افزایش قیمت شیر, کاهش سن پوکی استخوان

دکتر زهرا عبداللهی, رییس دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت, از کاهش ۱۴ درصدی سرانه مصرف شیر در سال گذشته خبر داده است مهندس حسین چمنی, مشاور مدیر عامل و سخنگوی صنایع شیر ایران هم براساس مطالعات انجام شده اخیرا خبری مبنی بر کاهش ۲۲ درصدی مصرف شیر طی دو سال گذشته در بیش از ۵۰ شهر بزرگ کشور اعلام کرده است

دکتر زهرا عبداللهی، رییس دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، از کاهش ۱۴ درصدی سرانه مصرف شیر در سال گذشته خبر داده است. مهندس حسین چمنی، مشاور مدیر عامل و سخنگوی صنایع شیر ایران هم براساس مطالعات انجام?شده اخیرا خبری مبنی بر کاهش ۲۲ درصدی مصرف شیر طی دو سال گذشته در بیش از ۵۰ شهر بزرگ کشور اعلام کرده است...

حالا نکته مهم اینجاست که چرا جامعه ما باید با این کاهش مواجه باشد؟ حتما شما هم از عواقب کاهش سرانه مصرف شیر و لبنیات در کشور آگاه هستید اما در ادامه گفت‌وگو با مهندس چمنی، کمی بیشتر با دلایل گران?شدن شیر و راهکارهای پیشنهادی صنعت شیر ایران مطلع می‌شویم.

▪ مهم‌ترین مشکلی که کاهش سرانه مصرف شیر برای مردم یک جامعه به‌وجود می‌آورد، چیست؟

صنعت شیر نسبت به سایر صنایع، رابطه مستقیم‌تری با سلامت مردم دارد بنابراین باید بحث شیر، تولید و مصرف آن را در حوزه سلامت ارزیابی کنیم، نه در حوزه صنعت. تمام سیاست‌گذاری‌ها و نگاه‌هایی‌ که متوجه این بخش از تولید در کشور می‌شود، باید سلامت ‌محور باشد. همان‌طور که می‌دانید، شیر یک محصول بدون جایگزین است.

▪ شما مهم‌ترین دلیل پایین آمدن سرانه مصرف شیر را در ایران چه می‌دانید؟

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که باعث کاهش سرانه مصرف مردم هم شده، این است که متاسفانه در بحث حذف یارانه‌ها، با صنعت شیر هم مانند سایر صنایع برخورد شد؛ یعنی یارانه شیر، همانند سایر صنایع مانند صنایع خودروسازی یا سوخت کاملا حذف شد که این امر، مردم و تولیدکنندگان را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است.

▪ یعنی ما در ساختار نظام اداری و برنامه‌ریزی‌های کشورمان مشکلی داریم؟

بله، متاسفانه ساختار نظام اداری ما، بیمارمحور است. یعنی اجازه می‌دهد مردم بیمار بشوند،‌ سپس برای آنها پزشک تربیت و بیمارستان تاسیس می‌کند، تخت بیمارستانی اضافه می‌کند، دارو تولید یا وارد می‌کند و... اگر این نظام سلامت‌محور بود به‌جای درمان به فکر پیشگیری می‌افتاد و به دلیل تاثیر قطعی شیر در جلوگیری از ابتلا بیماری‌های مهلک، باید با موضوع تولید، عرضه و قیمت‌گذاری آن برخورد متفاوتی می‌شد. قطع یارانه شیر به‌وسیله دولت هد‌فمندکردن یارانه‌ها، معضل پایین بودن سرانه مصرف شیر و لبنیات را تشدید کرد. حتی در همان زمان که شیر یارانه دریافت می‌کرد، سرانه مصرف شیر در ایران نسبت به بسیاری از کشورهای صنعتی، اروپای غربی و حتی میانگین‌های جهانی، خیلی پایین‌تر بود. یعنی سرانه مصرف شیر در دوره‌های ارزانی این محصول هم چندان مطلوب نبود اما حداقل دلخوشی ما این بود که جهت‌گیری مصرف شیر و لبنیات در کشور،‌ ثابت یا به سمت مثبت شدن است. متاسفانه از تیر ماه سال ۹۰ که یارانه شیر خانوار قطع شد و با توجه به افزایش چندباره قیمت شیر و لبنیات در سال‌های اخیر به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، با یک روند منفی در مصرف مواجه هستیم.

