قدیمی تر از آنچه تصور می کنید

بشر سال های دراز مغرور بود که از نیاکان نخستین خود, باهوش تر است البته بشر نخستین آتش را کشف کرد, چرخ را اختراع کرد و زبان را پدید آورد, اما هرچه باشد, بشر امروز عرضه کننده فن آوری است

بشر سال‌های دراز مغرور بود که از نیاکان نخستین خود، باهوش‌تر است. البته بشر نخستین آتش را کشف کرد، چرخ را اختراع کرد و زبان را پدید آورد، اما هرچه باشد، بشر امروز عرضه‌کننده فن‌آوری است. امروزه می‌دانیم تعداد بسیار زیادی از اختراع‌های پیشرفته و پیچیده فن‌آوری، پیش از این هم ابداع شده بود. دانستن تاریخچه این ابداع‌ها حداقل حسنی که دارد، این است که نشان می‌دهد گذشتگان هم چندان با مفهوم فن‌آوری بیگانه نبودند و فن‌آوری چیزی نیست که در ۱۰۰ سال اخیر عرضه شده باشد. آی‌پاد برخی فکر می‌کنند آی‌پاد در سال ۲۰۰۱ ابداع شده است و برخی هم آن را به سال ۱۹۹۷ و پیش از زمان استیو جابز نسبت می‌دهند. اما واقعیت این است که آی‌پاد در سال ۱۹۷۹ ابداع شد. در این سال کین کرامر و دوستش جیمز کمپبل تصمیم گرفتند یک دستگاه پخش موسیقی همراه بسازند که به اندازه یک جعبه سیگار باشد. این دستگاه IXI نام داشت که موسیقی را به شیوه دیجیتال روی یک تراشه ضبط می‌کرد، مجهز به یک صفحه نمایش بود و دکمه‌ای داشت که با استفاده از آن می‌شد آهنگ‌ها را پخش کرد. آنها حتا پنج نمونه اولیه از این دستگاه ساختند تا نظر مساعد سرمایه‌گذاران را جلب کنند. با توجه به صدای عالی این دستگاه، آنها امتیاز اختراع خود را فروختند. از این پس هر کس می‌توانست به آهنگ‌هایی که خودش دانلود کرده است، گوش دهد.

اما این دستگاه یک عیب اساسی داشت؛ حافظه دستگاه کم بود و فقط می‌توانست سه‌ونیم دقیقه موسیقی را ضبط کند. از طرف دیگر از آنجا که در آن روزگار کسی رایانه شخصی نداشت، کرامر پیشنهاد کرد پایانه‌هایی از فروشگاه‌های موسیقی نصب شود که از راه یک تلفن به یک سرور مرکزی موسیقی وصل شود و کاربران بتوانند موسیقی دلخواه‌شان را در فروشگاه بخرند و دانلود کنند. در نظر داشته باشید برای دانلود یک قطعه موسیقی با استفاده از مودم‌های ۱۹۷۹، شخص باید غذای کافی می‌داشت و چند روزی را در فروشگاه چادر می‌زد تا بتواند موسیقی دلخواهش را دانلود کند. خودرو برخی گمان می‌کنند خودرو انتهای قرن نوزدهم یا ابتدای قرن بیستم ابداع شد، اما واقعیت این است که یک مخترع فرانسوی به نام نیکلا جوزف کاگنو پیش از انقلاب آمریکا توانسته است یک خودرو بسازد. در زمانی که مردم جن و پری را عامل شیوع بیماری‌ها می‌دانستند، کاگنو فکر بزرگی در سر داشت؛ دلیجانی بسازد که نیاز به اسب نداشته باشد. وی در نهایت در سال ۱۷۶۹ دلیجان بی‌اسبش را ساخت. این دلیجان به یک موتور بخار مجهز بود و می‌توانست چهار تن بار را حمل کند و با سرعت چهار کیلومتر بر ساعت به حرکت درآید. اگر خودرو در سال ۱۷۶۹ اختراع شد، پس چرا ما چیزی در مورد حمله ارتش خودروهای ناپلئون به انگلستان نشنیده‌ایم؟ واقعیت این است که این اختراع مشکلاتی هم داشت. وقتی کاگنو در سال ۱۷۷۱ ماشینش را امتحان می‌کرد، تصادف کرد. البته امروزه تصور تصادف کردن ماشینی که با سرعت ۵ یا ۱۰ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند، خنده‌دار است، اما اگر خودتان را جای راننده آن بگذارید، این تصادف چندان هم مضحک نیست. هر چند اهمیت این اختراع غیرقابل انکار است، اما عیب‌هایی هم داشت؛ از جمله این‌که سنگین و کند و رانندگی آن دشوار بود.

