محمود مجلس

مروری بر منازعات قوه مجریه و قوه مقننه

مجلس هفتم و هشتم، دولت نهم و دهم سراسر حکایت شنیدنی است؛ حکایت قهرها و آشتی ها، تهدیدها و همراهی ها، پادرمیانی برای پس گرفتن استیضاح، استیضاح وزیر و رای ناپلئونی دوباره به همان وزیر، رای اعتماد ندادن به چند وزیر، مهمانی گرفتن و مهمانی نرفتن و خلاصه نزاع کلامی و موشک جواب موشک.

اگر چه هر دو اصولگرایند و همراه اما گاه گویی طاقت یکی طاق می شود که نمی تواند سکوت کند و حرف هایی می زند که نباید.

اگر دولت نهم و مجلس هفتم به ریاست حداد عادل چندان با هم مشکل نداشتند و هر چه دولت می خواست مجلس قبول می کرد و تن می داد، انتظار این بود که مجلس هشتم و ریاست لاریجانی کمی در این شیوه تجدید نظر کند و راهی را در پیش بگیرد؛ شیوه یی که نمایندگان مردم را وکیل الدوله نخوانند و صدای خود نمایندگان هم درنیاید که چرا هر چه دولت می خواهد باید در مجلس عملی شود چرا که لاریجانی خود از دولت بیرون آمده بود و نقاد شیوه های دولتی به شمار می رفت. همان طور که باهنر در مقام نایب رئیس مجلس همیشه در محافل خودی بر دولت و رئیس دولت خرده می گرفت که نگاهشان مهندسی است و می خواهند کوه را از سوراخ سوزن رد کنند حتی اگر به قیمت پودر کردن کوه تمام شود. اما گویی این انتقاد ها و انتظار ها هم چندان که باید نپایید و سرانجام در منازعه های دوطرفه دولت و مجلس، این احمدی نژاد بود که حرف خود را به کرسی نشاند و هر چه را که می خواست از مجلس بیرون کشید. گرچه گاه نیز این مجلس نشینان بودند که کار خود را کردند اما آنجا هم گویی این احمدی نژاد بود که بی توجه به مجلس آن را متهم به کارشکنی و تلاش برای زمین زدن دولت می کرد. مرور کارنامه دولت و مجلس در دوره یک ساله نشان می دهد چند جا منطق احمدی نژادی و کوتاه آمدن مجلس، دولت را به خواسته اش رسانده است.

● فاز اول، مخالفت با برداشت از صندوق ارزی

یکی از عادت های بد دولت نهم این بود که هر وقت و هر کجا که کم می آورد سراغ صندوق ذخیره ارزی می رفت و مجلس هفتم هم نه نمی گفت. اما نخستین روزهای مجلس هشتم بود که دولت لایحه یی را به مجلس فرستاد تا برای جبران زیان های ناشی از خشکسالی و تامین کالاهای اساسی دو میلیارد از صندوق برداشت کند. مجلسی ها دو فوریت لایحه دولت را نپذیرفتند تا این لایحه در نوبت برای ورود به دستور کار هیات رئیسه باقی بماند. گرچه آن روزها باهنر هنوز این گونه مخالف دولت نشده بود تا از نمایندگان بخواهد که به استرداد لایحه هدفمند کردن یارانه ها رای مثبت بدهند اما اکثریت مجلس از دولت خواست در چارچوب برنامه توسعه و بودجه رفتار کند. این رفتار های مجلس در گزارش های مرکز پژوهش ها نیز نمایان می شد؛ آنجا که دولت و نمایندگان نزدیک به دولت هر از گاهی به توکلی و مرکز پژوهش ها خرده می گرفتند که آب به آسیاب دشمن می ریزد و گزارش هایش غیرواقعی است.

