در جهان به این عفونت مبتلا هستند.

▪ مصرف دخانیات (سیگار)، الكل، التهاب و عفونت‌های مكرر دستگاه زنانه و نارسایی‌های ایمنی از بهترین دلایل ایجاد سرطان دهانه رحم هستند.

▪ در كسانی كه تعداد بیشتری زگیل پوستی دارند، احتمالاً آلودگی به ویروس HPV و یا زگیل دهانه رحم هم بیشتر است.

در خانم‌هایی كه رحم و دهانه آن به دلیل بیماری‌های خوش خیم مثل خونریزی یا فیبروما و ...برداشته شده است، انجام پاپ اسمیر به طور دوره ای و منظم ضرورتی ندارد، اما هر كس كه برای انجام جراحی رحم و تخمدان به اتاق عمل می‌رود باید قبلاً تست پاپ اسمیر را انجام داده باشد.

این تست توسط همكاران محترم ماما و كارشناسان بهداشتی و یا همكاران متخصص زنان و مامایی نمونه‌برداری می‌شود و به صورت لام آماده شده، ثابت شده و برای پاتولوژیست به آزمایشگاه ارسال می‌شود. نكته بسیار مهم هماهنگی و همكاری نزدیك گیرنده پاپ اسمیر و آزمایشگاهی است كه آن را مطالعه می‌كند. چون روشی كه برای ثابت كردن این لام‌ها استفاده می‌شود باید مورد قبول آزمایشگاه ذیربط باشد تا نتیجه بهتری گرفته شود.

امروز مطالعه این لام‌ها را بیشتر "هنر" می‌خوانند تا "علم" و برای بروز هنر مطلوب، هماهنگی مناسب‌ترین روش است.

پاپ اسمیر معمولاً با استفاده از یك قطعه چوب و یا تكه پنبه‌ای كه برروی آن وصل است گرفته می‌شود(spatula)و نتیجه آن روی لام‌های شیشه ای كشیده شده و با محلول اختصاصی ثابت و به آزمایشگاه تحویل داده می‌شود. امروزه از روش بهتری برای گرفتن پاپ اسمیر استفاده می‌كنند و آن روش "مایع" است، یعنی نمونه گرفته شده را در مایع مخصوصی وارد كرده و آن را روی لام می‌كشند و مطالعه می‌كنند. این روش (برپایه مایع )LBS = در حال حاضر در كشورهای غربی اجرا می‌شود و هنوز در كشورهای شرقی به طور كامل مورد استفاده قرار نگرفته است.

اعلام گزارش این نمونه گیری استاندارد است و به روش خاصی با درجه‌بندی‌های علمی‌گزارش می‌شود. معروفترین روش گزارش نتیجه پاپ اسمیر استفاده از تقسیم‌بندی Bathes da است كه نحوه برخورد با آن مشخص شده و همكاران از چگونگی آن به خوبی آگاهی دارند.

اگر می‌خواهید به سرطان دهانه رحم مبتلا نشوید چند اقدام اساسی از ضروریات است:

▪ ازدواج زودرس نداشته باشید.

▪ مسایل عرفی و شرعی را در ازدواج رعایت كنید.

▪ از استعمال دخانیات قویاً خودداری كنید.

▪ از اضافه وزن پیدا كردن پیشگیری كنید.

▪ فعالیت فیزیكی مناسب داشته باشید.

▪ سه سال یك بار تست پاپ اسمیر انجام دهید.

▪ برحسب نظر پزشك خانوادگی خود نحوه انجام پاپ اسمیر را پیگیری كنید.

دكتر محمداسماعیل اكبری

رئیس مركز تحقیقات سرطان