کاگنو تصمیم گرفت با صرف پول، اختراعش را بهتر کند و در حالی که دولت فرانسه هم به این موضوع علاقه‌مند بود، انقلاب فرانسه روی داد و همه چیز به پایان رسید. کاگنو به بلژیک فرار کرد و در فقر و تنگدستی به زندگی‌اش ادامه داد. یک نکته جالب؛ در زمان کاگنو ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون نفر در جهان بودند ولی امروز همین تعداد خودرو در جهان است. پرتوهای حرارتی در سال ۲۰۰۷ اعلام شد ارتش ایالات متحده اسلحه‌ای ابداع کرده است که می‌تواند موجب افزایش دما در هدف شود. این اسلحه شرکت اکتیودانیل سیستمی‌ شبیه خودروهای تجهیزات مخابرات دارد و می‌تواند پرتوهای حرارتی را به سمت افراد بفرستد تا دمای پوست آنها به بالای ۵۰ درجه سانتی‌گراد برسد. شاید این مقدار دما کم باشد، اما به خاطر داشته باشید از این ابزار برای متفرق کردن یک گروه استفاده می‌شود، نه برای سوزاندن آنها. اما واقعیت این است که تاریخ این اختراع در ۴۰۰ سال پیش از میلاد عرضه شده است. در آن زمان صفحه‌های جلایافته را برای متمرکز کردن نور خورشید و سوزاندن چوب استفاده می‌کردند. اما شاید کاربرد این پرتو در سال ۲۱۲ پیش از میلاد از مهم‌ترین کاربردهای آن باشد. در آن سال ارشمیدس با ساخت ابزاری و متمرکز کردن پرتوها، کشتی‌های دشمن را سوزاند و با این وسیله از شهر سیراکیوز دفاع کرد.

