با اجازه بزرگتر ها یا اجازه بی اجازه

مقایسه ازدواج های سنتی و مدرن در گفت وگو با دکتر بهروز بیرشک روان شناس

در گذشته‌های نه‌چندان دور، ازدواج سنتی بین خانواده‌های ایرانی مرسوم بود و خانواده پسر پس از انتخاب دختری که او را مناسب می‌دیدند و بعد از خواستگاری وی را به عقد پسرشان درمی‌آوردند...

در این ازدواج‌ها دختر و پسر شناختی از هم نداشتند و تا قبل از ازدواج از خصوصیات و رفتارهای درونی و شخصی فرد موردنظرشان بی‌خبر بودند. با گذشت زمان و ارتباط با کشورهای غربی، گونه دیگری از ازدواج که از آن به عنوان «ازدواج مدرن» یاد می‌شود، بر جامعه ما سایه انداخت. در این‌گونه ازدواج‌ها که در برخی کشورهای غربی رایج و مطابق با فرهنگ و سنت‌های این‌گونه کشورهاست، دختر و پسر پس از آشنایی و دوستی با یکدیگر، مدتی در کنار هم زندگی می‌کنند یا به دوستی و برقراری رابطه‌ای عاطفی می‌پردازند و در صورت وجود هماهنگی و رضایت میان آنها اقدام به ازدواج می‌کنند. اگر شما هم جزو کسانی هستید که درباره ازدواج سنتی یا مدرن تردید دارید، می‌توانید پای صحبت دکتر بهروز بیرشک، روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بنشینید.

▪ آقای دکتر! برای شروع بحث تعریفی از ازدواج سنتی و مدرن ارائه می‌دهید؟

- ازدواج سنتی، ازدواجی با انتخاب به‌وسیله خانواده و ازدواج مدرن با انتخاب دختر و پسر و سپس در جریان قرار گرفتن خانواده‌ها صورت می‌‌گیرد. البته این تقسیم‌بندی به دلیل اختلاف عقیده و تفاوت عقاید جوانان و والدین شکل گرفته و ما به منظور بیان اختلاف دیدگاه نسل امروز و دیروز، دو دسته‌بندی سنتی و مدرن را تعریف کرده‌ایم. در ازدواج‌های سنتی، دایره همسرگزینی محدود و سن ازدواج پایین‌تر است ولی به دلیل حمایت‌های مالی خانواده، شروع زندگی مشترک برای زوجین معمولا بدون دغدغه خواهد بود.

▪ چطور ازدواج سنتی جای خود را به ازدواج مدرن داد؟

- در حال حاضر رابطه زنان و مردان در جامعه رو به رشد است و زنان در عرصه‌های اجتماعی فعالیت‌های گسترده‌ای را آغاز کرده‌اند، همین موضوع باعث شده بسیاری از دخترها و پسرهای جوان از اینکه خانواده‌هایشان برای آنان فردی را انتخاب کنند، طفره بروند و بخواهند با توجه به معیارهایی که دارند، همسر خود را از میان اطرافیان انتخاب کنند. در دو نسل قبل از ما، ازدواج‌ها به صورت سنتی انجام می‌شد به طوری که خانواده‌ها خواستگاری می‌رفتند و دختر و پسر حتی هیچ ملاقاتی با هم نداشتند. این خانواده‌ها بودند که تصمیم نهایی را می‌گرفتند. این ازدواج‌ها گاهی موفقیت‌آمیز بود و گاهی نیز ناموفق بود. آن زوج به اصطلاح می‌سوختند و می‌ساختند و فشارهای زیادی را نیز تحمل می‌کردند اما این روزها معیارها باتوجه به تحولاتی که صورت گرفته، تفاوت کرده است. به طوری که جوانان نمی‌خواهند چشم و گوش بسته تن به ازدواج بدهند و اعتقادشان بر این است که باید خودشان نقش اصلی را داشته باشند.