▪ این کاهش سرانه مصرف تا چه اندازه جدی و خطرناک است؟

در شرایط معمولی و پیش از حذف یارانه شیر، سرانه مصرف این محصول در کشور ما، یک‌سوم توصیه متخصصان تغذیه بوده است. عقب‌گردی که ما براساس آمارهای خود وزارت بهداشت در مورد مصرف شیر و لبنیات در طول سال‌های اخیر داشته‌ایم، زنگ خطری برای مسوولان بهداشت و درمان کشور است. آمارها نشان می‌دهد

۹۰ درصد مردم ما دچار کمبود کلسیم هستند و این سیاست‌های غلط هم باعث بدتر شدن وضعیت سلامت مردم خواهد شد. براساس گزارش دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، سن ‌ابتلا به پوکی استخوان در ایران به زیر ۴۰ سال رسیده است و هر ایرانی در خوشبینانه‌ترین حالت، حداقل ۲ دندان پوسیده در دهان دارد، هرچند بسیاری از ایرانیان، بیش از ۵ دندان پوسیده دارند. اگر بپذیریم هر ایرانی فقط ۲ دندان پوسیده دارد و مجبور است برای ترمیم هر دندان، فقط

۲۰۰ هزار تومان هزینه بکند، هزینه ترمیم ۱۵۰ میلیون دندان پوسیده ایرانی‌ها چیزی بالغ بر ۳۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. این رقم، بسیار نجومی است و می‌تواند اقتصاد کلان ما را تحت‌تاثیر قرار بدهد.

▪ تولیدکنندگان محصولات لبنی از این روند رو به رشد قیمت شیر و لبنیات راضی هستند؟

نه، با افزایش قیمت شیر و کاهش سرانه مصرف، به‌طور حتم دامداران و کارخانه‌های صنایع لبنی هم با ضرر و زیان‌های فراوانی مواجه خواهند شد بنابراین از این اوضاع رضایت ندارند. کاهش مصرف باعث می‌شود از ظرفیت تولید هم کامل استفاده نشود و تولیدکنندگان متضرر شوند.

▪ در کشورهای دیگر به صنایع تولید شیر و لبنیات، یارانه دولتی تعلق می‌گیرد؟

بله، در تمام کشورهای توسعه‌یافته و برخی از کشورهای در حال توسعه که توانایی مالی دارند، هنوز هم به شیر یارانه تعلق می‌گیرد. درکشورهای پیشرفته‌ای هم که کاملا با یارانه در بحث اقتصادی مخالف هستند، یارانه شیر سر جای خود باقی مانده است. بد نیست بدانید که طرح «شیر مدرسه» به‌عنوان یکی از طرح‌های یارانه‌ای، در برخی از کشورهای اروپای غربی، بیش از ۱۰۵ سال سابقه دارد و همچنان روی توسعه آن تاکید می‌شود. این در حالی است که متاسفانه مسوولان ما گاهی به حذف یارانه شیر افتخار می‌کنند و نمی‌دانند که با این کار، چه ظلمی در حق مردم و جامعه کرده‌اند. آنان با صرفه‌جویی چندصد میلیارد تومانی، هزینه‌های چندده هزار میلیارد تومانی درمان را به کشور تحمیل می‌کنند.

▪ آیا تولیدکنندگان شیر و لبنیات، پیشنهادی هم برای کاهش قیمت نهایی محصولات خود دارند؟

بله، ما نباید به‌هیچ‌عنوان در مورد تقاضا برای تخصیص مجدد یارانه شیر،‌ درنگ کنیم و دولت هم نباید در این‌باره، احساس نگرانی بکند. دولت با یک محاسبه ساده اقتصادی متوجه خواهد شد هرگونه هزینه‌ای که منجر به کاهش قیمت و افزایش سرانه مصرف شیر بشود، در نهایت به نفع دولت خواهد بود. حدود ۷۰ درصد قیمت تمام‌شده محصولات لبنی،‌ مربوط به قیمت نهایی شیر خام است. به همین دلیل، به دولت پیشنهاد شده است سیاست‌هایی در جهت تثبیت قیمت تمام‌شده شیر خام، اتخاذ کند. متاسفانه با حذف یارانه‌ها، مدام با افزایش قیمت شیر خام در این سال‌ها مواجه بوده‌ایم. قیمت تمام‌شده تولید شیر خام پس از هدفمندسازی یارانه‌ها تاکنون، بیش از ۲۰۰ درصد افزایش یافته است و تا زمانی که قیمت آن پایین نیاید، با کاهش قیمت در بخش تولید و عرضه محصولات لبنی هم مواجه نخواهیم بود زیرا قیمت شیر خام، تاثیر ۷۰ درصدی در قیمت نهایی محصولات لبنی دارد.

▪ حرف آخر؟

اگر دولت نخواهد فکری به حال کاهش قیمت شیر و افزایش سرانه مصرف آن بکند، متاسفانه چشم‌اندازی بهتر از یک نسل بیمار و زمینگیر پیش روی ما نخواهد بود. کشور ما در دوره گذر جمعیتی، به سرعت به سمت سالمندی پیش می‌رود و سونامی سالمندی که طی ۴ دهه آینده دامن کشور را خواهد گرفت، ایجاب می‌کند مصرف شیر به سرعت در جامعه گسترش یابد تا کهنسالان ما بتوانند این دوره را راست قامت و بانشاط بگذرانند.

ندا احمدلو

گلایه ها و گمانه زنی های مهندس حسین چمنی سخنگوی صنایع شیر ایران