البته در مورد این‌که واقعاً ارشمیدس توانسته باشد چنین وسیله‌ای را ساخته باشد، شک و تردیدهایی وجود داشت تا آن‌که یک مهندس یونانی در سال ۱۹۷۳ آزمایشی انجام داد و عملاً نشان داد انجام چنین کاری در زمان ارشمیدس ممکن بود. وی به جای آن‌که همانند دیگران در آزمایش ناموفق از یک آینه بزرگ استفاده کند، از ۵۰ آینه کوچک برنزی هم‌اندازه انسان استفاده کرد و طی مدت کوتاهی قایق‌های کوچک را سوزاند. رایانه برخی گمان می‌کنند رایانه حوالی جنگ جهانی دوم اختراع شده است، مخترع آن را هم آلن تورینگ یا کنراد زاس تصور می‌کنند. اما واقعیت آن است که رایانه در سال ۱۸۳۳ اختراع شد. چارلز بابیج از اشتباه متنفر بود، به همین دلیل تصمیم گرفت دستگاهی بسازد تا از اشتباه در انجام محاسبه‌های ریاضی بکاهد. بابیج در سال ۱۸۲۲ ایده ساخت محاسبه‌گرهای مکانیکی که بتواند عمل‌های اصلی ریاضی را انجام دهد، عرضه کرد. دولت بریتانیا (به عبارت صحیح‌تر مسوولانی که هنگام توضیحات بابیج در مورد دستگاه خواب‌شان نبرد)، پول زیادی به وی پرداختند تا ساخت دستگاه را آغاز کند. ۱۰ سال بعد آنها متوجه شدند بابیج اصلاً تصمیم ندارد ساخت این دستگاه را تمام کند، چون درگیر یک مساله مهم‌تر شده است. وی به فکر ساخت ماشینی افتاد که بتوان آن را برای انجام همه انواع محاسبه‌های ریاضی، برنامه‌ریزی کرد و به این ترتیب فکر طراحی و ساخت «ماشین تحلیلگر» را در سرش پروراند و در نهایت توانست چنین چیزی را بسازد. آخرین نمونه از ماشین‌هایی که وی ابداع کرده بود، می‌توانست برنامه‌ها و اطلاعات پانچ‌شده روی یک صفحه مقوایی را بخواند و حافظه‌ای داشت که می‌توانست هزار عدد ۵۰ رقمی‌ را ذخیره کند. وی تا زمان مرگ خود در سال ۱۸۷۸ هم در فکر بهبود عملکرد دستگاه خود بود. یک نکته جالب آن‌که اختراع بابیج به ابداع یک زمینه تحقیقاتی دیگر منجر شد؛ یعنی برنامه‌نویسی رایانه‌ای. یکی از اولین برنامه‌های رایانه‌ای، برنامه محاسبه عدد برنولی بود که برای رایانه‌ای نوشته شد که هیچ‌گاه ساخت آن به پایان نرسید. زیردریایی برخی گمان می‌کنند زیردریایی در جنگ جهانی اول اختراع شد. برخی هم فکر می‌کنند ایده اولیه زیردریایی سال ۱۸۷۰ ارایه شد که ژول ورن کتاب بیست‌هزار فرسنگ زیر دریا را نوشت، ولی ایده ساخت اولین زیردریایی که بدون توسل به جادو و جمبل کار کند، در سال ۱۵۸۰ ارایه شد.

در این سال ویلیام بورن یک مهمانخانه‌دار انگلیسی، یک کشتی طراحی کرد که چگالی آن کم و زیاد می‌شد. اما برای تامین هوای لازم برای تنفس افراد درون این کشتی لازم بود تا سال ۱۶۲۳ صبر کنند تا اولین زیردریایی واقعی ساخته شود. زیردریایی کورنلیوس دربل هلندی که ۱۲ پاروزن داشت، می‌توانست تا عمق پنج‌متری زیر آب برود. اما برای آن‌که اولین زیردریایی جنگی ساخته شود، باید ۳۰ سال دیگر هم صبر می‌کردند. در سال ۱۷۷۶ ازرا لی زیردریایی را که دیوید بوشنل ساخته بود، هدایت کرد. این زیردریایی تارتل نام داشت و مجهز به یک مته بود که می‌توانست حفره‌ای در بدنه کشتی‌های دشمن ایجاد کند و بمبی ساعتی را درون حفره ایجادشده قرار دهد. بازی ویدیویی برخی گمان می‌کنند بازی‌های ویدیویی برای اولین‌بار در سال ۱۹۷۲ عرضه شد، اما واقعیت آن است که بازی ویدیویی در سال ۱۹۴۸ ابداع شده بود. در آن سال توماس گلد اسمیت، استاد فیزیک دانشگاه فورمن ابزاری ابداع کرد که آن را ابزار سرگرمی‌ پرتو لوله کاتدی نامید.

طرز کار دستگاه وی بر مبنای طرز کار صفحه نمایش رادارهای نظامی‌ قدیمی ‌بود و فقط از چند نقطه روی یک صفحه تشکیل شده بود. طراحان این بازی تصویرهایی را از آدم فضایی‌ها روی صفحه نمایشگر نصب می‌کردند و به این ترتیب یک بازی ویدیویی ساده شکل می‌گرفت و کاربر می‌توانست به سمت آدم بدهای ماجرا شلیک کند. هرچند این دستگاه بسیار ابتدایی بود، اما قیمت زیادی داشت و تنها چند نمونه اولیه از آن ساخته شد و هرگز به بازار تجارت راه پیدا نکرد. سه سال بعد دومین بازی ویدیویی عرضه شد. شرکت الکترونیکی فرانتی که انگلیسی بود، NIMROD را عرضه کرد که فقط یک بازی داشت که همان بازی کلاسیک NIM بود. این بازی امروز هم در شبکه موجود است و علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به آن، این بازی را انجام دهند. از جمله مهم‌ترین عیب‌های این بازی آن بود که به رایانه‌هایی نیاز داشت که همانند رایانه‌های آن روزگار بسیار بزرگ بودند. دَر اتوماتیک برخی گمان می‌کنند در اتوماتیک را دی هورتن و لیو هویت در سال ۱۹۵۴ اختراع کردند.

