اكسپرسیونیسم

اكسپرسیون Expression در لغت به معنای «بیان , عبارت , حالت و چهره» است و اكسپرسیونیسم دراصطلاح به مكتبی اطلاق می شود كه در هنرهای مجسمه سازی , نقاشی , ادبیات و … روشی را به كار می گیرد تا حالات, طرزتفكر واحساسات درونی هنرمند و خالق اثر را بیان كند

● اكسپرسیونیسم

اكسپرسیون (Expression) در لغت به معنای «بیان ، عبارت ، حالت و چهره» است و اكسپرسیونیسم دراصطلاح به مكتبی اطلاق می شود كه در هنرهای مجسمه سازی ، نقاشی ، ادبیات و … روشی را به كار می گیرد تا حالات، طرزتفكر واحساسات درونی هنرمند و خالق اثر را بیان كند.

اكسپرسیونیسم زبانی برای بیان افكار، احساسات درونی ، غرایز انسانی وزبانی تند برای برخورد با قوانین و اصول موجود در قالبهای هنری است و اكسپرسیونیستها با طغیان اندیشه ، قدرت كلمات ونیروی هنر كه همراه با سركشی و نافرمانی از اصول سنتی است اثر خود را ارائه می دهند.

● عقاید اكسپرسیونیستها:

۱) نفی جامعه سرمایه داری و مدرنیته: اكسپرسیونیستها می خواهند جامعه سرمایه داری و زندگی های پرتجمل، منظم و حساب شده بورژوازی را از بین ببرند و كلاً با زندگی مدرنیته ، از خودبیگانگی و اختلاف طبقاتی درجامعه مخالف هستند.

۲) نفی قالبهای سنتی : این مكتب، سنت، نظم ، قوانین و قراردادهای موجود در قالبهای هنری گذشته را نفی می كند. درواقع اكسپرسیونیستها به دنبال از بین بردن ارزشهای پیشین و به وجود آوردن ارزشهای جدید هستند و دراین امر گاهی نیز زیاده روی و افراط می كنند.

۳) تغییر وضعیت موجود : اكسپرسیونیستها نگاهی نو به زندگی دارند كه با نوعی عصیان و طغیان همراه است. آنان خود را از یك طرف تحت فشار زندگی درحال پیشرفت ومدرن شهری می بینند واز طرف دیگر تحت فشار نوعی احساس خطر پیش از وقوع حادثه هستند و همین احساس خطر و اضطراب درونی ، آنان را به فكر تغییر وضعیت موجود می اندازد.

۴) هنر انتزاعی : اكسپرسیونیسم دوران هنر آبستره است . پیروان این مكتب ، تقلید و پیروی از طبیعت را در ادبیات وهنر اكسپرسیونیست جایز نمی دانند. چون به عقیده آنان تقلید مستقیم از طبیعت به دلیل اینكه مانع خلاقیت هنرمند می شود، دیگر جایی درهنر مدرن ندارد. بلكه هنر در دنیای جدید بیشتر با انتزاع (Abstration) خلق می شود و به این وسیله هنرمند، فریادهای درونی ، اسرار، دلتنگی ها ، رنج ها ، فشارهای ناشی از این دنیای مدرن را در هنرخود بیان می كند.

● قالبهای ادبی وهنری:

۱) نقاشی : اكسپرسیونیستها در وهله اول افكار وعقاید خود را در قالب نقاشی به تصویر می كشند. نقاش سبك اكسپرسیونیسم باا لهام و تأثیری كه از طبیعت می گیرد، انگیزه و احساسی درونی دراو برانگیخته می شود كه آن را بطور غیرمستقیم دراثر خود منتقل می كند. برخلاف امپرسیونیستها كه بطور مستقیم از طبیعت الهام می گیرند.

۲) شعر: اشعار اكسپرسیونیستها «بیان واقعیت » و «تصویرسازی » است و هدف آنان از ایجاد این تصویر در ذهن خواننده این است كه می خواهند از واقعیت برای خواننده دنیای رؤیایی بسازند. آنان دراین زمینه از ترجمه اشعار رمبو و بودلر فرانسوی نیز بسیاربهره برده اند.

۳) تئاتر: بعد از نقاشی و شعر، اكسپرسیونیستها قالب تئاتر را برای ارائه كارها و تفكرات خود ترجیح می دهند. درواقع تئاتر اكسپرسیونیستی پایانی برای تئاتر روانشناختی و طبیعت گرا یا ناتورالیستی است. نمایشنامه نویسان این سبك به مسائل روز جامعه مانند جنگ، خشونت، انقلاب و مشكلات نسل جدید می پردازند. آنان می خواهند تماشاگر را بادیدی كه از دنیا و جامعه خود دارند آشنا كنند. اغلب این نمایشنامه نویسان تحت تأثیر كارهای اوگوست استریندبرگ (August Strindberg) هستند . این نویسنده سوئدی اولین نمایشنامه های سبك اكسپرسیونیستی را ارائه داده است.

رمان ، موسیقی ، سینما، معماری ، هنرهای تزیینی و تبلیغاتی از دیگر قالبهایی است كه هنرمند اكسپرسیونیسم از طریق آنها ، مخاطبان را با تفكر، عقاید و احساسات خود آشنا می كند.

● موضوع و مضمون آثار اكسپرسیونیستی :

مرگ و پایان زندگی ، بی هدفی و پوچی دنیا، بروز احساسات درونی، بیان عقاید مذهبی و اخلاقی ازجمله مضامین اشعار اكسپرسیونیستها است . تغییروضعیت، بازگشت، شورش و انقلاب از اصطلاحهای رایج درآثار نویسندگان وشعرای این مكتب است. كه طرح این موضوعها اغلب با شدت بیان، صحنه پردازی های خیالی و بازگوكردن واقعیتهای ذهنی نویسنده همراه باكمی افراط بیان می شود.

اكسپرسیونیستها معمولاً صحنه های دلخراش وحوادث زندگی را به تصویر می كشند ودرآثار خود عذاب، دلزدگی و بحران زندگی و تمدن مدرن را بیان می كنند.

لیدا فخری