این قدر از سختی ها ننالیم

بسیاری از انسان ها را در زندگی روزمره خود می بینیم که از سختی ها و مشکلات زندگی خود گلایه می کنند و بسیارند پدر و مادرانی که با پندار اشتباه خویش مدام درصدد هستند که فرزندشان در زندگی کوچک ترین سختی را متحمل نشود

بسیاری از انسان‌ها را در زندگی روزمره خود می‌بینیم که از سختی‌ها و مشکلات زندگی خود گلایه می‌کنند و بسیارند پدر و مادرانی که با پندار اشتباه خویش مدام درصدد هستند که فرزندشان در زندگی کوچک‌ترین سختی را متحمل نشود! و در انتها می‌بینیم که فرزندانی تحویل جامعه می‌دهند که توانمندی حل کوچک‌ترین مشکل زندگی خود را ندارند چه برسد به اینکه در جامعه مسئولیتی را متقبل شوند! اما باید گفت: از جمله عوامل موثر در تربیت انسان سختی‌ها و شداید است که موجب صیقل خوردن گوهر وجود آدمی و شکوفایی استعدادها و کسب کمالات است.

به بیان امیرمومنان علی (علیه السلام)فی تقلب الاحوال علم جواهر الرجال نهج‌البلاغه، حکمت‌۲۱۷. گوهر انسان‌ها در آزمایشگاه دگرگونی احوال معلوم می‌شود.تنعم و نازپروردگی روحیه انسان را شکننده و آسیب پذیر می‌سازد و سختی‌ها و شداید - با رویکردی درست بدانها - نقشی اساسی در تکامل آدمی دارد.امیر مومنان علی (علیه‌السلام) وقتی از زندگی ساده و همراه با سختی خویش - که خود پذیرای آن شده بود سخن می‌گوید، بدین امر اشاره می‌کند که اگر گوینده‌ای اشکالی کند که چون خوراک پسر ابوطالب اینگونه (ساده و ناگوار) است، پس بیگمان ناتوانی بر او چیره گردد و نتواند با هماوردان خود مقابله نماید و از نبرد با دلاورمردان باز ماند، باید بدو گفت:الا و ان الشجره البریه اصلب عودا و الرواتع الخضره ارق جلودا، و النباتات البدویه اقوی وقودا و ابطاء خمودا (نهج البلاغه، نامه ۴۵).

بدانید درختی که در بیابان خشک روید چوبش سخت تر بود و سبزه های خوش نما پوستش نازک تر و رستنی های صحرایی را آتش افروخته تر بود و خاموشی آن دیرتر.سختیها و شداید وجود آدمی را استوار و مقاوم می سازد و از ضعف و سستی دور می نماید و انسان را از تن دادن به پستی های دنیایی و خصلت های نفسانی حفظ می کند و آدمی را در جهت پاکی و بالندگی کمک می نماید، همان طور که راحت طلبی و عافیت جویی ونازپروردگی شخصیت آدمی را ضعیف و ناتوان می سازد و بستر سقوط او را در دامن آلودگی‌ها و تباهی‌ها فراهم می نماید. به بیان پیشوای آزادگان، امام علی (علیه السلام ):مراره الدنیا حلاوه الآخره، حلاوه الدنیا مراره الآخره.(نهج البلاغه، حکمت ۲۵۱)تلخی این جهان شیرینی آن جهان است و شیرینی این جهان تلخی آن جهان.کمالات انسان در سختیها و شداید ظهور می نماید و تا آدمی سختی نبیند، خامی او به پختگی و ضعف او به قوت و نقص او به کمال تبدیل نمی‌شود.

تا برخورد با مشکلات صورت نپذیرد و در برخورد با آن صبر و استقامت به خرج داده نشود، جرقه ظهور حقیقت ملکوتی انسان زده نمی شود.و النار فی اءحجارها مخبوءة لا تصطلی ان لم تثرها الازند.(مرتضی مطهری، بیست گفتار، ص ۱۶۴).آتش در درون سنگها پنهان است و اگر سنگ و آتشزنه به هم برنخورند شعله‌ای و جرقه ای برنمی خیزد.در رویارویی با دشواریها و سختیهاست که گوهر استقامت در آدمی شعله می کشد و وجود انسان را اعتلا می بخشد. به بیان امیر مومنان علی (علیه السلام) (فی البلاء تحاز فضیله الصبر( شرح غررالحکم، ج ۴، ص ۳۹۹).در بلا و سختی است که آدمی فضیلت صبر را گرد می آورد.به حکم قانون خلقت، بسیاری از کمالات است که جز در مواجهه با سختیها و شداید، جز در نتیجه اصطکاک‌های سخت، جز در میدان مبارزه و پنجه نرم‌کردن با حوادث، جز در رو به رو شدن با بلایا و مصائب حاصل نمی شود. نه این است که اثر سختیها و شداید، تنها ظاهر‌شدن و نمایان‌شدن گوهر واقعی انسان است، به این معنا که هر کس یک گوهر واقعی دارد که رویش پوشیده است، مانند معدنی است در زیر خاک و اثر شداید فقط این است که آنچه را در زیر خاک است نمایان می‌کند و اثر دیگری ندارد. نه، این طور نیست، بالاتر است.

سختیها و شداید و ابتلائات اثر تکمیل کردن و تبدیل کردن و عوض کردن دارد؛ مانند کیمیا است که فلزی را به فلز دیگر تبدیل می کند؛ سازنده است، از موجودی موجود دیگر می‌سازد؛ از ضعیف، قوی از پست، عالی از خام، پخته به وجود می آورد؛ خاصیت تصفیه دارد، کدورتها و زنگارها را می زداید؛ خاصیت تهییج و تحریک دارد، هوشیاری و حساسیت به وجود می آورد، ضعف و سستی را از بین می‌برد.پس این گونه امور را نباید قهر و خشم شمرد، لطف است در شکل قهر، خیر است در صورت شر، نعمت است در مظهر نقمت. اصولاً عمده مشکلات ما، به باورها و تصورات غلط ما برمی‌گردد، ما تصور می‌کنیم دنیا محل تفریح و خوشگذرانی و رفاه است. لذا می‌گوییم: چرا سختی؟ چرا مشکلات؟ و چرا رفاه نیست؟قرآن می‌فرماید: اخذناهم بالبأساء و الضراء لعلهم یضرعون‌ (انعام/۴۸) سختی و فشارها برای توجه دادن به انسان است.در قالب مثال: تا چوب عود را نسوزانید، بوی عطرش بلند نمی‌شود و تا شمع به‌وسیله آتش نسوزد روشنایی نمی‌بخشد. سختی‌ها وسیله غرور زدائی و درک فقر و نیازمندی انسان به منبع غنی و لم یزلی خداوند است.همانگونه که لاستیک‌های ماشین به تنظیم باد، موتور ماشین به سرویس به‌موقع و تعویض روغن نیاز دارد تا از خطرات بزرگ تصادفات و سقوط در حین رانندگی جلوگیری کنند حوادث تلخ و مشکلات زندگی نیز انسان را متعادل و تنظیم می‌کند، غفلت و غرور و تکبر را از بین می‌برد تا دچار سقوط و هلاکت ابدی نشود.به علاوه تلخی‌ها انسان را به فکر و تلاش واداشته، عزم و اهتمام انسان را راسخ تر نموده و سرچشمه انواع ابتکارات و اختراعات و پیشرفت‌ها می‌شود.

پی‌نوشت‌ها:

۱- سوره انفال، آیه ۶۵

۲- کلمه ۸۲، از کلمات قصار نهج البلاغه