● استیضاح هایی که پس گرفته شد

نمایندگان مجلس هر از گاهی تصمیم می گرفتند یکی از وزرا را استیضاح کنند. برای همین شروع به جمع آوری امضا می کردند و تا هیات رئیسه آن را می رساندند اما بعد از چند روز تعدادی از استیضاح کنندگان امضاهایشان را پس می گرفتند و استیضاح با پادرمیانی از دستور کار مجلس خارج می شد. رئیس دولت بر این باور بود که این کار برای این است که نگذارند دولت با امنیت و آرامش کارش را ادامه بدهد ولی نمایندگان مجلس همواره از توصیه هایی سخن می گفتند که آنها را به همراهی با دولت دعوت می کرد. البته در این میان نقش باهنر برای پس گرفتن امضا ها پررنگ تر از دیگران بود. اما در این میان کردان طعم شیرین استیضاح را چشید. وزیر کشور دولت احمدی نژاد که مدعی بود مدرک دکترا از آکسفورد دارد با پیگیری های احمد توکلی فوق دیپلم از آب درآمد و نمایندگان در روزی که احمدی نژاد به مجلس نیامد لباس وزارت را از تن کردان درآوردند و چند وقت بعد آن را با رای ناپلئونی به محصولی دادند که پیش از این در مجلس هفتم برای وزارت نفت معرفی شده بود و در میانه راه خود کناره گرفته بود.

● سوال از رئیس جمهور

علی مطهری را باید در شمار مردان خاص نامید. اصولگرایی که شاید تنها معیارش همان اصول باشد نه چیز دیگر. نماینده یی که اگر چه در شمار حامیان دولت بود اما ناگهان در مجلس از نمایندگان امضا جمع کرد تا احمدی نژاد را به مجلس بکشاند. مطهری بارها اقدامات و برنامه های دولت را به صریح ترین شکل ممکن به نقد کشید. اگر چه تلاش او برای سوال از احمدی نژاد بعد از پا در میانی بزرگان و وعده های رئیس دولت به سرانجام نرسید اما مطهری هنگام معرفی کابینه دهم بار دیگر سیاست های احمدی نژاد را به انتقاد گرفت و در واکنش به حوادث بعد از انتخابات احمدی نژاد را نیز در شمار مقصران اصلی قرار داد و از او خواست از مردم و دیگران عذرخواهی کند. مطهری این روزها همچنان پیگیر مدرک دکترای رحیمی معاون اول احمدی نژاد است.

● دردسر های مشایی

اگرچه کردان نقطه اوج تنش های مجلس هشتم و دولت بود اما هیچ یک به اندازه مشایی در این سال ها مساله خلق نکردند. یار غار احمدی نژاد با اظهارات پرحاشیه خود همیشه نمایندگان مجلس را به شرایط حمله می برد تا از دولت بخواهند او را برکنار کند. نخستین بار اظهارات مشایی درباره دوستی با مردم اسرائیل بود که صدای نمایندگان را بلند کرد و موضوع تا دفتر مقام رهبری نیز رفت. اما با دست خط مشایی به رهبری در میان خطبه های نماز جمعه همه چیز تمام شد تا اینکه احمدی نژاد این بار مشایی را به عنوان معاون اول معرفی کرد. صدای همگان بلند شد از همراهان دولت تا مراجع تقلید که اظهارات مشایی درباره خدا و عالم غیب به گوش شان رسیده بود. نمایندگان مدعی بودند از رهبری نامه یی به احمدی نژاد رسیده که استفاده از مشایی به صلاح نیست و احمدی نژاد هم انکار می کرد تا سرانجام نایب رئیس مجلس نامه را منتشر کرد. احمدی نژاد مشایی را به دفتر خود برد و در مقام رئیس دفتر از او استفاده کرد و برای نمایندگان پیغام فرستاد که ویژگی های مشایی از دید آنها پنهان مانده است.

● کابینه دهم

اختلاف احمدی نژاد و مجلس و حاشیه های بعد از انتخابات کار معرفی کابینه را سخت کرده بود. نمایندگان مجلس وقتی لیست پیشنهادی را دیدند تهدید کردند که بیش از نیمی از کابینه رای نمی آورد. جلسات دفاعیات کابینه به محاکمه دولت تبدیل شد اما سرانجام این احمدی نژاد و وزرایش بودند که توانستند به خواست خود برسند و تنها سه وزیر کابینه که گویا از قبل هم برای احمدی نژاد عیان بود، نتوانستند از مجلس رای اعتماد بگیرند. احمدی نژاد این بار برای سه وزیر دیگرش نامه یی نوشت و سه تن را معرفی کرد اما بلافاصله نامه را پس گرفت تا سرانجام یک بار دیگر صادق محصولی را به مجلس بفرستد و از آنجا هم به دولت ببرد، چراکه مجلسی که یک بار به وزرایش رای نداده و یک بار هم او وزرایش را تعویض کرده حالا در شرایط رودربایستی هم که باشد به این سه نفر رای خواهد داد.

