بگذارید صدای شما را بشنوم

اگر انسان به طور مکرر در معرض هر محرکی قرار گیرد بتدریج حساسیت خود را نسبت به آن محرک از دست می دهد

صداها محرک‌هایی هستند که اغلب ما، آنقدر با آنها تماس داریم که اهمیت‌شان را فراموش می‌کنیم. صداها در ایجاد احساسات مختلف در ما نقش بسزایی دارند. تقریبا همه از شنیدن بعضی از انواع موسیقی لذت می‌برند.

اگر صداها نبودند یا به عبارتی ناشنوا بودیم، بسیاری از جلوه‌های زیبای محیط زیست دیگر به نظرمان نمی‌آمد، به علاوه انجام بسیاری از کارها نیز دشوار می‌شد. برای مثال تصور کنید بدون امکان شنیدن صدای ماشین‌ها مجبور باشید از جاده عبورکنید، چقدر دشوار است؟!

افراد کم‌شنوا و ناشنوا نه تنها دچار ضعف حسی هستند، در ارتباطات خود با افراد جامعه نیز دچار مشکل شده و بسیار برای ابتلا به ناراحتی‌های روحی و روانی مستعدند.

۷۰ درصد افراد مسن که دچار پیر گوشی هستند، مشکلات رفتاری و ارتباطی با جامعه پیدا کرده و بتدریج دچار افسردگی می‌شود.

● ناشنوایی مشکلی شایع است

بسیاری از مردم مشکلاتی در ارتباط با شنوایی خود دارند. ناشنوایی جزئی، مشکل نادری نیست ولی اغلب توجهی به آن نمی‌شود. این مشکلات در اغلب سالخوردگان دیده می‌شود البته بسیاری از کودکان نیز دچار ضعف شنوایی هستند.

واژه ناشنوایی در موارد بسیار متفاوتی به کار می‌رود. بسیاری از مردم دچار ناشنوایی جزئی هستند. عده‌ای ناشنوایی مادرزادی دارند و گروهی به دلیل سانحه‌ای دستخوش ناشنوایی کلی شده‌اند.

دسته‌ای دیگر ممکن است به دلیل آلودگی‌های صوتی و مشکلاتی از این قبیل در محیط کارشان دچار ناشنوایی جزئی شده باشند.

امروزه آلودگی‌های صوتی شمار زیادی از مردم را به سوی کم‌شنوایی سوق می‌دهد،از جمله این آلودگی‌های صوتی گوش دادن مداوم موسیقی‌های زیان‌آور (بیشتر از نوع پاپ) است.

نوعی دیگر از ناشنوایی هنگامی ایجاد می‌شود که اشخاص نتوانند صداهایی با بسامدهای خاص را بشنوند.

ناشنوایی دلایل گوناگونی دارد. در گذشته، بعضی از کودکان به دلیل ابتلای مادرانشان در دوران بارداری به بیماری‌هایی از قبیل سرخجه، دچار مشکلات شنوایی پس از تولد می‌شدند. خوشبختانه امروزه با اقدامات صورت گرفته، این نوع ناشنوایی بندرت دیده می‌شود.

به این ترتیب به طرق مختلف ممکن است فرد دچار کاهش شنوایی یا ناشنوایی شده و در صورت کوتاهی در انجام اقدامات درمانی ضروری، تا آخر عمر از این نعمت محروم شود.

● مشکل را بشناسید تا درمان شوید

درمان مشکلات شنوایی تا حد زیادی به علل ایجادی آنها بستگی دارد. متاسفانه از آنجا که هنوز راهی برای تبدیل امواج صوتی به ایمپالس‌های عصبی پیدا نشده، درمان ناشنوایی‌های عصبی بسیار دشوار است. ولی با کمک پروتزها و کشف سلول‌های بنیادی تحول عظیمی در درمان مشکلات شنوایی به وجود آمده است.

مشکلاتی که در گوش داخلی وجود دارد کمتر قابل درمان است، ولی درمان‌هایی برای رفع اختلالات گوش خارجی و میانی وجود دارد که می‌توان به کمک آنها، هدایت امواج صوتی را ممکن ساخت.

همان‌طور که می‌دانید، سمعک‌ها ابزاری هستند که به این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند. سمعک‌های جدید حاوی یک میکروفن است که برای جمع‌آوری امواج صوتی به کار می‌رود.

این امواج پس از تقویت توسط یک تقویت‌کننده، از راه یک گوشی ظریف به گوش می‌رسد. سمعک‌ دارای بلوتوث نوعی فناوری جدید است که بدون نیاز به سیم یا ابزار جانبی دیگر فرد کم‌شنوا را قادر می‌سازد به‌طور مستقیم با همه ابزارهایی که در آنها فناوری بلوتوث وجود دارد، ارتباط برقرار کند. این ابزار دارای یک سخت‌افزار حد واسط است.

برای مثال این فناوری باعث می‌شود وقتی کسی با تلفن همراه فرد (که بلوتوث دارد) تماس بگیرد، فرد کم‌شنوا از طریق سمعک خود، سیگنالی بشنود و بدون نیاز به نزدیک کردن تلفن، تنها با فشار دادن یک دکمه که روی ابزار حد واسط قرار دارد، با مخاطب خود صحبت کند.

با این وسیله حتی می‌توان بخوبی به تماشای تلویزیون پرداخت. این ابزار قابل تنظیم بوده و می‌توان صداهای محیط را با هر شدتی دریافت کرد.