این دو مدت‌ها در این فکر بودند که در اتوماتیک بسازند و پس از عرضه اولین درها، با تعجب و شک و تردید عابران روبه‌رو شدند. این دو پس از موفقیت در عرضه اولین درها، شرکت هورتن اتوماتیکز را راه انداختند که هنوز هم یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ساخت درهای اتوماتیک در جهان است و از معروف‌ترین مشتری‌های آن می‌توان از شرکت مک دونالد نام برد. اما واقعیت آن است که اولین در اتوماتیک را هرو اهل اسکندریه در سال ۵۰ پیش از میلاد ساخت. هرو یک مهندس، ریاضیدان، مخترع و معلم یونانی بود که اختراع‌های بسیاری را به وی نسبت می‌دهند که از جمله مهم‌ترین آنها یک نمونه اولیه ماشین بخار است. از این وسیله در میهمانی‌ها و مراسم پرشکوه استفاده می‌شد تا بر ابهت آن بیفزاید. وی با استفاده از آب و آتش و لوله و چرخ‌ دنده دستگاهی ساخت که می‌توانست در یک معبد را باز و بسته کند و این‌طور به ذهن مردم القا می‌کرد که در به خواست خدایان معبد باز و بسته می‌شود. هرو ابزاری ساخت که با مکانیسمی‌ مشابه در یک ترومپت می‌دمید و هنگام باز و بسته شدن در معبد، از این ترومپت نیز صدایی به گوش می‌رسید، گویی خدایان در این ترومپت می‌دمند. شعله‌فشان برخی گمان می‌کنند آلمانی‌ها در سال ۱۹۰۱ شعله‌فشان را اختراع کردند. ریچارد فیدلر شعله‌فشان را در ابتدای قرن بیستم و درست در زمانی که به یک سلاح مهیب و ترسناک نیاز بود، عرضه کرد. اما این اختراع تا زمان جنگ جهانی دوم کامل نشد. در این سال آمریکایی‌ها شعله‌فشانی عرضه کردند که می‌توانست جریانی پیوسته از سوخت ایجاد کند و در نتیجه شعله پایداری نیز داشت.

این اختراع تاثیر روانی بسیار مخربی روی سربازان نازی داشت، به طوری که دستور دادند سربازان مسلح به شعله‌فشان را در اسرع وقت و در محل اعدام کنند. اما در حقیقت این سلاح در قرن هفتم پس از میلاد در یونان ابداع شده بود. حوالی سال ۶۷۲ پس از میلاد یک مهندس سلاحی ساخت که به آتشبار یونانی معروف شد. این سلاح طراحی محرمانه‌ای داشت و از آن برای آتش زدن کشتی‌های دشمن در جنگ‌های دریایی و کشتن نیروهای دشمن در جنگ‌های زمینی استفاده می‌شد. در ابتدا نمونه‌هایی از این سلاح را روی کشتی‌ها نصب می‌کردند و پمپ‌هایی که با نیروی دست کار می‌کرد، شعله را پرتاب می‌کرد. البته بعدها نمونه‌های کوچک‌تر و قابل حملی از این سلاح نیز ساخته شد. این سلاح عیب‌هایی هم داشت، از جمله این‌که از راه دور کارایی نداشت و تنها زمانی موثر بود که شعله آتش با هدف تماس داشته باشد.