● اوج اختلاف

دولت نهم که بر سر کار بود احمدی نژاد به تلویزیون آمد و از لایحه یی خبر داد که بر اساس آن دولت یارانه ها را نقدی به شهروندان خواهد پرداخت. یک سال و چند ماه از آن وعده گذشت و کارشناسان درباره فواید و مضرات آن سخن گفتند و دولت در فرم هایی اطلاعات خانوارها را جمع کرد تا حق به حق دار برسد و یارانه ها را هدفمند توزیع کند. گذشت تا لایحه به مجلس آمد و مجلس نشینان نگران از عواقب این لایحه آن را معوق کردند تا سر فرصت دوباره آن را در دستور کار قرار دهند. موعد مقرر که رسید نمایندگان لایحه دولت را دستکاری کردند و چند شرط و بند به آن دوختند تا شاید دست دولت آنقدرها هم که می خواهد باز نباشد. اما در یکی از روزهای بررسی مجلس بود که احمدی نژاد سرزده به مجلس رفت و خواست از لایحه دفاع کند. لاریجانی در مقام رئیس مجلس که در دور پیشین انتخابات رقیب احمدی نژاد بود و همراهان دولت تلاش بسیار داشتند تا پایه های ریاست او بر مجلس را لرزان کنند به او گفت تنها پنج دقیقه فرصت دارد تا به عنوان نماینده دولت سخن بگوید. اما رئیس دولت چندان این سخن را جدی نگرفت و گفت؛ «هر کجا که لازم ببینم به هر اندازه سخن خواهم گفت.»

او چند هشدار درباره لایحه یی که به قول هوادارانش عقیم شده بود، داد و تهدید کرد اگر چنین باشد لایحه را باز خواهد ستاند. نامه یی نوشت و از مجلس خارج شد. باهنر نمایندگان را تشویق کرد تا به استرداد لایحه رای بدهند و نمایندگان در واکنش به سخنان احمدی نژاد که می گفت نگرانی هایش را در این باره با مقام رهبری هم در میان نهاده، خبر دادند که نماینده رهبری به مجلس آمده و از توضیحات نمایندگان قانع شده و نگرانی هایش برطرف شده است. اما احمدی نژاد بر اساس منطق و شیوه خود کوتاه نیامد تا کمیسیونی شکل بگیرد و استرداد لایحه به تعویق بیفتد. سرانجام نمایندگان مجلس نظر احمدی نژاد را تامین کردند.

محمود احمدی نژاد علاوه بر سخنانی که سه شنبه هفته گذشته در مجلس مطرح کرد در اطلاعیه یی که دو روز پیش از سوی دفترش صادر شد نیز اعلام کرده بود اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه ها در قالب بودجه را نمی پذیرد. این در حالی است که این مساله در ماده ۱۳ لایحه هدفمند کردن یارانه ها در مجلس مصوب شده بود و امکان بازگشت به آن وجود نداشت اما در جریان بررسی ماده ۱۶ این لایحه، نمایندگان به نوعی مصوبه پیشین خود در ماده ۱۳ را نقض کردند.

اینچنین بود که احمدی نژاد بار دیگر توانست منطق خود را به مجلس بقبولاند و با آنچه خواسته است از صحن علنی بیرون برود.

شاید لاریجانی که پیش از این چند بار منازعه هایش با رئیس دولت تند شده بود و یک بار نیز اظهارات احمدی نژاد را طنز خوانده بود نیک می دانست که قرار است یک بار دیگر مجلس در برابر خواست دولت کوتاه بیاید و بازی را ببازد برای همین بار سفر بست و به عراق رفت تا شاهد برد دیگری از سوی دولت نباشد؛ دولتی که گویا هنر بزرگش دور زدن قانون است و عملی کردن خواسته هایش به هر قیمت.

حمید مافی