آنچه در کنار وسایل کمک شنوایی می‌تواند به افزایش کارایی این ابزار کمک کند، گفتار درمانی و تربیت شنوایی افراد کم‌شنوا و ناشنواست. بهترین زمان برای شروع آموزش‌ها، دوران کودکی است.

مدارس ویژه‌ای وجود دارند که به انجام یکسری از کارها و خدمات مبتنی بر کار توانبخشی شنوایی می‌پردازند. در این مدارس مهارت‌هایی مانند لب‌خوانی و گفتارخوانی به کودکان آموزش داده شده تا آنها بتوانند با استفاده از میزان باقیمانده شنوایی خود و نیز با استعانت از سمعک مناسب در ارتباطات گفتاری و اجتماعی شرکت کنند.

در مورد اختلالات شنوایی که ناشی از تخریب سلول‌های مویی حلزون یا مراکز عصبی بالاتر هستند، درمانی قطعی وجود ندارد، ولی با استفاده از اقدامات توانبخشی مثل سمعک، می‌توان این اختلالات را تا حدودی جبران کرد. به علاوه می‌توان از تکنولوژی‌هایی از قبیل کاشت حلزون نیز استفاده کرد که این روش نیز محدودیت‌هایی دارد.

تحقیقات انجام شده روی سلول‌های بنیادی امید تازه‌ای را برای درمان بیماری‌های لاعلاج ایجاد کرده است. این سلول‌ها قابلیت‌های فراوانی دارند و تصور می‌شود با استفاده از آنها بتوان سلول‌های شنوایی را بازسازی کرد.

طی مطالعه‌ای که در دانشگاه شفیلد صورت گرفت، محققان دریافتند سلول‌های بنیادی شنوایی که از حلزون جنین جدا شده‌اند، قابلیت تبدیل به سلول‌های حساس شنوایی و نورون‌های شنوایی را دارند.

دانشمندان از اندام شنوایی جنین انسان، سیستم سلول‌های بنیادی با قابلیت تکثیر و تبدیل و بازسازی شدن را استخراج کرده اند و پس از کشت این سلول‌ها در محیط آزمایشگاهی به مدت یک سال، به بررسی ژنی آنها پرداختند.

تمام سلول‌های حاصل، خصوصیات تبدیل شدن به سلول‌های گوش داخلی و بافت‌ها و ارگان‌های مربوطه را داشتند.

با وجود این‌که این سلول‌های مویی شبیه‌سازی شده، از لحاظ ظاهری شباهتی به دسته‌های سلولی مویی ندارند، اما امید است پیشرفت‌های تمایز سلولی در آینده بتواند به کارآیی مناسب این سلول‌ها منجر شود.

استفاده از روش نوین کاشت الکترود در ساقه مغز، نوعی روش درمانی جدید است که در کسانی انجام می‌شود که شنوایی خود را در اثر آسیب به عصب شنوایی از دست داده‌اند.

ایران به عنوان چهارمین کشور دنیا موفق به انجام این روش به منظور درمان بیماران ناشنوا شده است. در افرادی که کاهش شنوایی حسی عصبی دارند چنانچه این اختلال شنوایی بسیار شدید باشد، معمولا از روش کاشت حلزون استفاده می‌شود، اما اگر عصب شنوایی فرد مختل باشد، دیگر استفاده از کاشت مفید نخواهد بود.

در این بیماران و افرادی که به روش‌های درمانی دیگر پاسخ نداده‌اند، عمل جراحی ساقه مغز مدنظر قرار می‌گیرد.

این روش در محدوده آناتومیک مغز انجام شده و خطرات خاص خود را دارد، به علاوه هزینه این درمان نیز بالاست ولی با تمام این مشکلات، یک راه بسیار موثر در درمان ناشنوایی‌های لاعلاج محسوب می‌شود.

● وقتی صدایی را نمی‌شنویم

بیشتر مشکلات شنوایی ناشی از نرسیدن امواج صوتی به گوش داخلی و متعاقب آن نبودن تحریک در پایانه‌های عصب شنوایی است. این گونه مسائل معمولا از آسیب آناتومیک در مسیر هدایت صوت تا عصب است (آسیب پرده صماخ یا استخوانچه‌های گوش).

آنچه بیشتر در سالمندان دیده می‌شود نبود ارتعاش مناسب استخوان‌های گوش میانی است. تحلیل عصب شنوایی یا عصب هشت گوش را پیرگوشی می‌گویند که به دلیل بالا رفتن سن ایجاد می‌شود و طی زمان، پیشرفت بیماری را خود بیمار احساس می‌کند و زمانی که به مراکز درمانی مراجعه می‌کند، دچار کم‌شنوایی متوسط است.

زمانی که قسمت‌هایی از مسیر شنوایی مثل حلزون یا عصب شنوایی آسیب ببینند، این نوع آسیب‌ها شدیدتر بوده و درمان مشکل‌تری دارد.

نوعی ناشنوایی مادرزادی هم وجود دارد که ناشی از تخریب گیرنده‌های حسی شنوایی (سلول‌های مویی) و اعصاب مربوط به آنهاست.

سلول‌های مویی در داخل حلزون گوش داخلی قرار داشته و ارتعاشات مکانیکی صوت را تبدیل به پیام‌های الکتریکی می‌کنند که این پیام‌ها از طریق عصب شنوایی به مغز می‌رسند.

فاطمه خداکرمی