باتری برخی گمان می‌کنند الساندرو ولتای ایتالیایی در ۱۸۰۰ آن را اختراع کرد. ۹ سال پیش از وی لوییجی گالوانی ایتالیایی دو تکه فلز را به ران یک قورباغه مرده وصل کرد و دریافت به‌رغم آن‌که قورباغه مرده است، پایش تکان می‌خورد. وی نتیجه گرفت حیوانات الکتریسیته تولید می‌کنند. البته گالوانی فکر می‌کرد تنها و تنها حیوانات می‌توانند از خود الکتریسیته تولید کنند. اما ولتا به جای استفاده از قورباغه، صفحه‌های فلزی را درون آب نمک غوطه‌ور کرد و به این ترتیب چیزی را ابداع کرد که گمان می‌رود اولین باتری‌های جهان باشد.اما واقعیت این است که اولین باتری‌ها در سال ۲۰۰ پیش از میلاد ساخته شد. در سال ۱۹۳۸ ویلهلم کونیک، باستان‌شناس آلمانی تعدادی بطری سفالی پیدا کرد که ما امروزه آنها را با نام کوزه یا باتری بغداد می‌شناسیم.

سر این کوزه‌ها را با قیر پوشانده بودند. درون لایه قیر یک میله آهنی قرار داشت و پیرامون این میله آهنی هم یک صفحه مسی بود. آزمایش‌ها نشان داد، اگر درون این کوزه‌ها را با یک ماده اسیدی همانند سرکه پر کنیم، این کوزه‌ها می‌توانند اختلاف پتانسیلی حدود ۸/۰ تا دو ولت ایجاد کنند. یافتن باتری‌های موثر و کارآمدی از ۲۰۰ سال پیش از میلاد، پرسش‌های فراوانی را موجب شد که هنوز پاسخ دقیقی برای آنها ارایه نشده است. اصلاً در آن زمان چه وسیله برقی وجود داشت که به باتری نیاز باشد؟ برخی می‌گویند از این باتری‌ها برای شوک‌های الکتریکی و کاهش درد استفاده می‌شد، اما دیگران می‌گویند شوک الکتریکی در برابر مسکن‌هایی همانند هرویین و حشیش (که آن زمان در دسترس بود) مسکن چندان مناسبی نیست. یکی از بهترین توضیح‌ها برای یافتن چنین باتری‌هایی این است که از آن برای آب طلاکاری برخی ابزارهای فلزی استفاده می‌شد.

دستگاه فروش خودکار برخی فکر می‌کنند دستگاه فروش خودکار در دهه ۱۸۸۰ اختراع شد. دستگاه‌های فروش سکه‌ای اولین‌بار در لندن و برای فروش کارت‌پستال و کتاب عرضه شد. اما بعدها شرکت آمریکایی توماس آدامز دستگاه‌های فروش خودکار را در ایستگاه‌های مترو نصب کرد که چیپس و آدامس می‌فروخت. بعدها این دستگاه‌ها فراگیر شد و در همه‌جا می‌شد آنها را دید که محصولات مختلفی عرضه می‌کردند؛ از سیگار و شکلات گرفته تا جوراب. اما واقعیت آن است که این دستگاه حدود ۱۰۰ سال پیش از میلاد و باز هم توسط هرو اهل اسکندریه ساخته شد. هدف از ساخت این دستگاه فروش آب مقدس در معابد مصر بود. طرز کار آن هم تا حدود زیادی شبیه دستگاه‌های فروش خودکار امروزی بود؛ شخص سکه را از بالا وارد دستگاه می‌کرد و از پایین می‌توانست مقدار مشخصی آب مقدس را برای شست‌وشو دریافت کند. در پایان روز سکه‌های دستگاه را خالی و آن را از آب مقدس پر می‌کردند. البته می‌توان تصور کرد که کار این دستگاه چندان هم دقیق و مطمئن نبوده است. شاید گاهی پیش می‌آمده که شخصی سکه را درون دستگاه می‌انداخت، اما چیزی از آن خارج نمی‌شد و وی در حالی که زیر لب بد و بیراه می‌گفت، دستگاه را به‌شدت به عقب و جلو هل می‌داد یا به آن ضربه می‌زد.