▪ حالا درصد موفقیت ازدواج‌های سنتی بیشتر است یا ازدواج‌های مدرن؟

- برای پاسخ به این سوال باید کمی ‌به عقب‌تر برگردیم. اشکال ازدواج‌های مدرن این است که بسیاری از مواقع پسر و دختر از دید احساسی به مساله نگاه می‌کنند و بدون داشتن آگاهی از پیش شرط‌های یک ازدواج موفق، تن به ازدواج می‌دهند و مشکلات آنها پس از شروع زندگی مشترک در زیر یک سقف، مشخص می‌شود. به اعتقاد من ازدواج یک ریسک است و باید از طرف مقابل شناخت اولیه داشته باشیم و عواملی مثل سن، فرهنگ دو خانواده، وضعیت اقتصادی، وضعیت تحصیلی و خصوصیت شخصیتی را نیز در نظر بگیریم. البته برای رسیدن به این شناخت نباید مشاوره‌های قبل از ازدواج را فراموش کرد.

▪ اگر همه این مواردی که گفتید، در نظر گرفته شود، ازدواج مدرن یک ازدواج موفق خواهد بود؟

- اگر در ازدواج مدرن همه این موارد در نظر گرفته شود و ازدواج بر مبنای احساسات محض صورت نگیرد، مشکلی ایجاد نخواهد شد. از طرفی این طور هم نیست که بگوییم همه ازدواج‌های سنتی موفق و همه ازدواج‌های مدرن ناموفق‌اند، این موضوع نسبی است و از یک فرمول کلی تبعیت نمی‌کند. در این بین بسیاری از جوانان متقاضی ازدواج مدرن هستند زیرا می‌‌خواهند خودشان همسرشان را انتخاب ‌کنند ولی تنوع فرهنگی، ضعف شناخت از یکدیگر و صرفا شناخت‌های ظاهری و تکیه به برخی از معیارهای کمی ‌باعث شده است ازدواج‌های مدرن در جامعه ما آسیب‌پذیر باشند. تلفیق دو روش سنتی و مدرن برای ازدواج را می‌توان بهترین راه‌حل موجود دانست.

▪ در این بین بسیاری از خانواده‌ها هنوز با ازدواج‌های مدرن کنار نیامده‌اند و ترجیح می‌دهند فرزندشان به سبک سنتی ازدواج کند. این طور نیست؟

- خانواده‌هایی که هنوز نسبت به مساله ازدواج همان دید سنتی و فرهنگ قدیمی‌ خود را دارند، باید آمادگی پذیرش این موضوع را داشته باشند که دختر یا پسرشان حق دارد همسر آینده‌اش را خودش انتخاب کند و عدم پذیرش این موضوع باعث می‌شود برخوردها و فاصله‌های زیادی میان فرزندان و والدین آنها ایجاد شود و این موضوع تاثیرات بسیار نامطلوبی بر روابط اعضای خانواده خواهد گذاشت. اگر خواهان ازدواج غیرسنتی هستیم، باید مقداری نقش خانواده را در این موضوع در نظر بگیریم و والدین باید دراین زمینه به فرزند خود کمک کنند.

▪ به خانواده‌هایی که فرزندانشان در آستانه ازدواج قرار دارند چه توصیه‌ای دارید؟

- خانواده‌ها باید بدانند نمی‌شود بین ازدواج سنتی و مدرن مشخص کرد که کدام یک موفق‌تر است ولی براساس آمار طلاق و نگاه به اظهارنظرهای کسانی که به صورت سنتی یا مدرن ازدواج کرده‌اند، پی می‌بریم در هر دو ازدواج انتخاب نادرست وجود دارد. در ازدواج‌های سنتی بدون اینکه به شرایط کنونی جامعه وفرهنگ و پیشرفت‌های انجام شده و آزادی زنان نگاه شود، این اعتقاد وجود دارد که دختر با لباس سفید عروسی به خانه شوهر می‌رود و باید با لباس سفید کفن خانه شوهر را ترک کند. این دیدگاه اکنون در میان دختران ما که به استقلال اجتماعی و حقوقی رسیده‌اند، دیگر طرفداری ندارد و زنان و دختران نه تنها به حقوق قانونی خود واقف شده‌اند، بلکه تا آنجا که بتوانند در پی احقاق حق خود نیز هستند. باتوجه به شرایط موجود دیگر نمی‌شود کاملا به ازدواج‌های سنتی بازگشت ولی ازسوی دیگر هم نمی‌شود کاملا آن را ندیده گرفت. باید به جوانان فرصت داد با همسر آینده خود یا کسی که او را برای همسری درنظرگرفته‌اند، صحبت کنند و در عین حال نیز آنها را از راهنمایی‌ها و ویژگی‌هایی که برای تشکیل یک خانواده لازم است، آگاه کرد.

پریسا اصولی